Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι τα κράτη-μέλη μπορούν πλέον να χρησιμοποιήσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια ανάκαμψης της πανδημίας COVID-19 για τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων, μετατοπίζοντας τις προτεραιότητες της Ένωσης από την πανδημική κρίση στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι οι χώρες έχουν προθεσμία έως τον Αύγουστο του 2026 για να εκπληρώσουν τους συμφωνημένους στόχους και να λάβουν έως και 335 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) — και ανακοίνωσε ότι έργα που σχετίζονται με την άμυνα θα είναι πλέον επιλέξιμα για χρηματοδότηση.
Το 2021, η Κομισιόν είχε συγκροτήσει για τα κράτη-μέλη που επλήγησαν από την πανδημία ένα ταμείο ύψους 650 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις για έργα που καταπολεμούν την κλιματική αλλαγή, ενισχύουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό και προωθούν μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την ανάπτυξη χρηματοδοτούμενα από έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους.
Ήταν η εποχή της Πράσινης Συμφωνίας, πριν από τη ρωσική εισβολή πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία, όταν το κλίμα και η βιωσιμότητα αποτελούσαν την κορυφαία προτεραιότητα των Βρυξελλών, σημειώνει το Politico. Βάσει της νομοθεσίας του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το 37% των κονδυλίων προοριζόταν για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και το 20% για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας. Η άμυνα δεν περιλαμβανόταν στους τομείς χρηματοδότησης.
Τέσσερα χρόνια μετά, με περίπου τα μισά χρήματα των κονδυλίων να παραμένουν ακόμη αδιάθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι τα αμυντικά έργα στο πλαίσιο κοινών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως τα συστήματα δορυφορικών επικοινωνιών, είναι πλέον επιλέξιμα προς χρηματοδότηση.
Παράλληλα, κάλεσε τους βουλευτές και τις κυβερνήσεις να συμπεριλάβουν στον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) διάταξη που θα επιτρέπει τη χρήση χρημάτων της Ανάκαμψης για συνεισφορές στο ταμείο άμυνας της ΕΕ.
«Αυτές οι εναλλακτικές μπορούν να βοηθήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης να αποφέρει πρόσθετα σημαντικά οφέλη στους τομείς της κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις, παρουσιάζοντας σειρά δυνατοτήτων με τις οποίες τα κράτη-μέλη μπορούν να επανασχεδιάσουν.
Η ιδέα, όπως την περιέγραψε, είναι ότι αν ένα κράτος διοχετεύσει μέρος των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης προς αυτά τα κοινά προγράμματα, θα μπορεί να τα διασφαλίσει ευκολότερα.
Όταν ρωτήθηκε πώς μπορούν οι αμυντικές δαπάνες να εξυπηρετήσουν τους πράσινους και ψηφιακούς στόχους του ταμείου Ανάκαμψης, ο Ντομπρόβσκις απάντησε ότι οι ισχύοντες κανόνες δεν περιλαμβάνουν ειδική μεταχείριση για τα μέτρα που σχετίζονται με την άμυνα.
Ο επίτροπος Ντομπρόβσκις πρόσθεσε ότι το ισπανικό σχέδιο ήδη περιλαμβάνει μέτρα στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, ενώ άλλες χώρες έχουν επενδύσει στην ετοιμότητα αντιμετώπισης κρίσεων.
Ο χρόνος τελειώνει
Για τις χώρες που επιθυμούν να ανακατευθύνουν κονδύλια, ο χρόνος πιέζει. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν επιτύχει τους συμφωνημένους στόχους προκειμένου να λάβουν τη χρηματοδότηση — και αρκετές καθυστερούν.
Εδώ και μήνες, χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία —οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι των κονδυλίων— πιέζουν για παράταση της προθεσμίας του 2026. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απορρίπτει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο, καθώς αυτό θα συνεπαγόταν παράταση της δυνατότητας της Κομισιόν να δανείζεται από τις αγορές, κάτι που θα απαιτούσε συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων και επικύρωση από 20 εθνικά κοινοβούλια — με τον κίνδυνο, όπως είπε κοινοτικός αξιωματούχος, να προκληθεί πλήρες αδιέξοδο.
«Δεν είναι απλώς μια κακή ιδέα, είναι επίσης εξαιρετικά δαπανηρή και πολύ επικίνδυνη», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αξιωματούχος.
Η Επιτροπή προτείνει στις χώρες να διασφαλίσουν ότι οι προγραμματισμένες επενδύσεις είναι ρεαλιστικές και υλοποιήσιμες, ή διαφορετικά να τις αντικαταστήσουν με έργα που είναι εφικτά, πρόσθεσε ο ίδιος.
Σε ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαριθμεί πολλές επιλογές που έχουν οι χώρες προκειμένου να εξασφαλίσουν την εκταμίευση των πόρων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η χρήση των κονδυλίων για ενίσχυση κεφαλαίων σε εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες ή η μεταφορά τους στο πρόγραμμα InvestEU.
Οι χώρες μπορούν επίσης να αναπροσαρμόσουν τις φιλοδοξίες τους, καθώς για παράδειγμα, αν μια κυβέρνηση δεν μπορεί να ολοκληρώσει την κατασκευή ενός νοσοκομείου, μπορεί να ολοκληρώσει τουλάχιστον ένα μέρος του και να χρησιμοποιήσει άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια για να ολοκληρώσει το έργο ή να αναβαθμίσει έργα που έχουν ήδη υλοποιηθεί.
Η Ρουμανία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία είναι χώρες που συνδυάζουν μεγάλης κλίμακας σχέδια με σημαντικές καθυστερήσεις. Η Ρουμανία έχει ζητήσει επιχορηγήσεις που αντιστοιχούν στο 3% του ΑΕΠ της.
Η Ουγγαρία δεν έχει υποβάλει ακόμη ούτε ένα αίτημα πληρωμής. Στην περίπτωσή της, η εκταμίευση των κονδυλίων εξαρτάται από καθοριστικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος δικαίου, οι οποίες θα ενισχύσουν τις δικλείδες κατά της διαφθοράς και θα θωρακίσουν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Η Βουδαπέστη κινδυνεύει να χάσει 10,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πηγή: skai.gr