Όλα δείχνουν πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο κλείνει οριστικά το θέμα της σχισματικής Εκκλησίας των Σκοπίων, καθώς το Φανάρι με απόφαση της Συνόδου δέχεται σε "ευχαριστηριακή κοινωνία την Ιεραρχία και τους ιερείς των Σχισματικών "αλλά αφήνει τα υπόλοιπα στο Πατριαρχείο της Σερβίας ώστε να λυθεί ένα πρόβλημα που υπάρχει εδώ και 55 χρόνια.
Στην απόφαση ξεκαθαρίσει οτι η Εκκλησία δεν θα έχει αρμοδιότητες εκτός των ορίων των Σκοπίων. Πρόκειται για μια εξέλιξη που δεν προκαλεί την Σερβία η οποία τις τελευταίες μέρες ήταν σε ανοικτή γραμμή με τους Σχισματικούς.
Μάλιστα στην ανακοίνωση του Φαναρίου γίνεται σαφής αναφορά στο όνομα της "νέας Εκκλησίας" αποκλείοντας οποιαδήποτε αναφορά στον όρο "μακεδονική: "Αναγνωρίζει ως όνομα της Εκκλησίας ταύτης το "Αχρίδος" (νοουμένης της περιοχής της δικαιοδοσίας αυτής μόνον εντός των ορίων της επικρατείας του κράτους της Βορείου Μακεδονίας), ως υπεσχέθη εγγράφως προς το ΟικουμενικόνΠατριαρχείον και ο Προκαθήμενος αυτής, αποκλείουσα τον όρον"Μακεδονική" και οιοδήτι άλλο παράγωγον της λέξεως "Μακεδονία".
Η απόφαση αυτή ελήφθη , όπως έγινε γνωστό σε συνεννόηση με την Ελλαδική Εκκλησία και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, και έρχεται σε μία στιγμή που Ρωσία και Σερβία είχαν αναπτύξει πρωτοβουλίες ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της αυτοκεφαλίας.Πλέον ,βάζει τέλος , στις όποιες προσπάθειες των φανατικών για αυτοκεφαλία της Εκκλησίας των Σκοπίων αφού πλέον είναι υποχρεωμένη από δω και πέρα να ρυθμίζει τις κινήσεις της σε συνεννόηση με το Πατριαρχείο της Σερβίας.
Το επόμενο διάστημα θα δείξει κατά πόσο θα εφαρμοστεί η απόφαση ,αφού όλα εξαρτώνται από τη Σερβία. Το βέβαιο είναι οτι το Πατριαρχείο της Σερβίας δεν μπορεί να χορηγήσει αυτοκεφαλία παρά μόνο μερική αυτονομία τύπου Κρήτης.
Αν και δεν έγινε αναφορά στην κανονική Εκκλησία των Σκοπίων (Ορθόδοξη Εκκλησία Αρχιεπισκοπή Αχρίδος) και στον μητροπολίτη Ιωάννη ο οποίος έχει υποστεί διώξεις γιατί υπάγονταν στη Σερβία, αλλά δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Το βέβαιο είναι οτι η σχισματική Εκκλησία δεν θα φέρει τον τίτλο Μακεδονική όπως τώρα, έναν τίτλο που ήθελαν οι εθνικιστές των Σκοπίων αλλά και οι κυβερνήσεις οι οποίες επισήμως είχαν ζητήσει την αυτοκεφαλία.
Στα θετικά της υπόθεσης είναι οτι έπειτα από πολλές δεκαετίες θα υπάρξει κλίμα συνεργασίας , όπως συμβαίνει με το Μαυροβούνιο. Όχι όμως και με το Κόσσοβο το οποίο παραμένει εχθρός των Σέρβων.
Υπενθυμίζεται οτι την περασμένοι εβδομάδα οι σχισματικοί κάθισαν στο ίδιο τραπέζι με τους Σέρβους μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στην οποία ,σύμφωνα με πληροφορίες, συμμετείχε και ο Πατριάρχης Σερβίας κ. Πορφύριος.
