Εορτολόγιο-Βίοι Αγίων: Σήμερα 1 Απριλίου, η Εκκλησία τιμά τους Δ' Χαιρετισμοί, Οσία Μαρία η Αιγυπτία, Όσιος Μακάριος ο ομολογητής ηγούμενος ιεράς Μονής Πελεκητής, Άγιοι Γερόντιος και Βασιλείδης, Δίκαιος Αχάζ, Άγιοι Αλέξανδρος, Διονύσιος, Ινγενιανή, Πάκερος, Παρθένιος και Σατουρνίνος, Άγιος Πολυνίκης, Άγιοι Ερμής και Θεοδώρα οι Μάρτυρες οι αυτάδελφοι, Άγιος Αβραάμιος ο Νεομάρτυρας εκ Βουλγαρίας, Όσιος Ευθύμιος Σαυζδαλίας, Όσιος Γερόντιος ο Κανονάρχης, Όσιος Ιωάννης ο Φιλόσοφος εκ Γεωργίας, Όσιος Ευλόγιος ο διά Χριστόν σαλός, Όσιος Βαρσανούφιος της Όπτινα, Άγιος Μακάριος ο Ιερομάρτυρας ο Νέος, Άγιος Μιχαήλ ο νεομάρτυς, ο Ρώσος
Μαρία η Αιγυπτία ,η Αγία που τιμάται ξεχωριστά
Η Μαρία γεννήθηκε κάπου στη ρωμαϊκή Επαρχία της Αιγύπτου και σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τους γονείς της και πήγε στη μεγάλη πόλη, την Αλεξάνδρεια. Εκεί έζησε μια εξαιρετικά έκλυτη ζωή. Μετά από 17 χρόνια τέτοιας ζωής, ταξίδεψε ως την Ιερουσαλήμ για τη μεγάλη εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η ίδια πραγματοποίησε αυτό το ταξίδι ως ένα είδος «αντι-προσκυνήματος», ελπίζοντας να βρει στα πλήθη των προσκυνητών αρκετούς πελάτες για την ικανοποίηση του πάθους της. Κάλυψε τα ναύλα της προσφέροντας σεξουαλικές υπηρεσίες σε επιβάτες του πλοίου και συνέχισε τον συνηθισμένο της τρόπο ζωής για λίγο στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, όταν πήγε να μπει στον Ναό του Παναγίου Τάφου για την εορτή, εμποδίσθηκε να εισέλθει από μία αόρατη δύναμη. Αντιλαμβανόμενη ότι η αιτία για αυτό ήταν ο ακάθαρτος βίος της, είχε μια αιφνίδια τάση μετάνοιας, και, βλέποντας μια εικόνα της Θεοτόκου έξω από τον ναό, προσευχήθηκε για συγχώρηση και υποσχέθηκε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να ασκητεύσει. Μετά δοκίμασε και πάλι να μπει στον ναό και αυτή τη φορά μπήκε ανεμπόδιστα. Αφού προσκύνησε τον πραγματικό Τίμιο Σταυρό, επέστρεψε στην έξω εικόνα της Θεοτόκου για να την ευχαριστήσει, οπότε άκουσε μια φωνή να της λέει: «Αν περάσεις τον Ιορδάνη, θα βρεις ένδοξη ανάπαυση». Αμέσως η Μαρία η Αιγυπτία πήγε στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην όχθη του Ιορδάνη ποταμού, όπου εξομολογήθηκε και μετέλαβε, και το επόμενο πρωί διέσχισε πράγματι τον Ιορδάνη και αποσύρθηκε στην έρημο για να ζήσει την υπόλοιπη ζωή της ασκητεύοντας εκεί εν μετανοία. Πήρε μαζί της μόνο τρία καρβέλια ψωμί και αφότου τα έφαγε ζούσε μόνο με ό,τι μπορούσε να βρει στην έρημο.
Περίπου ένα χρόνο πριν από την κοίμησή της, η Οσία Μαρία διηγήθηκε την ιστορία της ζωής της, που διαφορετικά θα μάς ήταν άγνωστη, στον Άγιο Ζωσιμά (ο οποίος πιθανώς ήταν μοναχός της παραπάνω Μονής του Αγίου Ιωάννη), που τη συνάντησε τυχαία στην έρημο. Η Οσία ήταν πλέον τελείως αποστεωμένη από την άσκηση και σχεδόν δεν μπορούσε να καταλάβει κάποιος ότι ήταν ανθρώπινο πλάσμα. Επειδή ήταν γυμνή, ζήτησε από τον Ζωσιμά να της πετάξει τον μανδύα του για να καλυφθεί και κατόπιν του διηγήθηκε την ιστορία της. Στο τέλος τού ζήτησε να τη συναντήσει στις όχθες του Ιορδάνη τη Μεγάλη Πέμπτη του επόμενου έτους και να της φέρει Αγία Κοινωνία. Το επόμενο έτος πράγματι ο Ζωσιμάς εκπλήρωσε το αίτημά της και τότε εκείνη διέσχισε τον ποταμό για να τον φθάσει περπατώντας θαυματουργικά πάνω στην επιφάνεια του νερού. Κοινώνησε και του είπε να τη συναντήσει και πάλι στη έρημο την επόμενη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το επόμενο έτος ο Ζωσιμάς ταξίδεψε μέχρι την τοποθεσία που την είχε πρωτοσυναντήσει, περίπου είκοσι μέρες οδοιπορίας από το μοναστήρι, και ανεκάλυψε εκεί την άψυχη σορό της Οσίας. Σύμφωνα με μια επιγραφή γραμμένη στην άμμο δίπλα στο κεφάλι της, είχε αποβιώσει την ίδια εκείνη νύχτα που είχε μεταλάβει και είχε με κάποιο τρόπο μεταφερθεί θαυματουργικά στον τόπο όπου τη βρήκε, ενώ το σώμα της είχε διατηρηθεί αναλλοίωτο επί ένα σχεδόν έτος. Ο Ζωσιμάς έθαψε το σώμα της σε λάκκο που τού έσκαψε ένα περαστικό λιοντάρι. Επιστρέφοντας στη Μονή, αφηγήθηκε την ιστορία της Αγίας Μαρίας στους μοναχούς, οι οποίοι τη διετήρησαν μεταξύ τους ως προφορική παράδοση, από στόμα σε στόμα, μέχρι που αυτή καταγράφηκε από τον επίσκοπο Σωφρόνιο.
