Στις αρχές του 2025, οι σαρωτικές αλλαγές στον αλγόριθμο της Google και της θυγατρικής της YouTube μείωσαν σημαντικά την ορατότητα των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των κριτικών φωνών στην Τουρκία και στο εξωτερικό, προκαλώντας την οργή δημοσιογράφων, νομοθέτες και υποστηρικτές της ελευθερίας του Τύπου.
Η κίνηση συνέπεσε με την εντατικοποιημένη καταστολή της διαφωνίας από την τουρκική κυβέρνηση, οδηγώντας τους επικριτές να αναρωτηθούν αν οι παγκόσμιοι τεχνολογικοί κολοσσοί είναι συνένοχοι στην υπονόμευση της ελευθερίας της έκφρασης σε ένα από τα πιο περιοριστικά περιβάλλοντα μέσων ενημέρωσης στον κόσμο.
Πλατφόρμες ειδήσεων όπως οι T24, Medyascope, Diken και BirGün ανέφεραν δραστική πτώση της ψηφιακής τους εμβέλειας μετά την ενημέρωση του αλγορίθμου της Google τον Ιανουάριο του 2025. Αυτά τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο Google Discover και το Google News για να προσεγγίσουν το κοινό τους, δήλωσαν ότι οι αλλαγές μείωσαν την επισκεψιμότητά τους έως και κατά 80%, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομική τους βιωσιμότητα.
Το θέμα προκάλεσε μια αμφιλεγόμενη συνεδρίαση στην επιτροπή ψηφιακών μέσων του τουρκικού κοινοβουλίου, όπου οι νομοθέτες έθεσαν σε δοκιμασία τους εκπροσώπους της Google, επικρίνοντας την έλλειψη διαφάνειας της Google και αποκαλώντας τις αλλαγές στον αλγόριθμο «μια συγκαλυμμένη μορφή λογοκρισίας».
Η προκαλούμενη από τον αλγόριθμο μείωση της ορατότητας έχει επιβαρύνει οικονομικά τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, πολλά από τα οποία βασίζονται στην ψηφιακή επισκεψιμότητα για την επιβίωσή τους. Η κατάσταση έχει εντείνει τις εκκλήσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια γύρω από τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογικές πλατφόρμες καθορίζουν την κατάταξη του περιεχομένου, εν μέσω αυξανόμενης ανησυχίας ότι εταιρείες όπως η Google ασκούν δυσανάλογο έλεγχο στην πρόσβαση του κοινού στις πληροφορίες.
Η κατάσταση έχει γίνει πιο περίπλοκη λόγω των ενεργειών της ίδιας της τουρκικής κυβέρνησης. Το 2024 η ρυθμιστική αρχή της χώρας για τα μέσα ενημέρωσης RTÜK επέβαλε σε όλους τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς του YouTube να αποκτήσουν άδειες, μια κίνηση που καταγγέλθηκε από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως εργαλείο ψηφιακής λογοκρισίας.
Αρκετοί εξέχοντες εξόριστοι δημοσιογράφοι ανέφεραν προηγουμένως απότομη μείωση της εμβέλειάς τους. Ο ερευνητής δημοσιογράφος Adem Yavuz Arslan με έδρα τις ΗΠΑ και ο δημοσιογράφος Bülent Korucu με έδρα τη Σουηδία δήλωσαν ότι τα κανάλια τους στο YouTube έχουν αποχαρακτηριστεί ή αποχαρακτηριστεί. Το περιεχόμενό τους είναι πλέον πιο δύσκολο να βρεθεί παρά το γεγονός ότι δεν έχουν παραβιάσει τις κατευθυντήριες γραμμές του YouTube.
Ομοίως, τα τουρκικά κανάλια Halk TV και Sözcü λένε ότι έχουν πληγεί σκληρά από τις αλλαγές στον αλγόριθμο της Google. Το Halk TV ανέφερε πτώση κατά 50% στην ορατότητα αναζήτησης, ενώ η μηνιαία επισκεψιμότητα του Sözcü μειώθηκε από περισσότερα από 20 εκατομμύρια σε κάτω από 10 εκατομμύρια. Και τα δύο μέσα ισχυρίζονται ότι τα συστήματα της Google δίνουν πλέον προτεραιότητα στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης.
