Οι διαβουλεύσεις στις Βρυξέλλες σχετικά με το ενδεχόμενο να εξαιρεθούν οι δημόσιες δαπάνες για την προσιτή κατοικία από τους δημοσιονομικούς κανόνες συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Ενόψει της παρουσίασης του νέου σχεδίου της Κομισιόν τον Δεκέμβριο, ο επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, επισημαίνει ότι η στεγαστική κρίση απαιτεί μια συνολική και πολύπλευρη αντιμετώπιση.
Στην Ελλάδα, η κατάσταση γίνεται ολοένα πιο δύσκολη παρά τις παρεμβάσεις της κυβέρνησης. Όσοι δεν διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία βλέπουν τα ενοίκια να αυξάνονται πέρα από τις οικονομικές τους δυνατότητες, ενώ για τους νέους η αγορά σπιτιού μοιάζει πλέον άπιαστο όνειρο. Η Αθήνα βρίσκεται ανάμεσα στις πόλεις με τη μεγαλύτερη ανισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση.
Η Κομισιόν επισημαίνει σε έκθεσή της ότι οι τιμές κατοικιών στην Ελλάδα έχουν σημειώσει άνοδο άνω του 60% από το 2017, η κοινωνική κατοικία παραμένει από τις πιο περιορισμένες στην ΕΕ και μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, πιέζονται από την αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Παρόμοια προβλήματα παρατηρούνται και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες — Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ολλανδία και Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με την έρευνα Eurocities Pulse Mayors Survey 2025, που βασίστηκε σε στοιχεία από 86 δημάρχους σε 26 χώρες, το 39% αναφέρει ότι η στέγαση στην πόλη τους δεν είναι πλέον οικονομικά προσιτή, καθώς τα ενοίκια ή οι δόσεις στεγαστικών δανείων ξεπερνούν το ένα τρίτο του εισοδήματος, όριο που διεθνώς θεωρείται ανώτατο.
Όπως αναφέρει το Euronews, ο Γιόργκενσεν αναγνωρίζει ότι οι τιμές αγοράς και τα ενοίκια έχουν καταστήσει την κατοικία απρόσιτη για χιλιάδες Ευρωπαίους. Τονίζει ότι απαιτείται μια ενιαία στρατηγική που θα συνδυάζει επενδύσεις, ενεργειακή απόδοση, κοινωνικές πολιτικές, ρύθμιση της αγοράς και κρατικές ενισχύσεις.
Ο επίτροπος Οικονομίας, Μάρος Σέφκοβιτς, επιβεβαιώνει ότι το σχέδιο θα περιλαμβάνει μέτρα σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Υπογραμμίζει επίσης ότι η δυσκολία εύρεσης στέγης αποτελεί πλέον μεγάλο εμπόδιο για τους νέους που επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια.
Το σχέδιο της Κομισιόν
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Προσιτή Κατοικία, το οποίο θα παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο, θα συνδυάζει μη δεσμευτικές πρωτοβουλίες και νομοθετικές προτάσεις, όπως ενίσχυση των δημόσιων και συνεταιριστικών κατασκευών και νέους κανόνες για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Η Κομισιόν εξετάζει τη χαλάρωση των αυστηρών κανόνων που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις, παράλληλα με πρόσθετη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ώστε τα κράτη-μέλη να μπορούν να αυξήσουν την προσφορά προσιτών κατοικιών. Ο Γιόργκενσεν παραδέχεται ότι οι ισχύοντες κανόνες είναι υπερβολικά περιοριστικοί και χρειάζονται αναθεώρηση.
Εξηγεί ότι, για να αντιμετωπιστεί η κρίση, απαιτείται συνολική θεώρηση που θα περιλαμβάνει επενδύσεις, ενέργεια, κοινωνική πολιτική, την ενιαία αγορά και το πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων. Επειδή η Συνθήκη της ΕΕ επιτρέπει κρατικές ενισχύσεις μόνο όταν συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, η Επιτροπή επιδιώκει να απλοποιήσει τη διαδικασία, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να στηρίζουν την προσιτή κατοικία με πιο άμεσο τρόπο.
Ο ευρωπαίος επίτροπος διευκρινίζει ότι η ΕΕ παρεμβαίνει λόγω της ενιαίας αγοράς, καθώς πρέπει να υπάρχουν κοινοί κανόνες για το τι μπορεί να χρηματοδοτείται.
Οι πόλεις έχουν γίνει απλησίαστες
Από το 2010 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2025, τα ενοίκια στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά περίπου 29% και οι τιμές ακινήτων πάνω από 60%, προκαλώντας αντιδράσεις πολιτών από τη Λισαβόνα μέχρι τη Βαρκελώνη και την Κοπεγχάγη. Το κόστος κατασκευής ανέβηκε επίσης μέχρι και 48% μεταξύ 2010 και 2023.
Ο Γιόργκενσεν σημειώνει ότι πολλές πόλεις πλέον είναι απλησίαστες ακόμη και για ανθρώπους με σταθερή εργασία και κανονικό εισόδημα. Επισημαίνει επίσης την ανάγκη ρύθμισης των βραχυχρόνιων μισθώσεων έως το 2026, καθώς και τον αντίκτυπο του τουρισμού, που σε ορισμένες περιπτώσεις επιδεινώνει το πρόβλημα.
Το φαινόμενο της «χρηματιστικοποίησης» των ακινήτων θα αποτελέσει επίσης βασικό ζήτημα στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Όπως υπογραμμίζει ο επίτροπος, η μετατροπή της κατοικίας σε επενδυτικό προϊόν δεν αποφέρει πάντα οφέλη στην κοινωνία συνολικά, παρότι κάποιοι αποκομίζουν κέρδη.