Οι μεγάλες τιμές στο πρόσωπο της
Ο Ναός του Πορτούνου στη Ρώμη σώθηκε μόνο επειδή μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, αφιερωμένο στην Αγία Μαρία την Αιγυπτία, το 872.
Στη χριστιανική αγιογράφηση, η Αγία Μαρία η Αιγυπτία παριστάνεται ως μια πολύ μαυρισμένη από τον ήλιο, αποστεωμένη ηλικιωμένη γυναίκα, με αχτένιστα γκρίζα μακριά μαλλιά, είτε γυμνή, είτε καλυμμένη με τον μανδύα του Ζωσιμά. Συχνά ζωγραφίζονται τα τρία καρβέλια ψωμί που είχε πάρει αρχικώς στην έρημο.
Η μνήμη της εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία δύο φορές το έτος: Ως ακίνητη εορτή την 1η Απριλίου και ως κινητή, στον Πασχάλιο κύκλο, την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών. Ο Βίος της Αγίας Μαρίας του Αγίου Σωφρονίου αναγινώσκεται κατά τον Όρθρο του Μεγάλου Κανόνα της προηγηθείσας Πέμπτης (τελείται την εσπέρα της Τετάρτης), ως παράδειγμα μετανοίας και υπερνικήσεως του πειρασμού.
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη της αγίας μόνο την 1η Απριλίου. Στην Ιταλία η Αγία Μαρία η Αιγυπτία θεωρείται στη λαϊκή πίστη ως προστάτιδα των «πεπτωκότων γυναικών», όπως και η Μαρία Μαγδαληνή.
Υπάρχουν αρκετοί ναοί και παρεκκλήσια αφιερωμένοι στην Αγία Μαρία την Αιγυπτία, όπως:
Ο πρώην Ναός του Πορτούνου (Santa Maria Egiziaca) στη Ρώμη
Δύο ναοί στη Νάπολη της Ιταλίας (Santa Maria Egiziaca a Forcella και Santa Maria Egiziaca a Pizzofalcone)
Παρεκκλήσιο δίπλα στον Ναό του Παναγίου Τάφου (Ναός της Αναστάσεως) στην Ιερουσαλήμ, σε ανάμνηση του τόπου της μεταστροφής της Αγίας.
Στην Ελλάδα υπάρχει ο μικρός ναός της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας στον έρημο οικισμό της Σαμαριάς, μέσα στο ομώνυμο φαράγγι της δυτικής Κρήτης. Ο οικισμός και από αυτόν το φαράγγι πήραν το όνομά τους από παραφθορά του ονόματος «Αγία Μαρία» (στα ενετικά Santa Maria και από εκεί Sa-Maria, Σαμαριά).
Στην Κύπρο υπήρχε το, ερειπωμένο σήμερα, εξωκκλήσι της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας κοντά στο ακρωτήριο Ακάμας (κοινότητα Δρουσίων).
Στον Φάουστ του Γκαίτε η Μαρία η Αιγυπτία είναι η μία από τους τρεις αγίους της μετανοίας που προσεύχονται για τη μεσιτεία της Παναγίας προκειμένου να συγχωρεθεί ο Φάουστ. Τα λόγια της εκεί ενσωματώθηκαν από τον Γκούσταβ Μάλερ στην 8η Συμφωνία του, ως η έκκληση του τελευταίου αγίου προς την Παναγία.
Η Αγία είναι το θέμα για δύο ομώνυμες όπερες:
Τη Maria egiziaca (1932) του Ιταλού συνθέτη Οτορίνο Ρεσπίγκι
Τη Mary of Egypt (1992) του Βρετανού συνθέτη Τζων Τάβενερ
Στο διήγημα «Το άγνωστο αριστούργημα» (1831), ο Μπαλζάκ, παραθέτει μία μακρά περιγραφή ενός πίνακα με θέμα τη Μαρία την Αιγυπτία.
Στο μυθιστόρημα φαντασίας The Salt Roads (2003) η Τζαμαϊκοκαναδή συγγραφέας Νάλο Χόπκινσον γράφει επίσης για τη Μαρία την Αιγυπτία και παίρνει μια προσέγγιση ιστορικής μυθοπλασίας για να διηγηθεί την ιστορία της.
Στην ποιητική συλλογή The Dream Songs (1969, Βραβείο Πούλιτζερ)του Αμερικανού ποιητή Τζων Μπέρρυμαν, το ποίημα νο. 47 (υπότιτλος «Πρωταπριλιά ή Αγία Μαρία η Αιγυπτία») αναφέρει το περπάτημα της Αγίας πάνω στον Ιορδάνη ποταμό.