Η αποστολή SPHEREx της NASA ολοκλήρωσε τον πρώτο πλήρη χάρτη του ουρανού, καταγράφοντας δεδομένα σε 102 υπέρυθρα μήκη κύματος και αποκαλύπτοντας κοσμικά φαινόμενα αόρατα στο ανθρώπινο μάτι. Το διαστημικό τηλεσκόπιο, που βρίσκεται σε τροχιά περίπου 640 χιλιομέτρων πάνω από τη Γη, προσφέρει μια πρωτόγνωρη, συνολική εικόνα του σύμπαντος.
Το SPHEREx –ακρωνύμιο του «Φασματοφωτόμετρου για την Ιστορία του Σύμπαντος, τις Εποχές Επανιονισμού και την Εξερεύνηση Πάγων»– περιφέρεται γύρω από τον πλανήτη περίπου 14,5 φορές την ημέρα. Σε κάθε τροχιά καταγράφει περίπου 3.600 εικόνες, σαρώνοντας σταδιακά ολόκληρο τον ουράνιο θόλο σε πλήρη κύκλο 360 μοιρών.
Από την εκτόξευσή του τον Μάρτιο του 2025, το τηλεσκόπιο έχει αφιερώσει μήνες στη συστηματική χαρτογράφηση του ουρανού. Το αποτέλεσμα είναι ένας εξαιρετικά λεπτομερής χάρτης άστρων, γαλαξιών, θερμού αερίου και κοσμικής σκόνης, που προσφέρει μια ολοκληρωμένη και χωρίς προηγούμενο άποψη του σύμπαντος.
Όπως σημείωσε εκπρόσωπος του Jet Propulsion Laboratory της NASA, ο πρώτος αυτός χάρτης παρέχει μια πανοραμική εικόνα του σύμπαντος στο υπέρυθρο φως, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες που μέχρι σήμερα παρέμεναν κρυμμένες. Σύμφωνα με τη NASA, οι παρατηρήσεις του SPHEREx στοχεύουν στη μελέτη της πρώιμης διαστολής του σύμπαντος, στην κατανόηση της κατανομής των γαλαξιών και στον εντοπισμό οργανικών μορίων που ενδέχεται να σχετίζονται με τις απαρχές της ζωής.
Κάθε νέα σάρωση εμπλουτίζει τη βάση δεδομένων με πιο ακριβείς και βαθιές μετρήσεις, επιτρέποντας στους αστρονόμους να συνθέσουν μια ολοένα και πληρέστερη εικόνα του κοσμικού τοπίου. Κατά τη διετή κύρια φάση της αποστολής, το SPHEREx θα πραγματοποιήσει πολλαπλούς πλήρεις ελέγχους του ουρανού, βελτιώνοντας την ποιότητα των δεδομένων και ανοίγοντας τον δρόμο για την ανακάλυψη άγνωστων έως σήμερα δομών και φαινομένων.
Αν και εντάσσεται σε μια ευρύτερη σειρά αποστολών που μελετούν το σύμπαν σε «αόρατα» μήκη κύματος, το SPHEREx ξεχωρίζει για τη μοναδική του ικανότητα να χαρτογραφεί ολόκληρο τον ουρανό στο υπέρυθρο, δημιουργώντας μεγάλες προσδοκίες για νέες ανακαλύψεις και την αναζήτηση ενδείξεων ζωής πέρα από τη Γη.