Με εξαιρετικά προκλητικές δηλώσεις ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε αποθέωσε τον αυταρχικό ηγέτη Ρετζέπ-Ταγίπ Ερντογάν. Μάλιστα τοποθετήθηκε υπέρ της πώλησης όπλων στην Τουρκία, χωρίς να βάζει περιορισμούς και να αγνοεί το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί ανοιχτά μια χώρα της συμμαχίας, την Ελλάδα, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε Αιγαίο και Ανατολική, κατέχει παρανομα το 40% της Κυπριακής Δημοκρατίας, απειλεί ενάν στρατηγικό εταίρο της Δύσης στη Μ. Ανατολή, το Ισραήλ, συμμαχεί με Ρωσία και Ιράν και στηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ.
Ο Ρούτε επαίνεσε τον ρόλο της Τουρκίας στις συνομιλίες που γίνονται προς την κατεύθυνση του τερματισμού του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, λέγοντας ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ είναι «απίστευτος ηγέτης εντός του ΝΑΤΟ και ένα όνομα που πραγματικά σέβονται οι ομόλογοί του».
«Νομίζω ότι υπάρχει αυτό το παράθυρο ευκαιρίας αυτή την εβδομάδα, αλλά και τις επόμενες 10 ημέρες, δύο εβδομάδες, για να φέρουμε πραγματικά όλο το ζήτημα της Ουκρανίας σε ένα καλύτερο σημείο. Υπό την ηγεσία, φυσικά, του Προέδρου Ζελένσκι, αλλά και σε μεγάλο βαθμό υπό την καθοδήγηση της αμερικανικής κυβέρνησης. Και η Τουρκία παίζει μεγάλο ρόλο εδώ», δήλωσε ο Ρούτε την Τετάρτη, αναφερόμενος στις ειρηνευτικές συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης.
Σχετικά με την πώληση των Eurofighter στην Τουρκία, ο Ρούτε δήλωσε: «Στις πωλήσεις όπλων από έναν σύμμαχο στον άλλο, παροτρύνω τους συμμάχους να μην επιβάλουν περιορισμούς. Αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει εντός της συμμαχίας».
Η παρότρυνση του Ρούτε προς τους «συμμάχους» αφορούσε κυρίως τη Γερμανία, που έως τώρα φέρεται να έχει «μπλοκάρει» την πώληση των Eurofighter στην Αγκυρα λόγω της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης, ιδιαίτερα μετά τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου. Την απόφαση του Ολαφ Σολτς δείχνει πλέον να επιχειρεί να ανατρέψει ο διάδοχός του στη γερμανική καγκελαρία Φρίντριχ Μερτς, που την περασμένη Παρασκευή από την έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο το Βερολίνο να «ξεμπλοκάρει» την πώληση των Eurofighter. «Θα πρέπει να αποφασίσουμε ως προς αυτό το ερώτημα ως ομοσπονδιακή κυβέρνηση εάν θα πρέπει να παραδοθούν μαχητικά αεροσκάφη στην Τουρκία», είχε πει, ενώ το ζήτημα απασχόλησε τη συνάντηση με τον Ελληνα πρωθυπουργό στο Βερολίνο, την περασμένη Τρίτη.
Τόσο ο Φρίντριχ Μερτς όσο και ο Μαρκ Ρούτε ενδιαφέρονται παράλληλα για την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας. Διόλου, τυχαία, χθες στις δηλώσεις του στο πρακτορείο ειδήσεων Anadolu o γ.γ. του ΝΑΤΟ τόνισε ότι «η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας είναι κρίσιμη για ολόκληρη τη Συμμαχία», ενώ έφερε ως παράδειγμα τα εργοστάσια παραγωγής πυρομαχικών στο Τέξας των ΗΠΑ. «Δεν θα μπορούσαν να το κάνουν [να παράγουν πυρομαχικά] χωρίς τη στενή συνεργασία με εταιρείες εδώ, στην Τουρκία», σημείωσε ο επικεφαλής της Συμμαχίας.
Η χθεσινή συνάντηση των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ ήταν η τελευταία πριν από τη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας τον Ιούνιο στη Χάγη, όπου θα ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις για την αύξηση του νατοϊκού στόχου ως προς τις αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών, κατ’ απαίτηση Τραμπ. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ Μάθιου Γουιτάκερ –λίγο πριν από τη σύνοδο στην Αττάλεια– προειδοποίησε ότι θα πρέπει πλέον το ποσοστό των αμυντικών δαπανών να ανέλθει στο 5% του ΑΕΠ. «Ζητάμε από τους συμμάχους μας να επενδύσουν στην άμυνά τους και να το εννοούν… Ζητάμε από τους Ευρωπαίους συμμάχους να γίνουν πιο ικανοί και ισότιμοι εταίροι», ανέφερε ο Γουιτάκερ. Σε περίπτωση που οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αποτύχουν να συμφωνήσουν στις απαιτήσεις Τραμπ, υπάρχει πάντα η «απειλή» αποχώρησης των ΗΠΑ από τις νατοϊκές υποχρεώσεις και μη παροχής της παραδοσιακής τους «ασφάλειας» στην Ευρώπη.
