Αν και τις τελευταίες ημέρες η διπλωματική κινητικότητα σε Αθήνα, Κάιρο και Ουάσινγκτον έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της, με στόχο να αποτραπεί η επικύρωση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, είναι σημαντικό να τονιστεί, ότι οι παρασκηνιακές διεργασίες δεν ξεκίνησαν τώρα.
Από την άνοιξη του 2024, η Τουρκία κλιμακώνει συστηματικά τις επαφές της με την de facto ηγεσία της Ανατολικής Λιβύης. Ταυτόχρονα, Αίγυπτος και ΗΠΑ παρακολουθούν με ανησυχία αυτή την διπλωματική διείσδυση της Άγκυρας, η οποία, πλέον, φαίνεται να εισέρχεται στο τελικό στάδιο επικύρωσης της συμφωνίας από το κοινοβούλιο του Τομπρούκ. Η διαδικασία, που εξελίσσεται εδώ και μήνες, αποκτά σήμερα χαρακτήρα επείγοντος, καθιστώντας σαφές ότι πρόκειται για έναν μεθοδικά σχεδιασμένο γεωπολιτικό σχεδιασμό και όχι για συγκυριακή πρωτοβουλία.
Σε μια περίοδο κατά την οποία η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο αλλεπάλληλων γεωπολιτικών κρίσεων, η Τουρκία αποδεικνύει για ακόμη μια φορά, ότι δεν έχει καμία διάθεση να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο. Μεθοδικά και παρασκηνιακά, επιχειρεί να «κλειδώσει» τετελεσμένα σε βάρος της Ελλάδας, εργαλειοποιώντας τον εμφύλιο της Λιβύης για να εδραιώσει τον έλεγχο μεγάλων υποθαλάσσιων ενεργειακών κοιτασμάτων.
Η επαπειλούμενη επικύρωση από το κοινοβούλιο της ανατολικής Λιβύης του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου συνιστά μια κλιμάκωση με σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα αλλά και για την ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.
Όπως αποκάλυψε το Middle East Eye (Ιούνιος 2024), η Αίγυπτος βρίσκεται σε διαρκή διπλωματικό συναγερμό, ζητώντας ακόμη και αμερικανική παρέμβαση ώστε να αποτραπεί η επικύρωση της συμφωνίας. Παράλληλα, σύμφωνα με το Bloomberg (Μάιος 2024), αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου συναντήθηκαν με τον Σαντάμ Χαφτάρ, τον νεότερο γιο του ισχυρού άνδρα της Ανατολικής Λιβύης, σε μια προσπάθεια να αποσοβηθεί ένα επικίνδυνο τετελεσμένο. Το γεγονός, ότι Αθήνα και Κάιρο αναγκάζονται να εξαντλούν διπλωματικά αποθέματα, ώστε να διατηρηθεί μια εύθραυστη ισορροπία, αποδεικνύει τον τοξικό ρόλο της Άγκυρας.
Η στρατηγική της Τουρκίας δεν περιορίζεται στη θεωρητική επικύρωση ενός παράνομου μνημονίου. Στην πράξη, ήδη η τουρκική εταιρεία πετρελαίου TPAO έχει υπογράψει συμφωνίες με την Εταιρεία Πετρελαίου Λιβύης για σεισμικές έρευνες σε θαλάσσια οικόπεδα που παραβιάζουν ελληνικές και αιγυπτιακές θαλάσσιες ζώνες (Reuters, Δεκέμβριος 2023). Οι πρόσφατες αποστολές στρατιωτικών αντιπροσωπειών του λεγόμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού στην Άγκυρα και οι επαφές του Σαντάμ Χαφτάρ με τον τουρκικό στρατό (Al-Monitor, Μάρτιος 2024) δείχνουν ότι η Τουρκία επιδιώκει να καταστήσει τη Λιβύη προκεχωρημένο φυλάκιο των συμφερόντων της.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμη και το Ισραήλ έχει ταχθεί εναντίον της συμφωνίας. Από το 2019, το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών καταδικάζει το μνημόνιο ως παράνομο και επιζήμιο για τα δικαιώματα όλων των χωρών της περιοχής, θεωρώντας ότι αποτελεί μονομερή απόπειρα της Άγκυρας να αναδιαμορφώσει τον ενεργειακό χάρτη της Μεσογείου (Daily Sabah, Bloomberg). Επιπλέον ανησυχεί πως η επιβολή του μνημονίου θα μπορούσε να περιορίσει τις δικές του θαλάσσιες ζώνες και τις οδούς εξαγωγής ενεργειακών πόρων.
Η Ελλάδα, που επί δεκαετίες έχει υποστεί τις συνέπειες της τουρκικής επιθετικότητας, δεν μπορεί να παραμείνει αδρανής μπροστά σε αυτήν την επιχείρηση αποσταθεροποίησης. Και η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, σε Βεγγάζη και Τρίπολη, την Κυριακή 7 Ιουλίου, γίνεται στο πλαίσιο της προσπάθειας να αποτραπεί η περαιτέρω νομιμοποίηση του τουρκικού επεκτατισμού.
Η πολιτική αυτή της Άγκυρας δεν αποτελεί μεμονωμένο επεισόδιο αλλά μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής. Από τη Συρία και τη Λιβύη μέχρι τον Καύκασο, η Τουρκία του Ερντογάν κατασκευάζει ζώνες επιρροής με εργαλεία, που συνδυάζουν στρατιωτική πίεση, οικονομικά ανταλλάγματα και διπλωματικούς εκβιασμούς. Η νέα προσέγγιση της οικογένειας Χαφτάρ προς την Άγκυρα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια επικίνδυνη συναλλαγή, που μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια.
Η Ελλάδα και οι σύμμαχοί της στην περιοχή, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, πρέπει να απαντήσουν συντεταγμένα και αποφασιστικά. Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας δεν μπορεί να γίνεται λάστιχο ανάλογα με τις τουρκικές βλέψεις. Και η διεθνής κοινότητα οφείλει να αντιληφθεί, ότι η υπονόμευση της Ελλάδας, σε αυτή τη συγκυρία, δεν αφορά μόνο μια διμερή διαφορά. Αφορά το κατά πόσο οι κανόνες που διέπουν τις θάλασσες μας θα παραμείνουν σεβαστοί ή θα παραδοθούν στη βούληση εκείνων, που επιδιώκουν να ξανασχεδιάσουν τον χάρτη της Μεσογείου με τους δικούς τους όρους!
Πηγή: tomanifesto.gr