Ένα απόρρητο υπόμνημα που εκδόθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας της Τουρκίας (Emniyet) αποκαλύπτει μυστικές προσπάθειες για την παράκαμψη των κανόνων της INTERPOL προκειμένου να εξασφαλιστεί διεθνές ένταλμα σύλληψης, γνωστό και ως Red Notice, εναντίον ενός Τούρκου δημοσιογράφου που ζει εξόριστος και του έχει χορηγηθεί άσυλο στη Σουηδία.
Το εμπιστευτικό σημείωμα, το οποίο περιήλθε στην κατοχή του Nordic Monitor, υπογράφεται από τον İskender Güray Keskin, αναπληρωτή επικεφαλής του τμήματος Interpol-Europol εντός της Emniyet. Με ημερομηνία 18 Ιουνίου, το υπόμνημα κυκλοφόρησε μεταξύ βασικών τουρκικών κυβερνητικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένης της υπηρεσίας πληροφοριών, του υπουργείου Δικαιοσύνης και των επικεφαλής εισαγγελέων σε τρεις επαρχίες.
Ο στόχος που προσδιορίζεται στο υπόμνημα είναι ο Λεβέντ Κενέζ, δημοσιογράφος με έδρα τη Στοκχόλμη και εκδότης του Nordic Monitor, ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Τουρκία το 2016 μετά την έκδοση εντάλματος σύλληψης εναντίον του με κατασκευασμένες κατηγορίες. Ο Kenez, πρώην αρχισυντάκτης της καταργημένης πλέον εφημερίδας Meydan, συνέχισε το δημοσιογραφικό του έργο στην εξορία, παρά το γεγονός ότι αντιμετώπιζε συνεχείς απειλές από τις τουρκικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης παρακολούθησης του σπιτιού του στη Σουηδία.
Το υπόμνημα αναγνωρίζει ότι η INTERPOL έχει επανειλημμένα απορρίψει τα αιτήματα της Τουρκίας να εκδώσει κόκκινες ανακοινώσεις για επικριτές που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν με την αιτιολογία ότι έχουν πολιτικά κίνητρα και παραβιάζουν το καταστατικό της οργάνωσης, το οποίο απαγορεύει την ανάμειξη σε θέματα πολιτικού, στρατιωτικού, θρησκευτικού ή φυλετικού χαρακτήρα.
Το κίνημα αντιτίθεται στην κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και έχει επικρίνει τις πολιτικές της κυβέρνησής του σε μια σειρά θεμάτων, όπως οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η συστημική διαφθορά και η υποστήριξη της Τουρκίας σε ριζοσπαστικές τζιχαντιστικές ομάδες.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, η οποία θεωρείται γεγονός με ψεύτικη σημαία που σκηνοθέτησε η κυβέρνηση Ερντογάν, η Άγκυρα έχει χαρακτηρίσει το κίνημα Γκιουλέν ως τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, το κίνημα, το οποίο προέκυψε τη δεκαετία του 1960 ως μια πρωτοβουλία προσανατολισμένη στην κοινότητα, εμπνευσμένη από τον εκλιπόντα μουσουλμάνο κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν, δεν έχει ποτέ εμπλακεί σε βία.
Καμία δημοκρατική χώρα δεν αναγνωρίζει το κίνημα ως τρομοκρατική οργάνωση. Τόσο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) όσο και τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν εκδώσει πολλαπλές αποφάσεις κατά της Τουρκίας, κάνοντας λόγο για σοβαρές παραβιάσεις των νομικών δικαιωμάτων και της δέουσας διαδικασίας για τα άτομα που κατηγορούνται για συμμετοχή στο κίνημα. Παρόλο που η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις αυτές βάσει των συμβατικών της δεσμεύσεων σε διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να λάβει διορθωτικά μέτρα για την αποκατάσταση των αδικιών που αντιμετωπίζουν τα μέλη του κινήματος Γκιουλέν.
Στην πραγματικότητα, η καταστολή του κινήματος είναι αμείλικτη, με εκατοντάδες φερόμενους ως γκιουλενιστές να συλλαμβάνονται από την τουρκική αστυνομία σχεδόν κάθε εβδομάδα. Η κυβέρνηση Ερντογάν συνέχισε να καταχράται το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης για να διατηρήσει ένα κλίμα φόβου μεταξύ των ομάδων της αντιπολίτευσης τόσο στην Τουρκία όσο και στο εξωτερικό.
Το υπόμνημα περιγράφει μια στρατηγική για την παράκαμψη των μηχανισμών πολιτικού ελέγχου της INTERPOL. Συμβουλεύει τις τουρκικές αρχές να αποφεύγουν να αναφέρουν οποιεσδήποτε κατηγορίες που σχετίζονται με τον Γκιουλέν στα αιτήματά τους για έκδοση ή στις κόκκινες ειδοποιήσεις. Αντ' αυτού, θα πρέπει να δώσουν έμφαση σε άλλες κατηγορίες που φαίνονται πιο αξιόπιστες. Στην περίπτωση του Kenez, το υπόμνημα αναφέρει ένα φερόμενο αδίκημα για παράνομη απόκτηση ή διάδοση προσωπικών δεδομένων, με βάση ένα άρθρο που δημοσίευσε.
