Η Ιαπωνία ετοιμάζεται να γυρίσει σελίδα με τη Σαναέ Τακαΐτσι να γίνεται η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας.
Η 64χρονη πολιτικός εξελέγη επικεφαλής του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP), απέναντι συνολικά σε τέσσερις αντιπάλους και επικρατώντας στον δεύτερο γύρο έναντι του Σιντζίρο Κοϊζούμι, γιου πρώην πρωθυπουργού.
Η επικράτησή της σηματοδοτεί μια νέα, πιο μαχητική εποχή για την ιαπωνική πολιτική — σε μια περίοδο που το LDP δοκιμάζεται από σκάνδαλα, εκλογικές ήττες και χαμηλή δημοτικότητα.
Η ψηφοφορία στη Δίαιτα (όπως ονομάζεται το ιαπωνικό κοινοβούλιο), που αναμένεται στις 15 Οκτωβρίου, θα επιβεβαιώσει και τυπικά την Τακαΐτσι ως πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της χώρας.
Για πολλούς, είναι μια συμβολική στιγμή σε ένα έθνος που παραδοσιακά παραμένει ανδροκρατούμενο. Για άλλους, όμως, η άνοδός της δεν συνεπάγεται απαραίτητα πρόοδο για τα δικαιώματα των γυναικών. Και τούτο γιατί σε πολλά ζητήματα εμφανίζεται υπερσυντηρητική.
Από τη Νάρα στα κέντρα εξουσίας του Τόκιο
Η Τακαΐτσι δεν προέρχεται από πολιτική δυναστεία – κάτι σπάνιο για τα δεδομένα του LDP. Γεννήθηκε στη Νάρα, μια από τις αρχαιότερες πρωτεύουσες της Ιαπωνίας, κόρη ενός μισθωτού και μιας αστυνομικού.
Νεαρή, έπαιζε τύμπανα σε heavy metal συγκρότημα και λάτρευε τις μοτοσικλέτες – μια εικόνα ασυνήθιστη για τη μετέπειτα συντηρητική πολιτικό.
Μετά από σύντομη καριέρα στη δημοσιογραφία, εξελέγη για πρώτη φορά στη Δίαιτα το 1993, σε ηλικία 32 ετών. Στη διάρκεια των επόμενων τριών δεκαετιών υπηρέτησε σε καίρια υπουργεία – Τηλεπικοινωνιών, Εσωτερικών και Οικονομικής Ασφάλειας – εδραιώνοντας φήμη τεχνοκράτη, αλλά και πολιτικού με σκληρές θέσεις.
Η μαθήτρια του Σίνζο Άμπε και η ιδεολογία της «ισχυρής Ιαπωνίας»
Πολιτικά, η Τακαΐτσι ανήκει στο δεξιό άκρο του LDP και θεωρείται πνευματική διάδοχος του αείμνηστου πρωθυπουργού Σίνζο Άμπε. Ο Άμπε την είχε ξεχωρίσει από νωρίς και την προόριζε για διάδοχό του στο κόμμα – μια επιλογή που τώρα δικαιώνεται.
Όπως και ο μέντοράς της, η Τακαΐτσι υποστηρίζει την αναθεώρηση του μεταπολεμικού Συντάγματος ώστε να επιτραπεί στην Ιαπωνία να αποκτήσει «κανονικές» ένοπλες δυνάμεις.
Δηλώνει υπέρμαχος του δόγματος «ειρήνη μέσα από ισχύ» και υποστηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών, με φόντο τις αυξανόμενες απειλές από την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα.
Στην οικονομία, υπόσχεται συνέχεια των Abenomics: χαμηλά επιτόκια, κρατικές δαπάνες για τόνωση της ανάπτυξης και έμφαση στην τεχνολογική καινοτομία. «Η δημοσιονομική πειθαρχία έρχεται μετά την ανάπτυξη», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά.
Μία αμφιλεγόμενη «Σιδηρά Κυρία»
Η ίδια δηλώνει θαυμάστρια της Μάργκαρετ Θάτσερ και δεν κρύβει τον θαυμασμό της για το “σιδηρούν” πολιτικό στυλ της. Όμως, οι θέσεις της σε κοινωνικά ζητήματα δείχνουν μια πολιτικό περισσότερο συντηρητική παρά φεμινίστρια.
Η Τακαΐτσι αντιτίθεται στη χρήση διαφορετικών επωνύμων από τα παντρεμένα ζευγάρια, απορρίπτει τη γυναικεία διαδοχή στον αυτοκρατορικό θρόνο και δηλώνει αντίθετη στους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.
