Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαμορφώσει ένα ειρηνευτικό πρόγραμμα 28 σημείων για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, το οποίο βρίσκεται υπό εξέταση από το Κίεβο, τη Μόσχα και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το πρόγραμμα προβλέπει για τη Ρωσία ουσιαστικές εδαφικές και πολιτικές παραχωρήσεις, αλλά ταυτόχρονα θέτει όρους που δεν καλύπτουν πλήρως τις πολεμικές της απαιτήσεις. Επιπλέον, ζητά αποχώρηση στρατιωτικών δυνάμεων και αποδοχή συμβιβασμών σε οικονομικό, θεσμικό και στρατηγικό επίπεδο.
Για την Ουκρανία, το πακέτο περιλαμβάνει από παραχώρηση εδαφών και περιορισμούς στην ασφάλεια έως την εγκατάλειψη της πορείας προς το ΝΑΤΟ και του δικαιώματος διεκδίκησης αποζημιώσεων.
Ειδικότερα, το σχέδιο δίνει στη Ρωσία – που προελαύνει σταδιακά στο πεδίο της μάχης και ελέγχει σχεδόν το ένα πέμπτο της Ουκρανίας – πολλά από αυτά που επιδιώκει.
Ωστόσο, το σχέδιο περιλαμβάνει και ορισμένες δυσάρεστες για τη Μόσχα προτάσεις, που θα την εμποδίσουν να επιτύχει πλήρως τους διακηρυγμένους πολεμικούς της στόχους και θα απαιτούσαν την απόσυρση των δυνάμεών της από ορισμένες κατεχόμενες περιοχές.
Εδαφικές παραχωρήσεις
Βάσει των προτάσεων, το Κίεβο θα πρέπει να παραχωρήσει στη Ρωσία το υπόλοιπο της περιφέρειας του Ντονέτσκ, μια μεγάλη περιοχή που περιλαμβάνει τις πόλεις–οχυρά Σλοβιάνσκ και Κραματόρσκ, τις οποίες η Ουκρανία εξακολουθεί να ελέγχει.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο να δώσει στη Μόσχα οποιαδήποτε περιοχή.
Η συμφωνία θα «κλειδώσει» επίσης οριστικά τα κέρδη που κατέγραψε η Ρωσία στο πεδίο της μάχης από τον Φεβρουάριο του 2022 στις τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες τις οποίες διεκδικεί - Λουχάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα και Ντονέτσκ. Μόνιμη θα γίνει, επίσης, και η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Η Ουκρανία θα πρέπει επίσης να συμβιβαστεί σχετικά με το καθεστώς του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, που βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο: Ο σταθμός θα επανεκκινήσει και η παραγόμενη ενέργεια θα μοιράζεται 50-50 μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ωστόσο, η αναγνώριση των εδαφών αυτών ως ρωσικών θα ήταν «de facto», ένα καθεστώς που η Μόσχα ενδέχεται να μη θελήσει να αποδεχθεί.
Η Ρωσία θα μείνει χωρίς πλήρη έλεγχο στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια, όπου θα χαραχτεί μια γραμμή κατά μήκος του σημερινού μετώπου, παγώνοντας το status quo.
Οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα επιτρέπεται να σταθμεύουν στο τμήμα του Ντονέτσκ που θα παραχωρούσε η Ουκρανία. Η περιοχή αυτή θα μετατρεπεί σε ουδέτερη, αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, η οποία θα ανήκεε στη Μόσχα αλλά θα τελούσε υπό ουδέτερο καθεστώς.
Οι ρωσικές δυνάμεις θα πρέπει επίσης να αποσυρθούν από δύο ακόμη περιφέρειες όπου έχουν καταλάβει εδάφη, το Χάρκοβο και το Ντνιπροπετρόβσκ.
Η Μόσχα υποστηρίζει ότι οι δυνάμεις της έχουν καταλάβει την πόλη Κουπιάνσκ στην περιφέρεια του Χαρκόβου, αν και το Κίεβο το διαψεύδει. Σύμφωνα με τις αμερικανικές προτάσεις, η Ρωσία θα πρέπει να αποχωρήσει από το Κουπιάνσκ.
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν παγώσει περίπου 300 δισ. δολάρια σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, κυρίως στην Ευρώπη, ως τιμωρία για τον πόλεμο.
Η Ρωσία θέλει αυτά τα περιουσιακά στοιχεία να αποδεσμευτούν και έχει απειλήσει με αντίμετρα την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει καταρτίσει σχέδιο για τη χορήγηση δανείου στην Ουκρανία, χρησιμοποιώντας τα μετρητά που προκύπτουν από τις αποδόσεις των παγωμένων τίτλων.
Ωστόσο, σύμφωνα με το αμερικανικό σχέδιο, η Ρωσία θα πρέπει να παραδώσει 100 δισ. δολάρια στην Ουάσιγκτον, η οποία θα ηγηθεί της προσπάθειας ανοικοδόμησης της Ουκρανίας με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των κερδών από αυτό το έργο.