Πληροφορίες για την μυστική συνάντηση έδωσε επισήμως ο Επίσκοπος Ζβορνικίου και Τούζλα κ. Φώτιος, κατά τη διάρκεια του σημερινού κηρύγματός του.
Ο Σέρβος Επίσκοπος δεν αποκάλυψε ποιος συμμετείχε από τις αντιπροσωπείες, παρά μόνο ότι στις συνομιλίες συμμετείχε ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Σερβίας.
Ο Φώτιος έκανε λόγο για έναν διάλογο αγάπης, ενώ υπογράμμισε ότι αν είναι θέλημα Θεού η εν λόγω Εκκλησία θα επιστρέψει και πάλι στην κανονική ενότητα με την Εκκλησία της Σερβίας.
"Προτρέπω όλους να προσευχηθούν ώστε να θεραπευθεί το σχίσμα του 1967. Η θεραπεία του σχίσματος θα είναι για το καλό της Εκκλησίας, αλλά και για τα δύο αδελφάέθνη". Όπως αποκάλυψε οι συνομιλίες μεταξύ της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας πραγματοποιήθηκαν στην πόλη Νις το περασμένο Σαββατοκύριακο.Τα νέα των συνομιλιών ανακοινώθηκαν και μετά τη λειτουργία για τον «Αγ. Γεώργιος» χθες και έγινε σαφές ότι στη συνάντηση παρέστη και ο ίδιος ο Επίσκοπος Φώτιος. Σύμφωνα με τον ίδιο, ήδη από αυτόν τον μήνα, «είναι δυνατό η Ορθόδοξη Εκκλησία της ΠΓΔΜ να επιστρέψει στην κανονική ενότητα με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία».
«Αυτό θα θέσει ένα τέλος στο σχίσμα του 1967 της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», είπε ο Σέρβος επίσκοπος, προσθέτοντας ότι «η επιστροφή της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κατά τη συνεδρίαση της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον Μάιο».
«Αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση. Εάν ο Θεός είπε τις προσευχές του επισκόπου Νικολάου, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των Αγίων Κλήμη και Ναούμ και των Αγίων Σάββα της Σερβίας, μπορεί να οδηγήσει στην αποκατάσταση της ενότητας και την άρση του σχίσματος από το 1967. Βρισκόμαστε στο κατώφλι αυτής της απόφασης , και γι' αυτό σας καλώ σε προσευχή. Αυτό είναι για το καλό των ιερών εκκλησιών μας, για το καλό του σερβικού και του μακεδονικού λαού μας, που είναι δύο αδελφικοί λαοί», είπε .Μάλιστα όπως ανέφερε η αναγνώριση των σχισματικών μπορεί να γίνει μέσα στον Μάιο.
Υπενθυμίζεται οτι τέλη του περασμένου έτους, η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ζήτησε συνάντηση του Πατριάρχη Πορφύριου με τον επικεφαλής της λεγόμενης Ορθόδοξης Εκκλησίας της «Μακεδονίας», Στέφανο. Ενώ πριν από χρόνια, η λεγόμενη «Μακεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία ζήτησε να ανακηρυχθεί η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία ως μητρική της Εκκλησία, αλλά μόλις σχηματίστηκε επιτροπή στην Ιερά Σύνοδο της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για το θέμα, οι επίσκοποι της «Μακεδονίας» άρχισαν να ζητούν άμεση βοήθεια από το Οικουμενικό Πατριαρχείο .
Όπως ανακοινώθηκε το Φανάρι:
-Δέχεται εις ευχαριστιακήν κοινωνίαν την Ιεραρχίαν, τον κλήρον και τον λαόν της υπό τον Αρχιεπίσκοπον κ. Στέφανον Εκκλησίας ταύτης, θεραπεύουσα την πληγήν του σχίσματος, και επιχέουσα εις το τραύμα των εκείσε αδελφών ημών Ορθοδόξων "έλαιον και οίνον". Προς τούτο εκδίδεται και η σχετική Πατριαρχική και Συνοδική Πράξις.
-Επαφίησιν εις την Αγιωτάτην Εκκλησίαν της Σερβίας την ρύθμισιντων μεταξύ αυτής και της εν Βορείω Μακεδονία Εκκλησίας διοικητικών θεμάτων, εν τω πλαισίω ασφαλώς της ιεροκανονικήςτάξεως και εκκλησιαστικής παραδόσεως.