Παρότι υποσχέθηκε να αυξήσει τον αριθμό γυναικών υπουργών, οι επικριτές της θεωρούν ότι θα ενισχύσει το υπάρχον κατεστημένο, παρά θα το αλλάξει.
Η ίδια έχει παραδεχθεί πως δεν την εκφράζουν τα περί ισορροπίας δουλειάς και προσωπικής ζωής. Προτιμά να «δουλεύει, δουλεύει, δουλεύει», μια δήλωση που είχε προκαλέσει θύελλα σχολίων στα κοινωνικά δίκτυα.
Οι υποστηρικτές της τη βλέπουν ως ακούραστη μεταρρυθμίστρια, οι επικριτές της ως σύμβολο της εξουθενωτικής εργασιακής κουλτούρας που η Ιαπωνία πασχίζει να αλλάξει.
Ιστορικός αναθεωρητισμός και σχέσεις με την Κίνα
Η Τακαΐτσι μοιράζεται με τον Άμπε και τη ρεβιζιονιστική ανάγνωση της ιαπωνικής ιστορίας. Έχει επανειλημμένα επισκεφθεί το μνημείο Γιασουκούνι, όπου τιμώνται – μεταξύ άλλων – καταδικασμένοι εγκληματίες πολέμου, προκαλώντας αντιδράσεις σε Πεκίνο και Σεούλ. Αν επισκεφθεί το ιερό ως πρωθυπουργός, θα είναι η πρώτη ηγέτις που το πράττει εδώ και πάνω από δέκα χρόνια — μια κίνηση που θα τεστάρει από νωρίς τις αντοχές της διπλωματίας της.
Παράλληλα, έχει δηλώσει ότι «η Ιαπωνία πρέπει να αισθάνεται περήφανη για την ιστορία και τις παραδόσεις της», αφήνοντας να εννοηθεί πως σκοπεύει να προωθήσει μια πιο εθνικιστική αφήγηση στο εσωτερικό.
Οι θέσεις αυτές ανησυχούν τους γείτονες και θέτουν υπό δοκιμασία τις πρόσφατες προσπάθειες προσέγγισης με τη Νότια Κορέα.
Το ασταθές εσωτερικό σκηνικό και η πρόκληση Τραμπ
Η νέα πρωθυπουργός αναλαμβάνει τα ηνία του LDP σε μια δύσκολη συγκυρία. Το κόμμα, ύστερα από αλλεπάλληλες εκλογικές ήττες και σκάνδαλα χρηματοδότησης, κυβερνά πλέον ως μειοψηφία και θα χρειαστεί ευαίσθητους χειρισμούς για να διασφαλίσει τη σταθερότητα.
Η ίδια καλείται να κρατήσει ενωμένες τις αντίπαλες φατρίες του κόμματος, να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων και να επιβάλει πειθαρχία σε ένα κόμμα που μοιάζει κουρασμένο.
Την ίδια στιγμή, οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες περνούν σε νέα φάση. Ο Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να επισκεφθεί το Τόκιο στις 27 Οκτωβρίου, λίγες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της.
Η Τακαΐτσι έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναδιαπραγμάτευσης της εμπορικής συμφωνίας που είχε συνάψει ο προκάτοχός της με την Ουάσιγκτον, αλλά ταυτόχρονα τονίζει ότι η συμμαχία με τις ΗΠΑ παραμένει «ο ακρογωνιαίος λίθος της ασφάλειας της Ιαπωνίας».
Η κοινή σχέση φιλίας με τον Άμπε – τον ηγέτη που συνδέθηκε στενά και με τον Τραμπ – ενδέχεται να λειτουργήσει ως γέφυρα, αν και οι πρώτες επαφές αναμένονται με προσοχή και αμοιβαία επιφυλακτικότητα.
Το μεγάλο στοίχημα
Η Σαναέ Τακαΐτσι μπαίνει στην πρωθυπουργία έχοντας απέναντί της ένα βουνό προκλήσεων: μια οικονομία που πιέζεται από τον πληθωρισμό και το χρέος, μια κοινωνία που γερνά ραγδαία και ένα πολιτικό σκηνικό που δείχνει να χάνει την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Η ίδια δηλώνει έτοιμη να «ξαναχτίσει το κόμμα και τη χώρα», αλλά το ερώτημα είναι αν μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη ριζοσπαστική δεξιά πτέρυγα που την ανέδειξε και σε μια κοινωνία που ζητά αλλαγή – όχι μόνο φύλου στην εξουσία, αλλά και νοοτροπίας.
Αν πετύχει, θα γράψει ιστορία. Αν αποτύχει, κινδυνεύει να γίνει η πρωθυπουργός που σφράγισε το τέλος της μεταπολεμικής κυριαρχίας του LDP.