Η συνεδρίαση του τουρκικού κοινοβουλίου στις 8 Μαΐου κατέληξε σε χάος, καθώς οι νομοθέτες της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί τις αλλαγές στον αλγόριθμο της Google για να καταστείλει τη διαφωνία.
«Σιωπάτε τον ελεύθερο Τύπο όπως ακριβώς φιμώσατε τον δήμαρχο Ekrem İmamoglu», φώναξε ο νομοθέτης της αντιπολίτευσης Murat Emir κατά τη διάρκεια μιας έντονης ανταλλαγής απόψεων. Τα αιτήματα του Εμίρ να ξεκινήσει μια επίσημη διαδικαστική συζήτηση για τη λογοκρισία απορρίφθηκαν επανειλημμένα, προκαλώντας διαμαρτυρίες και διακοπές.
«Είμαστε μάρτυρες της συντονισμένης ασφυξίας των δημοκρατικών φωνών της Τουρκίας», δήλωσε ο Εμίρ. «Αυτό που βλέπουμε εδώ δεν είναι απλώς αλγοριθμική καταστολή, είναι ψηφιακός αυταρχισμός».
Οι εκπρόσωποι της Google υπερασπίστηκαν τις ενημερώσεις, λέγοντας ότι οι αλλαγές στον αλγόριθμο ήταν παγκόσμιες, τεχνικά καθοδηγούμενες και δεν είχαν σχεδιαστεί για να στοχεύσουν συγκεκριμένα καταστήματα ή πολιτικές απόψεις.
«Στόχος μας είναι να βελτιώσουμε την ποιότητα του περιεχομένου και την εμπειρία του χρήστη», δήλωσε ο Johannes Müller, επικεφαλής των σχέσεων αναζήτησης της Google με έδρα την Ελβετία. «Οι ενημερώσεις είναι παγκόσμιας φύσης και όχι στοχευμένες. Κανένα μεμονωμένο μέσο δεν τιμωρείται».
Ο Müller επέμεινε ότι το σύστημα κατάταξης διέπεται από πολύπλοκα, εξελισσόμενα τεχνικά κριτήρια, όπως ο χρόνος φόρτωσης της σελίδας, η συμβατότητα με τα κινητά και η ποιότητα του περιεχομένου και ότι οι εκδότες ενθαρρύνονται να προσαρμόζονται για να διατηρούν την ορατότητα.
Παρόλα αυτά, οι επικριτές σημείωσαν ότι οι επιπτώσεις του αλγορίθμου έχουν πλήξει δυσανάλογα τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης και τους δημοσιογράφους στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένου του Cevheri Güven.
Ο Güven, ένας εξέχων ερευνητής δημοσιογράφος που ζει εξόριστος στη Γερμανία, είδε επίσης το κανάλι του στο YouTube να περιορίζεται τους τελευταίους μήνες. Γνωστός για την αποκάλυψη της διαφθοράς υψηλού επιπέδου και των επιχειρήσεων των μυστικών υπηρεσιών, ο Güven αναφέρει ότι τα βίντεό του δεν εμφανίζονται πλέον στην αναζήτηση ή στις συστάσεις, παρά την αυξανόμενη τηλεθέαση.
Τον Απρίλιο του 2025 η πρόσβαση στο κανάλι του στο YouTube φέρεται να περιορίστηκε στην Τουρκία κατόπιν αιτήματος των τοπικών αρχών. Ο λογαριασμός του στο X υποβλήθηκε επίσης σε σκιώδη απαγόρευση, σύμφωνα με ομάδες ψηφιακών παρατηρητών.
«Η τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί να με προσεγγίσει φυσικά», δήλωσε ο Güven σε πρόσφατη δήλωσή του, “αλλά τώρα χρησιμοποιούν παγκόσμιες πλατφόρμες για να με φιμώσουν εικονικά”.
