Τα θεμέλια για τη μετατροπή της Ελλάδας σε περιφερειακό ενεργειακό και κλιματικό κόμβο μπαίνουν μέσα από το νέο θεσμικό πλαίσιο που εγκρίθηκε από τη Βουλή, αλλά και μέσω δυναμικών επενδυτικών πρωτοβουλιών μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Πέρα από τον ρόλο της χώρας στο φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, ανοίγει πλέον ένας νέος στρατηγικός τομέας: η δέσμευση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS/CCUS).
Οι δυνατότητες και οι προοπτικές αυτής της νέας δραστηριότητας παρουσιάστηκαν στο ευρωπαϊκό Industrial Carbon Management Forum, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ). Το συνέδριο ανέδειξε τον αυξανόμενο ρόλο της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό σχεδιασμό για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας.
Όπως επισημαίνει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ, Αριστοφάνης Στεφάτος, η γεωγραφική θέση της χώρας, οι υφιστάμενες ενεργειακές υποδομές και η πρόσβαση στη Μεσόγειο δίνουν στην Ελλάδα συγκριτικό πλεονέκτημα ώστε να λειτουργήσει ως κόμβος μεταφοράς CO₂, συνδέοντας τη Νότια, Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειο με ασφαλείς γεωλογικές αποθήκες. Στόχος είναι η δημιουργία ενός δικτύου συνεργασιών με χώρες όπως η Ιταλία, τα Βαλκάνια και η Αίγυπτος, ενισχύοντας την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια και τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία.
Η Ελλάδα, αν και δεν διαθέτει – προς το παρόν – εκτεταμένο δυναμικό υπόγειας αποθήκευσης, αναδεικνύεται σε κρίσιμο κρίκο της αλυσίδας μέσω της υγροποίησης και μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα σε χώρες με κατάλληλες γεωλογικές δομές. Παράλληλα, όπως δείχνει η συνεργασία της EnEarth με τη Heidelberg Materials για την ανάπτυξη αποθήκης CO₂ στη Βουλγαρία, η χώρα αποκτά και ρόλο εξαγωγέα τεχνογνωσίας, ενισχύοντας τη διεθνή της αξιοπιστία.
Σύμφωνα με τον Νικόλα Ρήγα, επικεφαλής του Τομέα Αποθήκευσης Άνθρακα της EnEarth (θυγατρικής της Energean), η εμπιστοσύνη ενός κολοσσού όπως η Heidelberg Materials στην ελληνική τεχνογνωσία αποτελεί ισχυρή απόδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε έργα αιχμής για την αποανθρακοποίηση της βαριάς βιομηχανίας. Το έργο στον Πρίνο, μάλιστα, είναι ήδη από τα πιο ώριμα στην Ευρώπη, έχοντας εξασφαλίσει περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Τα οφέλη για την Ελλάδα
Η ανάπτυξη της αλυσίδας δέσμευσης και διαχείρισης CO₂ προσφέρει πολλαπλά οφέλη στη χώρα:
- Επενδύσεις και θέσεις εργασίας: Συνολικές επενδύσεις άνω των 4 δισ. ευρώ, με ισχυρή μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων και χιλιάδες άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
- Ενίσχυση της βιομηχανίας: Οι ελληνικές ενεργοβόρες βιομηχανίες (διυλιστήρια, τσιμέντο, χημικά) αποκτούν λύση συμμόρφωσης με τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους, διατηρώντας την ανταγωνιστικότητά τους.
- Γεωπολιτική αναβάθμιση: Η Ελλάδα καθίσταται ενεργειακός και περιβαλλοντικός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τον στρατηγικό της ρόλο στην ΕΕ.
- Πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους: Ήδη έχουν εξασφαλιστεί πάνω από 900 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκά ταμεία, με προοπτική περαιτέρω χρηματοδότησης.
- Περιβαλλοντικό αποτύπωμα: Σημαντική μείωση εκπομπών CO₂, συμβάλλοντας στους στόχους κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη
Στον πυρήνα του νέου οικοσυστήματος βρίσκονται μεγάλα έργα από κορυφαίους ομίλους:
- Motor Oil (Κόρινθος): Επιχορήγηση 127 εκατ. ευρώ για δέσμευση 86 εκατ. τόνων CO₂ σε βάθος δεκαετίας.
- ΤΙΤΑΝ (Καμάρι): 234 εκατ. ευρώ επιχορήγηση και μείωση εκπομπών κατά 20 εκατ. τόνους.
- ΗΡΑΚΛΗΣ (Μηλάκι Εύβοιας): 124,5 εκατ. ευρώ για δέσμευση 7 εκατ. τόνων CO₂.
- ΔΕΣΦΑ – GASLOG (APOLLOCO₂): Μονάδα υγροποίησης και εξαγωγής CO₂ στη Ρεβυθούσα, αξιοποιώντας την υφιστάμενη υποδομή LNG για χαμηλότερο ενεργειακό κόστος.
- EnEarth (Πρίνος): Επένδυση 1 δισ. ευρώ για υπόγεια αποθήκη CO₂, με αρχική δυναμικότητα 1 εκατ. τόνων ετησίως και προοπτική αύξησης στα 2,8 εκατ.
Η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα αποτελεί βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απανθρακοποίηση κλάδων όπου οι εκπομπές δεν μπορούν να μηδενιστούν. Για την Ελλάδα, η είσοδος σε αυτόν τον τομέα δεν είναι μόνο περιβαλλοντική επιλογή, αλλά και μια σημαντική αναπτυξιακή και γεωπολιτική ευκαιρία με μακροπρόθεσμα οφέλη.