Στην πρωτοβουλία που πρόκειται να αναλάβει η Ελλάδα για τη διοργάνωση Συνάντησης Παράκτιων Χωρών της περιοχής αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Βουλή, στην προ ημερησίας διάταξης συζήτηση για την εξωτερική πολιτική.
Όπως τόνισε, η Ελλάδα παραδοσιακά στηρίζει τα τριμερή και πολυμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, ιδιαίτερα με χώρες που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις, ενώ υπογράμμισε ότι κάτι τέτοιο είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ, λόγω των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Πιο αναλυτικά, η πρόταση του Πρωθυπουργού αφορά ένα Πολυμερές Σχήμα “5×5”, το οποίο θα περιλαμβάνει πέντε χώρες – Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Τουρκία και Λιβύη – και πέντε θεματικές ενότητες συνεργασίας:
- το μεταναστευτικό,
- την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος,
- τη συνδεσιμότητα,
- τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και
- την πολιτική προστασία.
Το Υπουργείο Εξωτερικών θα αναλάβει να διερευνήσει τις προοπτικές υλοποίησης του σχήματος και το κατά πόσο μπορεί να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά.
Στην ίδια ομιλία, ο Πρωθυπουργός επεσήμανε ότι η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ, «σε πνεύμα συνεννόησης και με γνώμονα το διεθνές δίκαιο, επιδιώκει την ειρήνη και την ευημερία στην περιοχή».
«Η χώρα έχει αυτοπεποίθηση, ισχυρό διεθνές και περιφερειακό διπλωματικό αποτύπωμα, ισχυρή οικονομία και ισχυρές ένοπλες δυνάμεις» και ότι «όχι μόνο δεν φοβάται, αλλά επιδιώκει τη συνεννόηση με όλα τα γειτονικά κράτη».
Η αμερικανική πλευρά έχει απευθυνθεί σε τέσσερις χώρες: Ελλάδα, Τουρκία, Λιβύη και Αίγυπτο, καθώς επικρατεί η αντίληψη ότι οι συμφωνίες που έχουν συναφθεί ανάμεσα σε αυτές τις χώρες είναι που έχουν προκαλέσει την περιπλοκή, όσον αφορά τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών. Πρόκειται για το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο και για τη συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Η Αθήνα, βεβαίως, θεωρεί ότι η συμμετοχή της Κύπρου είναι δεδομένη, καθώς δεν μπορούν να αγνοηθούν τα συμφέροντά της, όσον αφορά τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, τα οποία βεβαίως αγνοούνται πλήρως στην αποτύπωση του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου.
Η πρώτη αντίδραση από την πλευρά της Άγκυρας είναι η αναμενόμενη: η τουρκική πλευρά δείχνει να ταυτίζεται με την άποψη ότι το θέμα θα πρέπει να συζητηθεί ανάμεσα στις τέσσερις χώρες και ότι η συμμετοχή της Κύπρου θα προκαλέσει επιπλέον περιπλοκή, καθώς δεν συμμετέχει σε κάποια από τις δύο συμφωνίες. Η θέση της Άγκυρας είναι ότι εάν τελικά η Κύπρος βρεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τότε θα πρέπει να εκπροσωπηθεί και το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, προκειμένου να διασφαλιστούν τα δικαιώματά του. Βεβαίως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει δεκτό από την Αθήνα, καθώς θα συνιστούσε έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.
Η κινητικότητα που αναπτύσσεται προδιαγράφεται έντονη καθώς αναμένεται και η τοποθέτηση των άλλων κρατών που εμπλέκονται στη συζήτηση το αμέσως επόμενο διάστημα, αλλά και να φανεί πόσο θα επιμείνει η Άγκυρα στις δικές της απόψεις. Πολύ περισσότερο που η τουρκική πλευρά εμφανίζεται ενοχλημένη από την κινητικότητα της Αθήνας, υποστηρίζοντας ότι ήταν ο Τούρκος Πρόεδρος που έθεσε πρώτος δημοσίως σχετική πρόταση και για την οποία δεν υπήρξε ανταπόκριση από ελληνικής πλευράς.