Η απόπειρα του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να παύσει μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, Fed, έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες σε οικονομολόγους και νομικούς, οι οποίοι τη θεωρούν ως τη μεγαλύτερη απειλή για την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας εδώ και δεκαετίες.
Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να αγγίξουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων Αμερικανών, αναφέρει ανάλυση στο AP. Οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι, εάν ο Τραμπ καταφέρει να επιβάλει μια πιο «πιστή» Fed που θα προχωρήσει σε δραστική μείωση των επιτοκίων, το αποτέλεσμα θα είναι υψηλότερος πληθωρισμός και –μακροπρόθεσμα– αυξημένο κόστος δανεισμού για στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια.
Ο Τραμπ επιχείρησε να αποπέμψει τη Λίζα Κουκ, την πρώτη Αφροαμερικανίδα γυναίκα που διορίστηκε ποτέ στο επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο της Fed – μια πρωτοφανής ενέργεια στα 112 χρόνια ιστορίας της Τράπεζας. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι προχώρησε στην κίνηση αυτή λόγω καταγγελιών από στέλεχος της κυβέρνησής του για υποτιθέμενη εμπλοκή της Κουκ σε υποθέσεις στεγαστικής απάτης.
Η Κουκ, με προσφυγή της στη Δικαιοσύνη ζητώντας την ακύρωση της απόφασης, υποστηρίζει ότι οι κατηγορίες είναι προσχηματικές και στόχος του Τραμπ είναι η άμεση επιρροή στη νομισματική πολιτική. Το Δικαστήριο αναμένεται να αποφανθεί την ερχόμενη εβδομάδα για προσωρινή αναστολή της απόλυσης, μέχρι να εξεταστεί η υπόθεση επί της ουσίας.
Οι κατηγορίες σχετίζονται με δηλώσεις της Κουκ το 2021, όταν φέρεται να υπέβαλε αιτήσεις στεγαστικών δανείων δηλώνοντας δύο κατοικίες ως κύριες, γεγονός που ενδέχεται να της εξασφάλισε χαμηλότερο επιτόκιο. Η ίδια έχει αφήσει να εννοηθεί ότι πρόκειται για διοικητικό λάθος, χωρίς όμως να απαντήσει απευθείας στις καταγγελίες.
Η ανεξαρτησία της Fed κρέμεται από μια κλωστή
Ο Τραμπ και κορυφαία στελέχη της κυβέρνησής του έχουν εκφράσει ανοιχτά την πρόθεση να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στη Fed. Ο ίδιος έχει καλέσει επανειλημμένα την Τράπεζα να μειώσει το βασικό της επιτόκιο από το 4,3% στο 1,3%.
Πριν στραφεί κατά της Κουκ, ο Τραμπ είχε εξαπολύσει σφοδρές επιθέσεις κατά του προέδρου της Fed, Τζερόμ Πάουελ, απειλώντας ακόμη και με απόλυσή του, λόγω της άρνησής του να προχωρήσει σε επιθετικές μειώσεις επιτοκίων.
«Πολύ σύντομα θα έχουμε την πλειοψηφία – και αυτό είναι θετικό», δήλωσε ο Τραμπ, αναφερόμενος στο γεγονός ότι αν αντικαταστήσει την Κουκ, οι δικοί του διορισμένοι θα κατέχουν 4 από τις 7 έδρες στο Συμβούλιο.
«Η συγκεκριμένη υπόθεση της Κουκ έχει λιγότερη σημασία από το τι αποκαλύπτει αυτή η κίνηση: την κλιμάκωση των επιθέσεων κατά της ανεξαρτησίας της Fed», σχολιάζει ο οικονομολόγος Τζον Φαουστ, πρώην σύμβουλος του Πάουελ. «Κατά την άποψή μου, η ανεξαρτησία της Fed κρέμεται πια από μια κλωστή».