Ένα ακόμη μέρος των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων θα κατευθυνθεί, σύμφωνα με το σχέδιο, σε ένα κοινό επενδυτικό σχήμα ΗΠΑ–Ρωσίας, από το οποίο η Μόσχα θα αποκομίσει ορισμένα οφέλη.
Ωστόσο, το σχέδιο δεν δίνει ούτε στη Ρωσία ούτε στην Ουκρανία πλήρη ελευθερία ως προς τη διάθεση των παγωμένων κεφαλαίων.
Θα μπορούσε επίσης να υπονομεύσει τα σχέδια της ΕΕ να αξιοποιήσει τα παγωμένα κεφάλαια για τη στήριξη του Κιέβου, ενώ η Ρωσία δεν θα λάβει άμεσα ανακούφιση από τις διεθνείς κυρώσεις, καθώς θα αρθούν σταδιακά και κατά περίπτωση, ύστερα από διαβουλεύσεις.
Η Ουκρανία θα αναγκαστεί να καταπιεί ένα «πικρό χάπι», καθώς δεν θα μπορεί, βάσει του σχεδίου, να διεκδικήσει αποζημιώσεις για τις πολεμικές καταστροφές από τη Ρωσία μέσω των δικαστηρίων.
Οι περιορισμοί στην ασφάλεια και τα όρια της άμυνας
Σύμφωνα με το σχέδιο, ο Ζελένσκι θα πρέπει να εγκαταλείψει οριστικά μία από τις πιο σταθερές φιλοδοξίες του, την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, τη στρατιωτική συμμαχία υπό την αμερικανική ηγεσία. Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να δεσμευτεί ότι δεν θα δεχθεί ποτέ την Ουκρανία ως μέλος, και το ουκρανικό σύνταγμα θα τροποποιηθεί ώστε να αποτυπώνει αυτή τη δέσμευση.
Το ΝΑΤΟ, επίσης, θα δεσμευτεί να μη διευρυνθεί περαιτέρω, πάγιο ρωσικό αίτημα, ενώ θα υπάρχει η «προσδοκία» ότι η Μόσχα δεν θα εισβάλει στους γείτονές της, κάτι που θα κατοχυρωθεί σε ένα σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης.
Η Ουκρανία είναι πιθανό να απογοητευτεί από τη γενικόλογη διατύπωση σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας που θα λάβει από την Ουάσιγκτον. Πέρα από το ότι χαρακτηρίζονται «ισχυρές» και ότι το Κίεβο θα πρέπει να πληρώσει γι' αυτές, δεν αναφέρεται τι ακριβώς θα περιλάμβαναν.
Παράλληλα, το σχέδιο προβλέπει ότι δεν θα επιτρέπεται η παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, ενώ το Κίεβο θα πρέπει να δεσμευτεί ότι δεν θα γίνει πυρηνική δύναμη.
Η Ουκρανία θα πρέπει επίσης να περιορίσει το μέγεθος του στρατού της στους 600.000 στρατιώτες. Στο παρελθόν έχει απορρίψει προτάσεις για περιορισμό των ενόπλων δυνάμεών της.
Ο αριθμός των 600.000 είναι αισθητά μικρότερος από το περίπου 1 εκατομμύριο προσωπικό που η Ουκρανία λέει ότι έχει υπό τα όπλα. Η Ρωσία, στο παρελθόν, έχει απαιτήσει ο ουκρανικός στρατός να μειωθεί σε λιγότερους από 100.000 στρατιώτες.
Ζητήματα δικαιοσύνης και διεθνούς λογοδοσίας
Οι Ουκρανοί πολιτικοί μιλούν εδώ και καιρό για το ενδεχόμενο να λογοδοτήσει η Ρωσία για τις πράξεις της, όμως βάσει του σχεδίου το Κίεβο θα πρέπει να εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια να κινηθεί νομικά για να αποδείξει ότι η Μόσχα διέπραξε εγκλήματα πολέμου, κάτι που η Ρωσία αρνείται.
Η Ουκρανία ενδέχεται επίσης να διαφωνήσει από την πρόταση της επανένταξης της Ρωσίας στην Ομάδα των Οκτώ (G8) και την επανάκαμψή της στην παγκόσμια οικονομία.
Μία ακόμη διάταξη κάνει λόγο για μεγάλης κλίμακας επενδύσεις και επιχειρηματική συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας σε τομείς όπως οι σπάνιες γαίες, η ενέργεια και η Αρκτική.
Το σχέδιο αναφέρει επίσης ότι η Ουκρανία πρέπει να «αποναζιστικοποιηθεί», όρος που η Μόσχα χρησιμοποιεί για να περιγράψει εθνικιστικές, αντιρωσικές ένοπλες ομάδες και πολιτικούς. Το Κίεβο απορρίπτει αυτόν τον ισχυρισμό ως αβάσιμο.
Το σχέδιο, χωρίς να κατονομάζει την Ουκρανία, αναφέρει ότι «κάθε ναζιστική ιδεολογία ή δραστηριότητα πρέπει να αποκηρυχθεί ή να απαγορευθεί».