- Αναγνωρίζει ως όνομα της Εκκλησίας ταύτης το "Αχρίδος" (νοουμένης της περιοχής της δικαιοδοσίας αυτής μόνον εντός των ορίων της επικρατείας του κράτους της Βορείου Μακεδονίας), ως υπεσχέθη εγγράφως προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον και ο Προκαθήμενος αυτής, αποκλείουσα τον όρον "Μακεδονική" και οιοδήτι άλλο παράγωγον της λέξεως "Μακεδονία".
Το ιστορικό της μεγάλης κρίσης
Η αυτοαποκαλούμενη Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Οχρίδας είναι η σχισματική Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας η οποία και προέκυψε από την διάσπαση των τριών νοτιότερων επαρχιών της Σερβικής Εκκλησίας, δηλαδή των μητροπόλεων Σκοπίων, Ζλετόβου-Στρωμνίτσας, Αχρίδας – Βιτωλίων, τον Οκτώβριο του 1958 και ως σήμερα δεν αναγνωρίζεται από καμιά άλλη ορθόδοξη Εκκλησία.
Με την ίδρυση της το 1958 βρίσκονταν σε κανονική ενότητα με το Σερβικό Πατριαρχείο και ο πρώτος επίσκοπος της χειροτονήθηκε από τον Σέρβο Πατριάρχη. Το 1967 όμως ανακήρυξε το αυτοκέφαλο της με αποτέλεσμα η έκτακτη Σύνοδος της Ιεραρχίας της Σερβικής Εκκλησίας, το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, κήρυξε την ηγεσία της αυτοαποκαλούμενης «Μακεδονικής» Εκκλησίας σχισματική. Το 2005 και μετά από διάλογο που δεν κατέληξε σε συμφωνία μεταξύ του Πατριαρχείου της Σερβίας και της σχισματικής Εκκλησίας, το Πατριαρχείο της Σερβίας προχώρησε στην επανίδρυση της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Αχρίδας στην Βόρεια Μακεδονία.
Από το 1922 οι επαρχίες της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας ανήκαν στο Πατριαρχείο Σερβίας. Όταν στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου οι Βούλγαροι κατέλαβαν τη Νότια Σερβία, στα πλαίσια των μέτρων που έλαβαν για την προσάρτηση της περιοχής ήταν και η απομάκρυνση των Σέρβων επισκόπων και ιερέων και η αντικατάστασή τους από Βουλγάρους. Έτσι ο Σκοπίων Ιωσήφ και ο Ζλετόβου και Στρωμνίτσας Βικέντιος απομακρύνθηκαν. Όταν ολοκληρώθηκε ο πόλεμος το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας δεν επέτρεψε την επιστροφή των Σέρβων ιερέων και επισκόπων.
Μετά τον πόλεμο το 1945 στα Σκόπια συγκροτήθηκε Επιτροπή πρωτοβουλίας με σκοπό την οργάνωση Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της «Μακεδονίας».
Στις 4 Μαρτίου 1945 συγκαλείται Κληρικολαϊκή Συνέλευση και ζητούσε::
α) την ανανέωση της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος ως Μακεδονικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας,
β) ο κλήρος και οι επίσκοποι να κατάγονται από τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία,
γ) η μακεδονική γλώσσα να χρησιμοποιείται στη διοίκηση και τη λατρεία της Εκκλησίας. Παράλληλα ζητούσαν ο νέος αρχιεπίσκοπος να χειροτονηθεί στην Αχρίδα.
Η κληρικολαϊκή συνέλευση χαρακτηρίστηκε ως αντικανονική,από τη σερβική Εκκλησία.Τον Μάιο του 1946 συγκαλείται συνέλευση των ιερέων της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Η συνέλευση υποχώρησε από το αίτημα της Αυτοκεφαλίας συμβιβαζόμενη σε ένα καθεστώς εσωτερικής αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα ζητούσε την διάλυση του Πατριαρχείου Σερβίας μέσα από την αντικατάστασή του από «Αρχιερατική Σύνοδο της Εκκλησίας της Γιουγκοσλαβίας» στην οποία θα συμμετέχουν οι εθνικοί αρχιερείς κάθε μιας Δημοκρατίας της Γιουγκασλαβίας.