Ένα στιγμιότυπο οθόνης που περιλαμβάνεται στο υπόμνημα απαριθμεί 11 εντάλματα σύλληψης που έχουν εκδοθεί για τον Kenez. Ένα από αυτά είναι ένα ενεργό ένταλμα από το 73ο Ποινικό Πρωτοδικείο της Άγκυρας (απόφαση αριθ. 2023/767), το οποίο αναφέρει δύο κατηγορίες: «παράνομη απόκτηση ή διάδοση προσωπικών δεδομένων» και «συμμετοχή σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση», αναφερόμενος στο κίνημα Γκιουλέν με το ακρωνύμιο FETÖ/PDY.
Ο Keskin, ο ανώτερος αξιωματούχος της αστυνομίας, συνιστά ρητά στις τουρκικές αρχές να αποκλείσουν τις αναφορές στην τρομοκρατία ή στους ισχυρισμούς που σχετίζονται με τον Γκιουλέν κατά την υποβολή του αιτήματος στην INTERPOL. Αυτό, υποστηρίζει, θα μείωνε τον κίνδυνο απόρριψης από τους μηχανισμούς ελέγχου της INTERPOL. Προτείνει επίσης ότι η τακτική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες παρόμοιες υποθέσεις που αφορούν επικριτές της κυβέρνησης Ερντογάν.
Αν και το υπόμνημα δεν προσδιορίζει ποσοτικά πόσες τέτοιες υποθέσεις θα μπορούσαν να χειραγωγηθούν με αυτόν τον τρόπο, οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν παραδεχθεί ότι έχουν ασκήσει δίωξη σε περίπου 750.000 άτομα για υποτιθέμενες σχέσεις με το κίνημα Γκιουλέν από το 2014. Αυτό υποδηλώνει ότι ένας σημαντικός αριθμός υποθέσεων με πολιτικά κίνητρα μπορεί να μετασχηματιστεί ώστε να φαίνεται νόμιμος βάσει των διεθνών νομικών πλαισίων.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος με ψεύτικη σημαία το 2016, η Τουρκία κατέκλυσε τη βάση δεδομένων της INTERPOL με πολιτικά φορτισμένα αιτήματα Red Notice. Ως αποτέλεσμα, η Γραμματεία της INTERPOL περιόρισε προσωρινά την πρόσβαση της Τουρκίας στα συστήματά της, λόγω της ανησυχίας ότι διακυβεύεται η ακεραιότητα του οργανισμού.
Το υπόμνημα συνιστά επίσης στις τουρκικές αρχές να επιδιώξουν εναλλακτικές λύσεις έναντι των μηχανισμών της INTERPOL, όπως η χρήση διμερών ή περιφερειακών συνθηκών έκδοσης, για τη στόχευση εξόριστων αντιφρονούντων.
Ο Κενέζ ήταν στο παρελθόν το αντικείμενο μιας τέτοιας προσπάθειας. Τον Δεκέμβριο του 2021 η Τουρκία υπέβαλε αίτημα έκδοσης στη Σουηδία βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την έκδοση. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας απέρριψε το αίτημα, κρίνοντας ότι οι κατηγορίες κατά του Κενέζ δεν πληρούσαν το όριο εγκληματικότητας σύμφωνα με τη σουηδική νομοθεσία και ότι η έκδοσή του θα τον εξέθετε σε σημαντικό κίνδυνο πολιτικής δίωξης.
Το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εργασία του Kenez ως δημοσιογράφου, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του ως αρχισυντάκτη μιας εφημερίδας, δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί έγκλημα σύμφωνα με τη σουηδική νομοθεσία, ακόμη και αν η έκδοση συνδεόταν με το κίνημα Γκιουλέν. Το δικαστήριο τόνισε επίσης ότι η έκδοση απαγορεύεται όταν αφορά τις πολιτικές πεποιθήσεις, τη θρησκευτική ένταξη ή τη συμμετοχή σε κοινωνική ομάδα ενός ατόμου και υπογράμμισε τον σημαντικό κίνδυνο διώξεων στην Τουρκία ως εμπόδιο για την έκδοση.
Παρά τις συνεχείς αποτυχίες σε δημοκρατικές χώρες με ανεξάρτητη δικαιοσύνη, η κυβέρνηση Ερντογάν συνεχίζει να καταδιώκει τους επικριτές της στο εξωτερικό. Τον Ιούλιο του 2024 ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης Yılmaz Tunç αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση είχε υποβάλει 1.774 αιτήματα έκδοσης σε 119 χώρες, με στόχο άτομα που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των αιτημάτων έχει απορριφθεί.
Το υπόμνημα που διέρρευσε δείχνει πώς οι τουρκικές αρχές επιδιώκουν ενεργά να παρενοχλήσουν δημοσιογράφους που ζουν στην εξορία, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικούς αντιφρονούντες. Το καθεστώς Ερντογάν συνεχίζει να κατασκευάζει νομικές κατηγορίες, να διαστρεβλώνει δικαστικά έγγραφα και να εκμεταλλεύεται διεθνείς θεσμούς σε μια προσπάθεια να φιμώσει τους επικριτές και να επεκτείνει την επιρροή του πέρα από τα σύνορα.
ΠΗΓΗ: nordicmonitor.com