Συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές, το φετινό πακέτο ΔΕΘ έχει μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας για την κοινωνία λόγω της ενεργειακής κρίσης. Άλλωστε φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις, ότι τα οικονομικά ζητήματα μαζί με την ακρίβεια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν αυτό το διάστημα τους Έλληνες πολίτες.
Για το κυβερνητικό επιτελείο, ο μεγαλύτερος συντελεστής βαρύτητας είναι η γνώμη των πολιτών απέναντι στις φετινές εξαγγελίες, καθώς είμαστε μερικούς μήνες πριν τις εθνικές εκλογές.
Πάμε να αναλύσουμε τώρα τα μέτρα με τον μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας για την οικονομία που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού
Η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από 1η Μαΐου είναι ένα από τα σημαντικότερα μέτρα το οποίο σκοπεύει στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών.
Παράλληλα, η αύξηση του κατώτατου, συμπαρασύρει την αύξηση μιας σειράς βασικών επιδομάτων, όπως το επίδομα ανεργίας. Δυο ακόμη μέτρα που συμβάλουν στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών είναι η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλους και η μονιμοποίηση της μείωσης κατά 3 μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών η οποία θα οδηγήσει σε ετήσιες αυξήσεις των αποδοχών των πολιτών. Η αποκλιμάκωση φορολογικών συντελεστών μόνιμου χαρακτήρα και όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, δίνει κίνητρο για υλοποίηση μακροπρόθεσμων παραγωγικών επενδύσεων, με έμφαση μάλιστα σε επενδύσεις που σχετίζονται με την Ε&Α.
Τα κίνητρα για την μετατροπή της μερικής απασχόλησης σε πλήρη
Σημαντικά κίνητρα δίνονται για την μετατροπή της μερικής απασχόλησης σε πλήρη απασχόληση έως τα τέλη του 2023, με την απαλλαγή πληρωμής για τις επιχειρήσεις του 40% των ασφαλιστικών εισφορών αυτών των υπαλλήλων. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ το 9,1% των εργαζομένων στην Ελλάδα το 2021 είχαν σύμβαση μερικής απασχόλησης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 16,5%. Το κίνητρο απαλλαγής μέρους των εισφορών έχει ως σκοπό την μείωση της μερικής απασχόλησης αντιστρέφοντας την εικόνα της περιόδου 2010-2018 όπου η μερική απασχόληση είχε τετραπλασιαστεί.
Από την χρηματοπιστωτική κρίση και έως το 2018 οι εργαζόμενοι έχασαν το 30% των μισθών τους. Το διάστημα πριν την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης ο μέσος μηνιαίος μισθός ήταν 1.250 ευρώ. Σημαντικό είναι επίσης ότι για τους επιτηδευματίες και τις μικρές επιχειρήσεις που σχεδιάζουν κάποια νέα πρόσληψη, αν αυξάνουν το μέσο ετήσιο αριθμό υπαλλήλων πλήρους απασχόλησης, δεν θα πληρώνουν τέλος επιτηδεύματος εκείνο το έτος. Το συγκεκριμένο μέτρο είναι μια προσπάθεια μετατροπής των μικρών επιχειρήσεων σε επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης σε όρους εργασίας.
Το ιδανικό είναι η μέση ετήσια αύξηση στον αριθμό των εργαζομένων τους να είναι τουλάχιστον 10% από έτος σε έτος, τουλάχιστον για μια πενταετία ώστε να μεγαλώσουν και να δυναμώσουν.
Η αύξηση των συντάξεων
Η αύξηση πάνω από 6% των συντάξεων το 2023 μετά από 12 χρόνια, σηματοδοτεί αλλαγή σελίδας στις συντάξεις - μετά από τις μεγάλες περικοπές που έγιναν επί μνημονίων. Μολαταύτα, την αύξηση θα την χαρακτηρίζαμε μάλλον συμβολική για την μεσαία τάξη, η οποία υπέστη τις μεγαλύτερες περικοπές , αν λάβει κανείς πχ υπόψιν ότι: Ένας επιστήμονας που εργάσθηκε επί 35 χρόνια, έχει υποστεί με μηνιαία αναγωγή και των καταργημένων δώρων, συνολικές περικοπές κύριας και επικουρικής σύνταξης συνολικά 150.000 ευρώ κατά μέσο όρο για την δεκαετία 2012-2022.
