Η εβδομαδιαία τουρκική εφημερίδα Oksijen αποκαλύπτει στο πρωτοσέλιδό της πως η Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου των ΗΠΑ (CRS), σε έκθεση που συντάχθηκε πριν από τη συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ, στις 15 Σεπτεμβρίου, χαρακτηρίζει την Τουρκία «αμφιταλαντευόμενη χώρα», ως ένα γεωπολιτικό εκκρεμές δηλαδή, που κανείς δεν μπορεί να ελέγξει απόλυτα.
Ο όρος «swing state» δανείζεται από την αμερικανική πολιτική ορολογία και αναφέρεται στις πολιτείες που μεταβάλλουν προεκλογικά προτιμήσεις — μεταφορά που, στην περίπτωση της Τουρκίας, σημαίνει ένα κράτος που «ταλαντεύεται μεταξύ Ανατολής και Δύσης».
Παρά το θετικό κλίμα που διαμορφώθηκε μετά τη συνάντηση Ντόναλντ Τραμπ – Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Λευκό Οίκο, η έκθεση προειδοποιεί ότι «η εγγύτητα της Τουρκίας με τη Δύση και την Ανατολή μπορεί να ποικίλλει από θέμα σε θέμα». Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι, αν και η Τουρκία παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ, «επιθυμεί να ενταχθεί στους BRICS και στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, υπό την ηγεσία της Κίνας και της Ρωσίας».
Το έγγραφο υπογραμμίζει τη διπλή στρατηγική της Άγκυρας, παραθέτοντας ως ενδεικτικά παραδείγματα «την αγορά του συστήματος S-400 από τη Ρωσία» και τις συνεχείς διαφοροποιήσεις της στα θέματα Μέσης Ανατολής.
Διακυμάνσεις στις σχέσεις Άγκυρας – Ουάσιγκτον
Η έκθεση, που λειτουργεί ως βαρόμετρο της δυσπιστίας, σημειώνει ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών «παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διακυμάνσεις, από στενή συνεργασία έως βαθιές διαφορές». Η συνεργασία επιδιώκεται, αλλά ποτέ δεν θεμελιώνεται.
Από τη μια πλευρά, η Τουρκία και οι ΗΠΑ βρέθηκαν στην ίδια πλευρά στο ΝΑΤΟ και στη στήριξη προς το Κίεβο, ενώ από την άλλη, οι διαφωνίες για τους Κούρδους της Συρίας και την αγορά των S-400 προκάλεσαν σοβαρές ρήξεις. Ως αποτέλεσμα, «οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία και την απέκλεισαν από το πρόγραμμα F-35». Ωστόσο, τονίζεται ότι η νέα προσέγγιση Τραμπ «ενδέχεται να ανοίξει παράθυρο εξομάλυνσης».
Πώς μπορεί να πάρει F-35 η Τουρκία
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι ο Τραμπ «είναι πρόθυμος να πουλήσει μαχητικά αεροσκάφη F-35 στην Τουρκία», υπό τον όρο ότι «τα S-400 θα τεθούν εκτός λειτουργίας». Εξετάζεται ακόμη το ενδεχόμενο «μερικής αποσυναρμολόγησης ή μεταφοράς τους σε αμερικανική βάση στην Τουρκία», αλλά το παλιό αμερικανικό άγχος παραμένει: πώς να εμπιστευθείς έναν σύμμαχο που συνομιλεί με τη Μόσχα, χωρίς να τον χάσεις ολοκληρωτικά.
Ο ανασταλτικός παράγοντας: Ελλάδα-Ισραήλ
Οι ερευνητές σημειώνουν πως η πώληση F-35 «θα μπορούσε να επηρεάσει το στρατιωτικό ισοζύγιο» στην περιοχή, επηρεάζοντας «χώρες όπως το Ισραήλ και η Ελλάδα».
Εσωτερική πολιτική αστάθεια και ανησυχία για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Στο πεδίο της εσωτερικής πολιτικής, η έκθεση αναφέρει πως «το 2025, η κυβέρνηση Ερντογάν προέβη στα πιο σκληρά βήματα κατά της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του Λαϊκού Κόμματος της Δημοκρατίας», κάνοντας ειδική μνεία «στη φυλάκιση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου». Ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι «ο Ερντογάν επιδιώκει να αποδυναμώσει ή να αποκλείσει περαιτέρω την αντιπολίτευση, ώστε να παρατείνει την εξουσία του».
Στο ίδιο πνεύμα, η ετήσια έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπογραμμίζει «σοβαρές επικρίσεις για αυθαίρετες συλλήψεις, λογοκρισία και περιορισμούς στα μέσα ενημέρωσης». Παράλληλα αναφέρει ότι, στις εκλογές του Μαρτίου 2024, «οι πολίτες μπόρεσαν να ασκήσουν ελεύθερα το δικαίωμα ψήφου, αλλά μέσα σε ένα άνισο περιβάλλον, που παρείχε πλεονέκτημα στο κυβερνών κόμμα».
Η δημοκρατική κόπωση της Τουρκίας παραμένει το πιο αδύναμο σημείο στις σχέσεις της με τη Δύση· μια σκιά που ούτε τα γεωπολιτικά της χαρτιά μπορούν να σβήσουν.
Η στρατηγική ανησυχία της Ουάσιγκτον
Η φράση που ξεχωρίζει στην έκθεση λειτουργεί ως προειδοποίηση προς τον Λευκό Οίκο.
«Οι αναλυτές συζητούν αν η κυβέρνηση Τραμπ και το Κογκρέσο πρέπει να επιδιώξουν στενότερη συνεργασία με την Τουρκία λόγω των πιθανών στρατηγικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων, ή αν πρέπει να αναστείλουν την προσέγγιση λόγω των απρόβλεπτων κινήσεων της Άγκυρας». Η διχογνωμία αυτή αποτελεί τον υπαρξιακό γρίφο των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων: μια συμμαχία που χρειάζεται η μία την άλλη, αλλά δεν εμπιστεύεται η μία την άλλη.
Πηγή: sigmalive.com