Καθώς η ένταση στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Βενεζουέλας αυξάνεται, ο έλεγχος των τεράστιων – και μεγαλύτερων παγκοσμίως – επιβεβαιωμένων πετρελαϊκών αποθεμάτων μετατρέπεται σε κομβικό γεωπολιτικό ζήτημα.
Παρότι η Ουάσιγκτον το αρνείται, η παρουσία αμερικανικών πολεμικών πλοίων και χιλιάδων στρατιωτών στην Καραϊβική ενισχύει τους ισχυρισμούς του Νικολάς Μαδούρο ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να αποκτήσει τον έλεγχο του πετρελαίου της χώρας.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να προετοιμάζονται για πιθανή στρατιωτική σύγκρουση με τη Βενεζουέλα – κάτι που ο Μαδούρο αποδίδει στην προσπάθεια των ΗΠΑ να πάρουν στα χέρια τους τα τεράστια πετρελαϊκά αποθέματα της χώρας του.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιμένει πως το πετρέλαιο δεν αποτελεί τον βασικό λόγο για την ανάπτυξη περισσότερων από δώδεκα πολεμικών πλοίων και 15.000 στρατιωτών στην περιοχή, ούτε για τις προειδοποιήσεις του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με πιθανές επίγειες επιχειρήσεις και τις συστάσεις του προς τα αεροσκάφη να αποφεύγουν τον βενεζουελάνικο εναέριο χώρο. Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι οι κινήσεις αυτές στοχεύουν στην αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και του λαθρεμπορίου ναρκωτικών από τη Βενεζουέλα.
Όποια κι αν είναι η πραγματική αιτία της κλιμάκωσης στην Καραϊβική, μια ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος θα έκανε τον έλεγχο των μεγαλύτερων αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο καθοριστικό παράγοντα για το μέλλον της χώρας.
Το τεράστιο «κοίτασμα» της Βενεζουέλας
Παρότι πολλοί συνδέουν το άφθονο πετρέλαιο με τη Μέση Ανατολή ή το Τέξας, η Βενεζουέλα διαθέτει περίπου 303 δισ. βαρέλια αργού – περίπου το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων, σύμφωνα με την αμερικανική EIA. Είναι η μεγαλύτερη γνωστή συγκέντρωση πετρελαίου στον πλανήτη.
Ωστόσο, η πραγματική παραγωγή της χώρας απέχει πολύ από το δυναμικό της.
Η Βενεζουέλα αντλεί περίπου 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα – ποσότητα σημαντική αλλά μόλις το 0,8% της παγκόσμιας παραγωγής. Είναι λιγότερο από το μισό της παραγωγής πριν αναλάβει ο Μαδούρο το 2013 και πολύ κάτω από τα 3,5 εκατ. βαρέλια που παρήγε η χώρα πριν από το 1999.
Οι διεθνείς κυρώσεις, η οικονομική κατάρρευση, η έλλειψη επενδύσεων και η κακή συντήρηση έχουν οδηγήσει τη πετρελαϊκή βιομηχανία σε βαθιά παρακμή. Οι υποδομές καταρρέουν και η παραγωγική ικανότητα συρρικνώνεται συνεχώς.
Το πρόβλημα επιτείνεται από το είδος του πετρελαίου που διαθέτει η χώρα: βαρύ και όξινο αργό, το οποίο απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και τεχνογνωσία. Οι μεγάλες διεθνείς εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να το επεξεργαστούν, αλλά δεν τους επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται στη χώρα.
Από το 2005 οι ΗΠΑ επιβάλλουν κυρώσεις στη Βενεζουέλα, ενώ το 2019 η κυβέρνηση Τραμπ μπλόκαρε σχεδόν πλήρως τις εξαγωγές αργού προς τις ΗΠΑ. Το 2022 ο Μπάιντεν επέτρεψε στη Chevron να επιστρέψει στη χώρα, αλλά ο Τραμπ ανακάλεσε την άδεια για να την επανεγκρίνει αργότερα με αυστηρούς όρους.
Γιατί οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για το βενεζουελάνικο πετρέλαιο
Παρότι οι ΗΠΑ παράγουν περισσότερο πετρέλαιο από κάθε άλλη χώρα στην ιστορία, εξακολουθούν να χρειάζονται εισαγωγές – ειδικά του τύπου που η Βενεζουέλα παράγει.
Οι ΗΠΑ αντλούν κυρίως ελαφρύ, γλυκό αργό, κατάλληλο για βενζίνη, αλλά όχι για προϊόντα όπως ντίζελ, άσφαλτο ή καύσιμα βαρέων βιομηχανιών. Το βαρύ αργό της Βενεζουέλας είναι απαραίτητο για τέτοιες χρήσεις και η έλλειψή του έχει επιδεινώσει την παγκόσμια κρίση ντίζελ.
Τον Σεπτέμβριο, οι ΗΠΑ εισήγαγαν 102.000 βαρέλια ημερησίως από τη Βενεζουέλα – αρκετά λίγα συγκριτικά με τη Σαουδική Αραβία ή τον Καναδά.
Στο παρελθόν, η Αμερική στηριζόταν πολύ περισσότερο στο βενεζουελάνικο αργό, καθώς βρίσκεται κοντά, είναι φθηνότερο και ταιριάζει καλύτερα στον εξοπλισμό πολλών αμερικανικών διυλιστηρίων.
Τι θα συμβεί αν πέσει ο Μαδούρο
Η επανένταξη της Βενεζουέλας στη διεθνή αγορά θα μπορούσε να ωφελήσει τόσο τις ΗΠΑ όσο και την ίδια τη χώρα.
Η ενεργειακή της βιομηχανία έχει τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό, που θα μπορούσε να δημιουργήσει ευκαιρίες για δυτικές εταιρείες και να αυξήσει την παγκόσμια προσφορά, πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω.
Όμως, ακόμη κι αν άνοιγε αύριο η αγορά, θα απαιτούνταν χρόνια και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να επιστρέψει η παραγωγή στα προηγούμενα επίπεδα: η PDVSA εκτιμά ότι μόνο οι αναβαθμίσεις στους αγωγούς θα κόστιζαν 58 δισ. δολάρια.
Μια κυβέρνηση πιο φιλική προς τη Δύση θα διευκόλυνε τέτοιες επενδύσεις, ενισχύοντας ταυτόχρονα την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια και μειώνοντας την εξάρτηση χωρών όπως η Ινδία και η Κίνα από το παρόμοιας ποιότητας ρωσικό πετρέλαιο.
Οι κυρώσεις έχουν επίσης πλήξει σοβαρά την οικονομία της Βενεζουέλας, καθώς η PDVSA αποτελεί τη βασική πηγή κρατικών εσόδων.
Για αυτό αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι το πετρέλαιο βρίσκεται στο επίκεντρο της πίεσης που ασκεί η κυβέρνηση Τραμπ στον Μαδούρο. Ο ίδιος ο Μαδούρο έστειλε επιστολή στον ΟΠΕΚ κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι επιδιώκουν να κατασχέσουν τους φυσικούς πόρους της χώρας.
Όπως είπε και ο πρόεδρος της Κολομβίας Γκουστάβο Πέτρο στο CNN, «το πετρέλαιο βρίσκεται στην καρδιά του ζητήματος – στην ουσία πρόκειται για μια διαπραγμάτευση γύρω από αυτό».