Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 σημειώθηκε η απελευθέρωση της Μεγίστης (Καστελλορίζου) και του πέριξ αυτής νησιωτικού συμπλέγματος, από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, μετά από σχετική συνεννόηση με το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βρετανικό Στόλο της Μεσογείου.
Προηγουμένως, στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ΠΠ), στις 24 Φεβρουαρίου 1941, ο αισθητά μειωμένος πληθυσμός της Μεγίστης, υποδέχθηκε με άκρατο ενθουσιασμό τους Βρετανούς κομάντος, οι οποίοι αποβιβάσθηκαν στο νησί. Μετά από λίγο χρόνο, οι Σύμμαχοι αναχώρησαν από το νησί γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να επιστρέψουν και πάλι οι Ιταλοί, που με πολύ ισχυρές δυνάμεις κατείχαν το σύνολο των Δωδεκανήσων.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 είχε ανακοινωθεί επισήμως η άνευ όρων παράδοση και συνθηκολόγηση της ως τότε Φασιστικής Ιταλίας, η οποία αμέσως ετέθη παρά το πλευρό των πρώην εχθρών της και νυν Συμμάχων της. Η Φασιστική Ιταλία κατείχε από το 1911 όλα τα Δωδεκάνησα, που τα είχε ως αποικία της και πολύ ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, φρουρές και αεροναυτικές βάσεις, σε όλα τα νησιά με επίκεντρο τη Ρόδο και τη Λέρο.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, το αντιτορπιλικό «ΝΑΥΑΡΧΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» (Η-07) του τότε Βασιλικού Ναυτικού, νυν Πολεμικό Ναυτικό, κατέπλευσε στο λιμάνι της Μεγίστης (Καστελλορίζου), το οποίο έτσι κατέστη το πρώτο κομμάτι ελληνικής γης που απελευθερώθηκε, διαρκούντος του Β’ΠΠ. Αμέσως το Καστελλόριζο οχυρώθηκε από τους Βρετανούς, οι οποίοι το μετέβαλαν σε σύντομο χρονικό διάστημα σε κέντρο ανεφοδιασμού του Συμμαχικού Στόλου Μεσογείου για τις επικείμενες τότε επιχειρήσεις του στο Αιγαίο και στα πέριξ της Κρήτης νερά.
Το αντιτορπιλλικό «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ», όπως απλά το φώναζαν οι ναυτικοί μας, ήταν ελληνικό αντιτορπιλικό ιταλικής σχεδιάσεως και κατασκευής, κλάσεως “Dardo”, που επιχειρούσε με το ΠΝ στη διάρκεια του Β’ΠΠ. Το σκάφος ναυπηγήθηκε στο Σέστρι Πονέντε της Ιταλίας και εντάχθηκε στο Ελληνικό ΠΝ τον Νοέμβριο του 1932. Μετά το ξέσπασμα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, συμμετείχε σε ναυτικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα κατά την δεύτερη και τρίτη ναυτική επιδρομή κατά των ιταλικών πλοίων στο Στενό του Οτράντο (15-16 Δεκεμβρίου 1940 και 4-5 Ιανουαρίου 1941). Στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα (Απρίλιος 1941), το Α/Τ «ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ» ήταν ένα από τα πολλά πλοία που κατάφεραν να διαφύγουν στην Αλεξάνδρεια. Ακολούθως, το διάστημα από τον Ιούνιο 1941 ως τον Απρίλιο 1942, το σκάφος πέρασε από εκτεταμένες επισκευές και εκσυγχρονισμό στη Βομβάη της Ινδίας, μετά το πέρας του οποίου επανήλθε στη Μεσόγειο και στις πολεμικές επιχειρήσεις. Παροπλίστηκε το 1946.
Μετά την απελευθέρωση της Μεγίστης από το Ελληνικό ΠΝ, το διάστημα από τον Οκτώβριο ως το Νοέμβριο του 1943, μαχητικά αεροσκάφη της γερμανικής Luftwaffe, ιδίως βομβαρδιστικά καθέτου εφορμήσεως Ju-87 Stuka, άρχισαν να βομβαρδίζουν το νησί γκρεμίζοντας όσα σπίτια είχανε απομείνει στη θέση τους και αναγκάζοντας τους λιγοστούς κατοίκους να εγκαταλείψουν το νησί και να βρεθούν πρόσφυγες είτε στις τουρκικές ακτές είτε στο προσφυγικό στρατόπεδο Νουζεϊράτ της Παλαιστίνης, κοντά στη Γάζα. Οι γερμανικοί βομβαρδισμοί είχαν ως αποτέλεσμα η βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) πετούσε από βάσεις της στην Κύπρο για την αναχαίτισή τους και σκληρές αερομαχίες πραγματοποιήθηκαν στον εναέριο χώρο του νησιού. Μόνο η Δέσποινα Αχλαδιώτη, πιο γνωστή μεταπολεμικώς ως «Η Κυρά της Ρω», παρέμεινε στην ομώνυμη νησίδα της, υψώνοντας καθημερινώς την Ελληνική Σημαία, κάτι που πραγματοποιούσε έκτοτε ως το θάνατό της στις 13 Μαΐου 1982, δηλαδή για σχεδόν 40 χρόνια!
Μετά την απελευθέρωση της Μεγίστης, στο νησί με τους ελάχιστους πλέον κατοίκους που είχαν απομείνει σε αυτό, κατέφθασε ισχυρή δύναμη Βρετανών στρατιωτών από όλη την Αυτοκρατορία. Όταν όλοι αυτοί διαπίστωσαν ότι το πλούσιο νησί με τη μεγάλη ναυτική παράδοση και τους καπεταναίους του είχε μεταβληθεί σε ερείπια, που όπως και τα σπίτια που είχαν διασωθεί ήταν αφύλακτα, προχώρησαν σε εκτεταμένες λεηλασίες, λες και βρίσκονταν σε «κατεχόμενο εχθρικό έδαφος»!
Όταν οι Καστελλοριζιοί ζήτησαν να επιστρέψουν στο νησί, η πιο εύπορη περιοχή του νησιού πυρπολήθηκε από τους ίδιους τους Βρετανούς, προκειμένου έτσι να καλυφθούν οι λεηλασίες τους και να αποφευχθούν οι όποιες τυχόν αποζημιώσεις τους ζητούνταν. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διάρκεια αυτής της φοβερής πυρκαγιάς, που επαναλαμβάνουμε προκλήθηκε από τους Βρετανούς, ενώ το νησί είχε απελευθερωθεί, προκάλεσε την καταστροφή 1.400 κατοικιών!
Τελικώς, οι Καστελλοριζιοί, σε τρεις διαδοχικές αποστολές, επέστρεψαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Η τρίτη και τελευταία αποστολή υπέστη και τις πλέον σοβαρές απώλειες, καθώς στο πλοίο στο οποίο επέβαιναν, το “Empire Patrol”, ξέσπασε πυρκαγιά, που είχε ως αποτέλεσμα να πνιγούν 33 άνθρωποι και να καούν αρκετοί άλλοι. Τα ονόματα όλων όσοι έχασαν τη ζωή τους στο συμβάν αυτό είναι γραμμένα σε ειδικό πίνακα στον Καθεδρικό Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης της Μεγίστης.
Τελικώς, μέχρι τις 7 Μαρτίου 1948, η Μεγίστη παρέμεινε υπό συμμαχική στρατιωτική κατοχή, όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, οπότε και την ημερομηνία αυτή ενώθηκε επισήμως με την Ελλάδα.