Εορτολόγιο-Βίοι Αγίων: Σήμερα 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει: Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, Αγία Πλακίλλα η Ευσεβέστατη Βασίλισσα, Μνήμη της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνόδου, Άγιος Πάπας, Άγιος Θεοκλής, Άγιος Βαλεριανός το νήπιο, Άγιος Μακάριος ο Νέος ο οσιομάρτυρας, Όσιος Γεράσιμος κτήτορας της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Σουρβίας, Άγιος Πελάγιος Επίσκοπος Λευκάδος.
Γιορτάζουν οι: Θεοκλής, Θεόκλεια, Σταύρος, Σταυριανός, Σταυρούλα (Σταυριανή, Σταυρίνα).
Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού
Σύμφωνα με τους συναξαριστές η εορτή γίνεται για την πρώτη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού που έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου το 335 μ.Χ. ενώ κάποιοι άλλοι συναξαριστές υποστηρίζουν ότι η εορτή αυτή γίνεται για τη δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού δηλαδή για την Ύψωση του 629 μ.Χ.
Η Αγία Ελένη το 326 μ.Χ. επισκέφτηκε την πόλη της Ιερουσαλήμ για να ασπαστεί και να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους με σκοπό να ευχαριστήσει τον Θεό για τις μεγάλες επιτυχίες του υιού Κωνσταντίνου. Όμως ο Θείος ζήλος έκανε την Ελένη να αρχίσει βαθιές έρευνες για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού.
Στον Γολγοθά υπήρξε ένας ναός που ήταν ειδωλολατρικός και ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη τον οποίον η Αγία Ελένη τον γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού.
Τότε βρέθηκαν τρεις σταυροί αλλά δεν γνώριζαν ποιος σταυρός ήταν του Ύψιστου. Τότε ο Μακάριος Α΄ ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων άρχισε μια δέηση μαζί με άλλους πρεσβύτερους και αφού τελείωσε η δέηση ακούμπησαν τους τρεις σταυρούς με το σώμα μιας πεθαμένης γυναίκας.
Εκείνη τη στιγμή όταν ακούμπησε τον τρίτο σταυρό η γυναίκα αναστήθηκε αμέσως. Αυτή η είδηση διαδόθηκε γρήγορα σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη Χριστιανών έτρεξαν για να ασπαστούν και να προσκυνήσουν τον Τίμιο Σταυρό.
Επειδή όμως συνέβησαν πολλά ατυχήματα κατά τον συνωστισμό οι φύλακες ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό στις 14 Σεπτεμβρίου το 335 μ.Χ. μέσα στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως σε ψηλό μέρος για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι οι πιστοί του Χριστιανισμού.
Επίσης μερικοί συναξαριστές αναφέρουν την ημέρα αυτή και την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 628 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ηράκλειο που πήρε ξανά τον Τίμιο Σταυρό από τους Πέρσες που τον είχανε αρπάξει από τους Αγίους Τόπους
Όταν οι Πέρσες κατάκτησαν την Πόλη της Παλαιστίνης το 613 μ.Χ. έκαψαν και κατέστρεψαν τις αγιογραφίες και τα ιερά προσκυνήματα των εκκλησιών και πήραν μαζί τους για πολεμικό λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό επειδή τον θεώρησαν ως μαγικό από τα γεγονότα που συνέβησαν το 326 μ.Χ.
Η επιστροφή του Τιμίου Σταυρού στην Κωνσταντινούπολη και ύστερα στα Ιεροσόλυμα
Ύστερα από την πανηγυρική νίκη του Ηρακλείου εναντίων των Περσών έφερε ξανά τον Τίμιο Σταυρό, το ιερό σύμβολο του Χριστιανισμού στην Κωνσταντινούπολη όπου και τον ύψωσε ξανά σε ψηλό μέρος στις 14 Σεπτεμβρίου το 629 μ.Χ. και ύστερα τον μετέφεραν στα Ιεροσόλυμα. Τέλος το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων τεμάχισε τον Τίμιο Σταυρό σε Τίμιο Ξύλο διανέμοντας το σε όλη την Εκκλησία, πιστεύοντας ότι ο Σταυρός του Ιησού Χριστού ανήκει για όλες τις εκκλησίες της Οικουμένης.
Στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού συνηθίζεται να μοιράζεται στις εκκλησίες βασιλικός ο οποίος δίνεται γιατί όταν η Αγία Ελένη επιθεωρούσε τα κτήματα και τα χωράφια της περιοχής, οδηγήθηκε τυχαία σε ένα αρωματικό φυτό το οποίο όταν το μύρισε αισθάνθηκε ότι εκεί κάτω βρισκόταν ο Τίμιος Σταυρός και έβαλε τους εργάτες να σκάψουν. Σκάβοντας τελικά βρήκαν τον Σταυρό του Θεανθρώπου.
Έτσι και η Αγία Ελένη ονόμασε το φυτό βασιλικό. Τον βασιλικό που μοιράζει η εκκλησία στους πιστούς τον παίρνουν οι γυναίκες και τον σταυρώνουν στο προζύμι που έφτιαχναν και ύστερα τον έβαζαν σε ένα ποτήρι με νερό ελπίζοντας ότι θα έβγαζε ρίζες και έτσι θα τον φύτευαν ξανά.
Στους πιστούς η εκκλησία έδινε αγιασμό για να αγιάσουν το σπίτι τους και για να φτιάξουν το προζύμι της χρονιάς το οποίο ήταν γλυκό και δεν μούχλιαζε.
Την ημέρα του της Ύψωσης του Τίμιου Σταυρού οι ναυτικοί συνήθιζαν να δένουν τα καράβια τους και και να μην ταξιδεύουν επειδή υπήρχε μια παροιμία που έλεγε «Του Σταυρού, σταύρωνε και δένε».
Οι αγρότε, από την πλευρά τους, έφερναν ένα μείγμα από τα δημητριακά που θα έσπερναν μέσα στην εκκλησία για να δεχτούν την ευλογία του πρεσβυτέρου «Βλαστήσαι την γην, και δούναι σπέρμα το σπείροντι, και άρτον εις βρώσιν»