Γιατί οι οικονομολόγοι θέλουν ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες
Η Fed επηρεάζει καθοριστικά την αμερικανική οικονομία. Μέσω της διαμόρφωσης του βασικού της επιτοκίου μπορεί να ενισχύσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις ή να ανακόψει τον πληθωρισμό. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι οι χώρες με ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες απολαμβάνουν χαμηλότερο πληθωρισμό μακροπρόθεσμα.
Ωστόσο, οι εκλεγμένοι πολιτικοί, όπως ο Τραμπ, έχουν ισχυρά κίνητρα να πιέζουν για χαμηλότερα επιτόκια, ιδίως ενόψει εκλογών ή για την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Η «πολιτικοποίηση» της Fed και ο κίνδυνος πληθωρισμού
Ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ και πρώην διευθυντής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, Ντάγκλας Έλμεντορφ, τονίζει ότι η μείωση του επιτοκίου κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες –όπως ζητά ο Τραμπ– θα προκαλούσε υπερθέρμανση της οικονομίας και έντονο πληθωριστικό κύμα, παρόμοιο με εκείνο της πανδημίας.
Επιπλέον, εάν η αγορά θεωρήσει ότι η Fed έχει καταστεί εργαλείο της εκτελεστικής εξουσίας, οι επενδυτές θα απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις στα κρατικά ομόλογα, γεγονός που θα αυξήσει το κόστος δανεισμού σε όλο το οικονομικό φάσμα.
Το παράδειγμα της Τουρκίας είναι χαρακτηριστικό: Ο Πρόεδρος Ερντογάν διατήρησε τεχνητά χαμηλά τα επιτόκια παρά τον εκρηκτικό πληθωρισμό. Αποτέλεσμα; Πληθωρισμός 85% και εκτόξευση των επιτοκίων στο 50% μέχρι το 2023, όταν τελικά δόθηκε μεγαλύτερη αυτονομία στην Κεντρική Τράπεζα.
Η ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και δημοκρατικής λογοδοσίας
Οι πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν, φυσικά, ρόλο στους διορισμούς των μελών της Fed, κατόπιν έγκρισης της Γερουσίας. Ωστόσο, ο σχεδιασμός της Τράπεζας αποσκοπεί στην προστασία της από πολιτικές παρεμβάσεις μέσω θητειών 14 ετών και σταδιακούς διορισμούς.
Η καθηγήτρια Νομικής Τζέιν Μάνερς σημειώνει ότι «ο σκοπός των ανεξάρτητων αρχών, όπως η Fed, είναι να λαμβάνουν αποφάσεις τεκμηριωμένες και αντικειμενικές, μακριά από τον πολιτικό κύκλο.»
Από την άλλη, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ, όπως ο αντιπρόεδρος Τζ.Ντ. Βανς, υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη δημοκρατική λογοδοσία.
Ο Στίβεν Μίραν, κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου και υποψήφιος για το Δ.Σ. της Fed, έχει συγγράψει μελέτη στην οποία προτείνει την αναδιάρθρωση της Fed με στόχο να καταστεί ευκολότερη η παύση μελών από τον Πρόεδρο, προκειμένου να ενισχυθεί –όπως λέει– η «δημοκρατική ευθύνη».
Το σκηνικό μπορεί να γίνει ακόμη πιο τεταμένο
Η διαμάχη για την υπόθεση Κουκ μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Τον Φεβρουάριο, λήγουν οι θητείες και των 12 προέδρων των περιφερειακών παραρτημάτων της Fed. Αν το Διοικητικό Συμβούλιο, όπου ο Τραμπ μπορεί να έχει την πλειοψηφία, απορρίψει ορισμένους από αυτούς, θα πρόκειται για μια πρωτοφανή παρέμβαση, με απρόβλεπτες συνέπειες.
«Το πιο ακραίο σενάριο είναι να παρέμβουν στις επανατοποθετήσεις των προέδρων των περιφερειακών τραπεζών — αυτό θα ήταν το σημάδι ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει εντελώς», προειδοποιεί ο Άνταμ Πόζεν, πρόεδρος του Peterson Institute for International Economics.
Πηγή: powergame.gr