Στις 18 Μαρτίου 1936 πεθαίνει ο πιο σημαντικός – συμφώνως με πολλούς – Έλληνας πολιτικός, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος ζούσε αυτοεξόριστος στο Παρίσι, μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό κίνημα του 1935, που ο ίδιος υποστήριζε και στρατιωτικοί – οπαδοί του το είχαν σχεδιάσει και εκτελέσει, αλλά ο ίδιος για προφανείς λόγους επισήμως δεν υποστήριζε!
Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο δημιουργός της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών αλλά ταυτόχρονα και ο ένας εκ των δύο πρωταγωνιστών του Εθνικού Διχασμού, που θα προκαλέσει για δεκαετίες ολόκληρες, τόσο όσο ο ίδιος ήταν εν ζωή, όσο και μετά το θάνατό του, βαθύτατο ρήγμα στην Ελληνική κοινωνία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δικηγόρος κατ’ επάγγελμα, ξεκίνησε τη δράση του από την ιδιαίτερη πατρίδα του, την τότε υπόδουλη Κρήτη. Το 1897, συμμετείχε στην Επανάσταση του Ακρωτηρίου, διετέλεσε πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας και αρχηγός της Επαναστάσεως της Θερίσσου.
Το 1910, μετά το κίνημα στο Γουδί (Αύγουστος 1909), ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος τον καλεί να αναλάβει την πρωθυπουργία στην Ελλάδα, με τη σύμφωνη γνώμη του τότε Βασιλέως Γεωργίου Α’.
Το 1911, ο Βενιζέλος επιβάλλει την άποψή του, όπως οι προσεχείς – τότε – εκλογές να είναι για Αναθεωρητική και όχι για Συντακτική Βουλή, αποφεύγοντας έτσι πολύ έξυπνα τη δημιουργία πολιτειακού ζητήματος.
Ο ίδιος ιδρύει ένα καινούργιο και άφθαρτο πολιτικό σχηματισμό, το Κόμμα των Φιλελευθέρων, και μετά τις εκλογές αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Συνολικώς, το διάστημα 1910-1932, ο Βενιζέλος ανέλαβε επτά φορές την πρωθυπουργία της χώρας.
Ο Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός, έλαβε μεταρρυθμιστικά μέτρα που βελτιώνουν τις συνθήκες εργασίας, δίνει γη στους ακτήμονες της Θεσσαλίας, το πιο σημαντικό όμως επίτευγμά του είναι η αναδιοργάνωση του Στρατού και τουΒασιλικού Ναυτικού, θέτοντας τις βάσεις για την επακολουθήσασα νίκη στους δύο Βαλκανικούς πολέμους (1912-13), που διπλασιάζουν την Ελλάδα.
Είναι γνωστό το πόσο καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος του για την κατάληψη από τον Ελληνικό Στρατό της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, της Θεσσαλονίκης, έναντι των βουλγαρικών βλέψεων, όταν η διορατικότητα του θα αλλάξει τα στρατηγικά σχέδια και ο στρατός θα κινηθεί προς αυτήν κι όχι προς το Μοναστήρι, όπως αρχικά προβλεπόταν.
Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (Αύγουστος 1914) ο Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός της χώρας, τάσσεται με το μέρος της «Αντάντ»(Ηνωμένο Βασίλειο – Γαλλία) και έρχεται σε ρήξη με τον τότε ΒασιλέαΚωνσταντίνο, ο οποίος είχε ταχθεί υπέρ της ουδετερότηττος της χώρας, κάτι που ουσιαστικώς ευνοούσε τη Γερμανία, συμπρωταγωνιστώντας έτσι οι δυό τους (Κωνσταντίνος – Βενιζέλος) σε μια από τις πιο ζοφερές περιόδους της Ελλάδος, που έμεινε στην ιστορία ως «ο Εθνικός Διχασμός».
Το 1915 ο Βενιζέλος παραιτείται από πρωθυπουργός όταν ο ΒασιλέαςΚωνσταντίνος αγνοεί την απόφαση της Βουλής σχετικά με την εξωτερική πολιτική της χώρας. Οι δυνάμεις της «Αντάντ» εισβάλλουν στην Θεσσαλονίκη, όπου ο Βενιζέλος εγκαθιστά δεύτερη κυβέρνηση, την κυβέρνηση της Εθνικής Αμύνης, και έτσι η Ελλάδα χωρίζεται «επισήμως» στα δύο.
