Οι εικόνες βαρέων οχημάτων εντός του μνημείου της Αγίας Σοφίας αναζωπυρώνουν φόβους για βλάβες σε έναν από τους πιο εύθραυστους και ιερής σημασίας αρχιτεκτονικούς θησαυρούς του κόσμου.
Η νέα αναστάτωση γύρω από την Αγία Σοφία πυροδοτείται από την παρουσία βαρέος μηχανικού εξοπλισμού στο εσωτερικό του μνημείου, μια εξέλιξη που εγείρει σοβαρές ανησυχίες για τον κίνδυνο φθορών και ενισχύει τους φόβους ότι η ιστορική του ακεραιότητα μπορεί να τεθεί σε άμεσο κίνδυνο.
Εικόνες που γεννούν οργή
Εικόνες που ήρθαν στο φως από τις εργασίες αποκατάστασης στην Αγία Σοφία προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων στην Τουρκία. Φορτηγά και γερανοί μεγάλου όγκου εθεάθησαν να εργάζονται στον χώρο του σχεδόν 1.500 ετών ιστορικού χώρου, με τη χρήση βαρέος εξοπλισμού. Η είσοδος φορτηγού και γερανού από την είσοδο της Πύλης του Αυτοκράτορα προκάλεσε διαμάχη λόγω του κινδύνου ζημιάς στη δομή.
Η απάντηση των αρμοδίων
Μετά από τις δημόσιες καταγγελίες, αξιωματούχοι της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων της Αγίας Σοφίας διαβεβαίωσαν κατηγορηματικά ότι το μνημείο δεν υπέστη την παραμικρή φθορά. Τόνισαν συγκεκριμένα ότι αυτοί οι ισχυρισμοί διαστρεβλώνουν την αλήθεια και πως η διαδικασία «δεν είχε σκοπό να προκαλέσει ζημιά» και ότι επρόκειτο για «μια ελεγχόμενη, σταδιακή προσπάθεια αποκατάστασης που διεξήχθη σύμφωνα με επιστημονικές εκθέσεις, στατιστικές αναλύσεις και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Συντήρησης Αρχαιοτήτων».
Στο εσωτερικό τοποθετήθηκε πολυστρωματικό σύστημα δαπέδου —με τσόχα, άμμο, κόντρα πλακέ, ξύλινο σκελετό, σανίδες XPS, ηχομονωτικό υπόστρωμα και λαμαρίνα— προκειμένου να διανεμηθεί ομοιόμορφα το φορτίο και να αποφευχθεί οποιαδήποτε βλάβη. Χρησιμοποιήθηκαν και συσκευές απορρόφησης καπνού για την αποτροπή εξάπλωσης καυσαερίων.
Οι αρχές υπογράμμισαν ότι «καμία από τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στην Αγία Σοφία δεν προκάλεσε καμία ζημιά στο ιστορικό οικοδόμημα» και ότι όλα τα στάδια εκτελέστηκαν «σύμφωνα με τις διεθνείς αρχές διατήρησης, τις επιστημονικές εκθέσεις και τις αποφάσεις των εμπειρογνωμόνων».
Παράλληλα, υπενθύμισαν ότι οι εργασίες στο Μεγάλο Τζαμί της Αγίας Σοφίας —που έχει καταστραφεί και ανακαινιστεί τρεις φορές στην ιστορία του— στοχεύουν «στη διασφάλιση της ακριβέστερης και πιο αξιόπιστης μεταφοράς του κτίσματος στις μελλοντικές γενιές».
Η αντισεισμική προστασία
Η δεύτερη φάση της αποκατάστασης, η οποία ξεκίνησε το 2023, επικεντρώνεται στην αντισεισμική ασφάλεια του μνημείου. Η μολύβδινη επένδυση του τρούλου ανανεώθηκε, ενώ η Επιστημονική Επιτροπή και το Συμβούλιο Συντήρησης Αρχαιοτήτων αποφάσισαν την κάλυψη του τρούλου με προσωρινή μεταλλική κατασκευή, ώστε να προστατευθεί από τις κλιματικές μεταβολές και να αποφευχθεί οποιαδήποτε βλάβη στα εσωτερικά ψηφιδωτά.
Η αναγκαιότητα χρήσης βαρέος εξοπλισμού
Με την έγκριση της Επιστημονικής Επιτροπής, αποφασίστηκε η κατασκευή τεσσάρων κύριων κιόνων ύψους 43,5 μέτρων στο εσωτερικό του τζαμιού για τη στήριξη της μεταλλικής κατασκευής. Η μεταφορά των υλικών κατασκευής οδήγησε στη δημιουργία αυτής της διαδρομής πρόσβασης από τη δυτική πλευρά. Όπως επισημάνθηκε, τα οχήματα που εμφανίστηκαν μέσα στην Αγία Σοφία ως «φορτηγά που εισήχθησαν στην Αγία Σοφία» κινήθηκαν αποκλειστικά πάνω στην ειδική πλατφόρμα που είχε προετοιμαστεί επί έναν χρόνο με πλήρεις στατικούς υπολογισμούς και γεωτεχνικές δοκιμές.
Τεχνική απορρόφηση βάρους και προστασία του εδάφους
Η φέρουσα ικανότητα του εδάφους υπολογίστηκε σε 25 τόνους ανά τ.μ., ενώ κατασκευάστηκε σύστημα ικανό να υποστηρίξει 30 τόνους ανά τ.μ. Το μεγαλύτερο όχημα έφθανε τους 45 τόνους, αλλά το βάρος που ασκούσε ανά τ.μ. ήταν μόλις 6 τόνοι — πλήρως εντός ορίων ασφάλειας.
Από τη δυτική αυλή έως την αίθουσα προσευχής τοποθετήθηκαν προκατασκευασμένα στοιχεία, ξύλινες βάσεις και χαλύβδινες πλατφόρμες, ώστε να προστατευθούν τα μαρμάρινα δάπεδα. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης γεωραντάρ και πραγματοποιήθηκαν δοκιμές ταξινόμησης εδάφους.
Η ταυτότητα του αναδόχου
Μετά τις εικόνες, όλα τα βλέμματα στράφηκαν στην εταιρεία που κέρδισε τον διαγωνισμό αποκατάστασης. Η διαδικασία ανακαίνισης της Αγίας Σοφίας έχει προκηρυχθεί σε τέσσερις φάσεις τα τελευταία χρόνια.
Οι εν λόγω εικόνες προέρχονταν από τη δεύτερη φάση του έργου. Ο διαγωνισμός για αυτό το τμήμα κατακυρώθηκε στην εταιρεία Guryapi Restoration Contracting and Trading Inc. και ιδρυτής της ο Χασάν Γκιουρσόι, φίλος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από το λύκειο.
Ο Γκιουρσόι κέρδισε τον διαγωνισμό έναντι 4.5 εκατ.€, όπως επίσης το διαγωνισμό και για την τρίτη φάση της Αγίας Σοφίας έναντι 650.000€.
Πηγή: sigmalive.com