Στη βάση, άλλωστε, αυτής της «απειλής» η Ε.Ε. «τρέχει» να ολοκληρώσει το φιλόδοξο αμυντικό πρόγραμμά της «Ετοιμότητα 2030 – Επανεξοπλισμός της Ευρώπης». Σε αυτό το πλαίσιο εντατικοποιούνται, μάλιστα, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. σχετικά με την υιοθέτηση του κανονισμού Safe, του χρηματοδοτικού «εργαλείου» που θα «ξεκλειδώσει» δάνεια 150 δισ. ευρώ για την ευρωπαϊκή κοινή αμυντική παραγωγή.
Οι διαπραγματεύσεις αφορούν το περιθώριο συμμετοχής των τρίτων χωρών στα κοινά αμυντικά σχήματα. Η πρόταση περιορίζει προσώρας τη συμμετοχή μη κρατών-μελών της Ε.Ε. στο μάξιμουμ 35% της αξίας κάθε αγοράς, εκτός εάν αυτές οι τρίτες χώρες υπογράψουν συμφωνία «ασφάλειας» με το «μπλοκ». Στο σχετικό προσχέδιο του κειμένου του κανονισμού, το συνολικό ποσοστό με το οποίο θα συμμετέχουν οι αμυντικές εταιρείες τρίτων χωρών «δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 35%», με το 65% να αφορά ευρωπαϊκές, αντίστοιχες εταιρείες. Και εάν σε αυτό το σημείο ίσως υπάρξει συμφωνία, εκεί που φαίνεται ότι τα κράτη-μέλη διαφωνούν είναι στην επιμονή της Γαλλίας να παραμείνει ο περιορισμός των υπεργολάβων τρίτων χωρών στα κοινά σχήματα στο 15%.
Αυτή την πληροφορία, που δημοσίευσαν χθες οι Financial Times, επιβεβαίωσαν αρμόδιες ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές. Εναντι του περιοριστικού ποσοστού 15% αντιτίθεται κυρίως η Ιταλία, σύμφωνα με αρμόδια διπλωματική πηγή, συνεπικουρούμενη από τη Γερμανία, καθώς έχουν συνεργασία με αμυντικές βιομηχανίες τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ. Ρώμη και Βερολίνο ανησυχούν ότι κάποια κοινά αμυντικά πρότζεκτ τους με τρίτες χώρες ενδεχομένως δεν θα ευνοηθούν τελικά λόγω της γαλλικής επιμονής. Το Παρίσι μάλιστα «απειλεί» πως εάν δεν παραμείνει το 15%, το ζήτημα θα φθάσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες.
Με τη θέση της Γαλλίας ευθυγραμμίζεται για ευνόητους λόγους –δηλαδή ενός πιθανού «αποκλεισμού» της Τουρκίας– η Ελλάδα. Στο κείμενο πάντως υπάρχει παράλληλα ρητή αναφορά ότι ο κανονισμός «θα πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη του ειδικού χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών», που αποτελεί «δικλίδα ασφαλείας». Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες, καταβάλλονται προσπάθειες ώστε οι διατυπώσεις σε επίπεδο νομικού κειμένου να παράσχουν τις απαιτούμενες διασφαλίσεις ότι σε μελλοντικές συμφωνίες για κοινοπραξίες κρατών-μελών με τρίτες χώρες, την επιμέλεια των οποίων θα έχει η Κομισιόν, οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με ομοφωνία και όχι με ειδική πλειοψηφία. Σε κάθε περίπτωση, ο χρόνος μετράει αντίστροφα, καθώς η πολωνική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. επιδιώκει συμφωνία επί του κανονισμού έως τα τέλη του μήνα και ιδανικά στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της 27ης Μαΐου.
H Αγκυρα και η ασφάλεια της Ευρώπης
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία βρίσκεται σε περίοδο ακμής, με την κυβέρνηση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να ενισχύει τις ένοπλες δυνάμεις με νέο εξοπλισμό. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη επιλέγει να αγνοήσει την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών, ικανοποιημένη για την ύπαρξη πάνοπλου συμμάχου, πρόθυμου να προστατεύσει τα ευρωπαϊκά νώτα από τη ρωσική επιθετικότητα.
«Εχει καταστεί σαφές ότι ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν νοείται χωρίς την Τουρκία και ειδικά την αμυντική βιομηχανία της», είπε τον περασμένο μήνα ο Ερντογάν, λίγες εβδομάδες μετά την οικονομική αναταραχή και τις μαζικές διαδηλώσεις που ξέσπασαν με αφορμή τη σύλληψη του πολιτικού αντιπάλου του προέδρου και δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου. Παρά το «πάγωμα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. τα τελευταία έξι χρόνια, η περιφρόνηση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ και η αδιαφορία του για την ευρωπαϊκή ασφάλεια καθιστούν «τον ρόλο της Τουρκίας κρίσιμο και την προσέγγιση με την Αγκυρα αναπόφευκτη για την Ε.Ε.», όπως επισημαίνει δυτικός διπλωμάτης.