Δύο χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 1948 επανήλθαν με νέες προτάσεις τους προς το Σερβικό Πατριαρχείο: εγκαταλείπουν την θέση της Πανγιουγκοσλαβικής Εκκλησίας, ικανοποιούνται με την Αυτονομία και την εξάρτησή τους από το Σερβικό Πατριαρχείο. Οι υποχωρήσεις τους θα συνεχιστούν ως προς την εξάρτηση από το Σερβικό Πατριαρχείο, προκειμένου να εξασφαλίσουν επισκόπους που δεν είχαν, αναγκαίους για να τελέσουν χειροτονίες κατώτερων κληρικών.
Το 1954 η Επιτροπή πρωτοβουλίας επανήλθε με νέες υποχωρήσεις: η μακεδονική γλώσσα να χρησιμοποιείται μόνο στη διοίκηση της εκκλησίας ενώ η εκκλησιαστική σλαβονική στη λατρεία. Στάσιμη παρέμεινε η κατάσταση για όλα αυτά τα χρόνια . Όμως το 1957 και 1958 θα ανταλλαγούν επισκέψεις ανάμεσα στην Επιτροπή πρωτοβουλίας και τον Πατριάρχη Σερβίας Βικέντιο. Η Σερβική Εκκλησία προέβαλε όμως κανονικά κωλύματα για την εκλογή των νέων επισκόπων επειδή ήταν έγγαμοι.Τελικά ο αιφνίδιος θάνατος του Βικεντίου ανέτρεψε τις εξελίξεις.
Τον Οκτώβριο του 1958 συγκλήθηκε νέα κληρικολαϊκήσυνέλευση στην Αχρίδα και αποφάσισε:
α) την ανασύσταση της «Αρχιεπισκοπής Αχρίδος»,
β) ψήφισε ένα καταστατικό της Εκκλησίας και
γ) εξέλεξε έναν μητροπολίτη, τον μέχρι τότε βικάριο επίσκοπο Τόπλιτσας του Σερβικού Πατριαρχείου Δοσίθεο Stojkovic και δύο επισκόπους. Επίσης,
δ) η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» όπως ονομάστηκε, αποφάσισε να βρίσκεται σε κανονική ενότητα με το Σερβικό Πατριαρχείο.
Η αρχιεπισκοπή αυτή αποτελείται από την αρχιεπισκοπή Αχρίδας και Σκοπίων με έδρα τα Σκόπια, και τις επισκοπές Πρέσπας – Βιτωλίων με έδρα τα Βιτώλια (Μοναστήρι) και Ζλετόβου– Στρωμνίτσας, με έδρα το Στιπ. Ο τότε πατριάρχης Γερμανός μετέβη στα Σκόπια και τον Ιούλιο του 1959 χειροτόνησε τον Πρεσπών και Βιτωλίων Κλήμεντα. Στη συνέχεια οι Δοσίθεος και Κλήμης χειροτόνησαν τον Ζλετόβου και Στρωμνίτσας Ναούμ.
Με επιστολή της στις 5 Δεκεμβρίου του 1966 η Σύνοδος της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας προς την Αρχιερατική Σύνοδο της Σερβικής Εκκλησίας ζητά να της χορηγήσει το Αυτοκέφαλο. Σε ειδική συνεδρία που έγινε το επόμενο έτος η Σερβική Σύνοδος απέρριψε το αίτημα.
Στις 17 Ιουλίου του 1967 συγκλήθηκε η Γ΄ ΚληρικολαϊκήΣυνέλευση η οποία ανακήρυξε αυτοκέφαλη την «Μακεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία. Στις 14-15 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους συγκλήθηκε έκτακτη Σύνοδος της Ιεραρχίας της Σερβικής Εκκλησίας η οποία κήρυξε την ηγεσία της Μακεδονικής Εκκλησίας σχισματική, όχι όμως και τους πιστούς της