Για όσους εξακολουθούν να έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά - περίπου 850.000 συνταξιούχοι - η αύξηση θα είναι λογιστική, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι δεν θα δουν αύξηση στον τραπεζικό τους λογαριασμό. Εξετάζοντας το ζήτημα μακροοικονομικά, μιλάμε για αυξήσεις στα εισοδήματα και κάθε τέτοια αύξηση χαρακτηρίζεται θετική. Μάλιστα επηρεάζει όχι μόνο τους συνταξιούχους αλλά και μέλη των οικογενειών τους, καθώς ένας στους δύο ενεργούς πολίτες - δηλαδή μη συνταξιοδοτημένος - δέχεται συνεισφορά από μέλη της οικογένειάς του που λαμβάνουν σύνταξη, προκειμένου να ανταπεξέλθει στα καθημερινά του έξοδα.
Το στεγαστικό πρόγραμμα
Στεγαστικό πρόγραμμα με χαμηλότοκα δάνεια για νέους έως 39 ετών, χαμηλό μίσθωμα σε ευάλωτα νοικοκυριά και επιδότηση ανακαινίσεων είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους στέγασης. Τα τελευταία έτη είναι γνωστό ότι οι τιμές των ακινήτων βρίσκονται στα ύψη. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις νέες αντικειμενικές αξίες και το υψηλό ενεργειακό κόστος, η στέγαση ειδικά για τους νέους έχει μετατραπεί σε δύσκολη υπόθεση.
Σε ένα σκηνικό όπου η ΕΚΤ έχει αυξήσει τα επιτόκια, αναμένουμε μείωση της όρεξης για λήψη δανείων κατοικίας. H χορήγηση χαμηλότοκων δανείων α’ κατοικίας θα λειτουργήσει ως γέφυρα έως ότου αρχίσει η σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών των ακινήτων. Προκειμένου να αυξηθεί η ιδιοκατοίκηση και να ανακαινιστούν τα παλαιότερα σπίτια, δημιουργείτε το "Εξοικονομώ και Ανακαινίζω" για 20.000 νέους.
Κάθε δικαιούχος θα λαμβάνει έως και 20.000 ευρώ για ενεργειακές παρεμβάσεις, μαζί με πρόσθετη ενίσχυση 3.000 ευρώ και χαμηλότοκο δάνειο έως 7.000 ευρώ. Οι Έλληνες συγκριτικά με τους κατοίκους στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους σε ακίνητα παρά σε καταθέσεις. Το κίνητρο για αναβάθμιση των κατοικιών είναι επομένως κομβικό για να συντηρήσουν οι νέοι την περιουσία τους. Σημαντική είναι επίσης η αύξηση στο φοιτητικό επίδομα στέγασης από 1.000 στα 1.500 ευρώ και στα 2.000 ευρώ ανά άτομο αν συγκατοικήσουν, προκειμένου να είναι βιώσιμο το κόστος διαβίωσης των φοιτητών.
Η χρηματοδότηση μικρών φωτοβολταϊκών
Η χρηματοδότηση 250.000 μικρών φωτοβολταϊκών σε στέγες κατοικιών, σε επιχειρήσεις, σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις, που θα καταναλώνουν δωρεάν τη δική τους ενέργεια αποτελεί ένα καινοτόμο μέτρο το οποίο συμβάλει στην ενεργειακή αυτονομία πολιτών και επιχειρήσεων. Για την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, διευρύνονται κατά 200.000 οι δικαιούχοι του προγράμματος "Ανακυκλώνω - Αλλάζω συσκευή", ένα πρόγραμμα με υψηλή ζήτηση στο οποίο έμειναν αρκετοί απέξω. Διεύρυνση των δικαιούχων κατά 200.000 έχουμε και στο πρόγραμμα "Τουρισμός για Όλους", το οποίο σημείωσε έντονη ζήτηση, ειδικά φέτος λόγω των υψηλών πληθωριστικών πιέσεων που οδήγησαν στην συρρίκνωση του budget των διακοπών.