Οι εξελίξεις αυτές έρχονται εν μέσω αυξημένης πολιτικής καταστολής στην Τουρκία. Τον Μάρτιο ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Ekrem İmamoglu, ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης, συνελήφθη με αμφιλεγόμενες κατηγορίες για διαφθορά. Ο λογαριασμός του στο X μπλοκαρίστηκε στη συνέχεια στην Τουρκία για υποτιθέμενη υποκίνηση ταραχών, μια απόφαση που βασίστηκε στο ευρέως ορισμένο άρθρο 8/A του νόμου της Τουρκίας για το Διαδίκτυο (αριθ. 5651).
Κατά την ίδια κοινοβουλευτική ακρόαση, ο Εμίρ καταδίκασε τη σύλληψη του İmamoglu ως αντισυνταγματική και πολιτικά υποκινούμενη.
«Η δικαστική εξουσία χρησιμοποιείται ως όπλο», δήλωσε. «Έχουμε πλέον ένα σύστημα όπου μια ανάρτηση που επικρίνει την κυβέρνηση μπορεί να σε οδηγήσει στη φυλακή ή να κλείσει ολόκληρη η διαδικτυακή σου παρουσία».
Η σύλληψη του İmamoglu οδήγησε σε πανεθνικές διαμαρτυρίες, με σχεδόν 1.900 άτομα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και φοιτητών, να φέρονται να κρατούνται.
Η επιδείνωση του περιβάλλοντος των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία έχει προκαλέσει την καταδίκη διεθνών παρατηρητών. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα και η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων κάλεσαν την Google να εξηγήσει τον ρόλο της στη μείωση της εμβέλειας των ανεξάρτητων τουρκικών μέσων ενημέρωσης.
«Η ευθυγράμμιση των τεχνολογικών πλατφορμών με τις αυταρχικές απαιτήσεις είναι ανησυχητική», δήλωσε ένας εμπειρογνώμονας για τα δικαιώματα των μέσων ενημέρωσης. «Οι αλγόριθμοι δεν πρέπει να γίνουν ο νέος μηχανισμός λογοκρισίας».
Σε απάντηση στις αυξανόμενες επικρίσεις, η Google δεσμεύτηκε να «ακούσει και να συνεργαστεί» με τους τοπικούς εκδότες. Ωστόσο, δεν έχουν ανακοινωθεί συγκεκριμένα μέτρα.
Από το 2019 η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εισήγαγε με επιτυχία στο κοινοβούλιο διάφορα νομοσχέδια που συνιστούσαν σημαντικές απειλές κυρώσεων για τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στόχος της κυβέρνησης ήταν να ρυθμίσει τις πλατφόρμες αυτές μέσω κυρώσεων και απαγορεύσεων πρόσβασης. Επιπλέον, εφάρμοσε ένα είδος στρατηγικής καρότου και μαστιγίου, διαφημίζοντας έντονα σε αυτές τις πλατφόρμες, εκτός από την απειλή τιμωρητικών μέτρων, για να ασκήσει την επιρροή της.
Η Google ήταν η πρώτη παγκόσμια εταιρεία που ανακοίνωσε ότι θα συνεργαζόταν με την κυβέρνηση. Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι ο Gönenç Gürkaynak, ο οποίος εκπροσωπεί την Google και την υπηρεσία YouTube καθώς και το X στην Τουρκία, δήλωσε σε δήλωσή του στο κοινοβούλιο ότι κατάφερε να σπάσει τον δισταγμό που αισθάνονται οι παγκόσμιες εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να συμμορφωθούν με τον νέο τουρκικό νόμο, ο οποίος υιοθετήθηκε για την περαιτέρω καταστολή της κριτικής στην κυβέρνηση Ερντογάν.
«Μπορώ με υπερηφάνεια να πω ότι [η Google] ήταν μία από τις πρώτες εταιρείες που [συμμορφώθηκαν με τον νέο νόμο]», δήλωσε ο Γκιουρκαϊνάκ στους νομοθέτες στις 2 Δεκεμβρίου 2021, καυχιέται για το πώς ο πελάτης του έσπευσε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των τουρκικών αρχών.
ΠΗΓΗ: nordicmonitor.com