Το επίδομα θέρμανσης
Aνακοινώθηκε επίσης μεγαλύτερο επίδομα θέρμανσης συνολικού ύψους 300 εκατ. ευρώ με διεύρυνση της βάσης των δικαιούχων μιας και ο φετινός χειμώνας προβλέπεται δύσκολος. Η στήριξη όσων έχουν χαμηλότερα εισοδήματα αποτελεί προτεραιότητα εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, στο πλαίσιο αυτό ανακοινώθηκε και ενίσχυση ύψους 250 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες, άτομα με αναπηρία, μακροχρόνια ανέργους.
Οι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος θα εισπράξουν μία ακόμη δόση και οι δικαιούχοι του επιδόματος παιδιών μιάμιση δόση. Γενικά τα κράτη-μέλη της Ε.Ε δίνουν προτεραιότητα στην στήριξη των ευάλωτων. Ενδεικτικά την περίοδο 2010-2019, η ταχύτερη αύξηση των δαπανών σε επιδόματα κοινωνικής προστασίας στην Ε.Ε καταγράφηκε για τη στέγαση και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Η Ελλάδα συγκεκριμένα το 2019 διέθεσε το 24,8% του ΑΕΠ της σε δαπάνες για παροχές κοινωνικής προστασίας.
Η επέκταση του μειωμένου ΦΠΑ
Η επέκταση του μειωμένου ΦΠΑ έως το 2023 στις μεταφορές, τα μη αλκοολούχα ποτά, στον Πολιτισμό, στον Τουρισμό, στα γυμναστήρια και στις σχολές χορού θεωρήθηκε αναγκαία, δεδομένων των πληθωριστικών πιέσεων. Το στοίχημα για την οικονομία πλέον δεν είναι πότε θα επανέλθουν οι τιμές στα επίπεδα πριν τον πόλεμο αλλά, πότε θα σταματήσει η άνοδος των τιμών.
Η αναστολή του ΦΠΑ 24% στην οικοδομή
Ένα άλλο μέτρο είναι αυτό της παράτασης της αναστολής του ΦΠΑ 24% στην οικοδομή μέχρι το 2024. Ο οικοδομικός κλάδος έχει πληγεί εξαιτίας της αύξησης των πρώτων υλών. Το α’ τρίμηνο 2022, η έναρξη νέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα στον κατασκευαστικό κλάδο μειώθηκε 19% συγκριτικά με το α’ τρίμηνο 2021. Το δεύτερο τρίμηνο του 2022 η έναρξη νέων επιχειρήσεων στον τομέα των κατασκευών, μειώθηκε 11,5% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021.
Η επιδότηση στον πρωτογενή τομέα
Ένα άλλο κλαδικό μέτρο που ανακοινώθηκε αφορά τον πρωτογενή τομέα. Η καταβολή επιδότησης στους αγρότες 60 εκ. ευρώ ως άμυνα στο κόστος των λιπασμάτων και η καταβολή 89 εκ. ευρώ στους κτηνοτρόφους για να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες τιμές στις ζωοτροφές. Η στήριξη του πρωτογενή τομέα είναι αδιαμφισβήτητα απαραίτητη, κάτι το οποίο φαίνεται και σε έρευνα της ΓΣΕΕ, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα βρίσκεται στην 26η θέση στην ΕΕ-28 σε απόδοση παραγωγής.
Εν κατακλείδι το φετινό πακέτο ΔΕΘ επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της ακρίβειας.
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι κανένα οικονομικό μέτρο δεν μπορεί να απορροφήσει στο 100% τις συνέπειες του πληθωρισμού.
*Η Δάφνη Γρηγοριάδη είναι Οικονομική Αναλύτρια.