Μετά από αποκλεισμό και εισβολή της Αντάντ στην Αθήνα ο Βασιλέας Κωνσταντίνος υποχρεώνεται σε παραίτηση, τοποθετείται ξένος Αρμοστής και επαναφέρεται ως πρωθυπουργός της χώρας ο Ελ.Βενιζέλος με τα όπλα των Αγγλογάλλων.
Το ενιαίο πλέον ελληνικό κράτος, υπό τον πρωθυπουργό Βενιζέλο, εισέρχεται στον πόλεμο στο πλευρό της «Αντάντ» και η λήξη του θα βρει την Ελλάδα μεταξύ των νικητριών του πολέμου δυνάμεων, ενώ ο Ελληνικός στρατός θα παρελάσει στην παρέλαση της νίκης στο Παρίσι!
Την άνοιξη του 1919, η Ελλάδα θα συμμετάσχει στην ατυχή εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία με το Α’ Σώμα Στρατού, εναντίον των Μπολσεβίκων γεγονός που θα στρέψει έκτοτε το νέο καθεστώς σε βάρος της Ελλάδος και υπέρ των τουρκικών θέσεων.
Αμέσως μετά τη περίπου δίμηνη περιπέτεια στη Μεσημβρινή Ρωσία, ο Ελληνικός Στρατός, μετά από σχετικές διπλωματικές πρωτοβουλίες του Βενιζέλου, θα αποβιβαστεί στην από αιώνων ελληνική γη της Ιωνίας, στη Σμύρνη και θα ξεκινήσει έτσι η Μικρασιατική εκστρατεία.
Με τη Συνθήκη των Σεβρών, το 1920, ο Βενιζέλος γίνεται ο δημιουργός της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Προβλήματα όμως σε σχέση με την εφαρμογή της συνθήκης, η οποία τελικά δεν θα κυρωθεί από κανένα, αναγκάζουντην Ελλάδα, με προτροπή των Αγγλογάλλων, να συνεχίσει ουσιαστικώς τη μικρασιατική εκστρατεία, χωρίς να λάβει από αυτούς, την πολιτική των οποίων εξυπηρετούσε, έμπρακτες εγγυήσεις για στρατιωτική και οικονομική βοήθεια.
Στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, ο Βενιζέλος έλαβε την αδιανόητη και πρωτοφανή απόφαση να προκηρύξει εκλογές! Οι εκλογές θα διεξαχθούν τον Νοέμβριο 1920, το κόμμα Φιλελευθέρων θα ηττηθεί, θα επανέλθει ο Βασιλέας Κωνσταντίνος και το γεγονός θα αποτελέσει την – προσχηματική – αφορμήοι Μεγάλες Δυνάμεις να αλλάξουν στάση έναντι της Ελλάδος με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στη Μικρασιατική καταστροφή.
Γεγονός είναι ότι ο Βενιζέλος θα συμβάλει αποφασιστικώς στον σοβαρό περιορισμό των κραδασμών της ήττας και της καταστροφής, στην ενσωμάτωση του τεράστιου αριθμού προσφύγων και ανταλλαξίμων και στην οικονομική ανάπτυξη.
Για τελευταία φορά ο Βενιζέλος θα κυβερνήσει την 4ετια 1928-32, οπότε και θα ιδρύσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, θα λάβει φιλεργατικά μέτρα, θα ψηφίσει το ιδιώνυμο αδίκημα για την προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος, κατά των κομμουνιστών και θα αποκαταστήσει τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία. Θα χάσει όμως τις εκλογές του 1932 και υπό τις ευλογίες του θα ξεσπάσουν δύο ανεπιτυχή στρατιωτικά κινήματα (1933 και 1935), γεγονός που έβλαψε σοβαρά την υστεροφημία του.
Οι Κρητικοί και οι πρόσφυγες θα τον λατρέψουν όμως άλλες περιοχές (πχ Βόρειος Ήπειρος) θα νοιώσουν προδομένες από τις αποφάσεις του. Χαρακτηριστικό του εκατέρωθεν μίσους που υπήρχε είναι ότι σε βάρος του θα γίνουν δύο απόπειρες δολοφονίας (η μία αμέσως μετά την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών, στις οποίες θα τραυματιστεί), ένα «ανάθεμα» από την Εκκλησία (1916), ενώ οι αντίπαλοι του αποδίδουν ευθύνες στη δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη και στην μη αποτροπή της Εκτελέσεως των Έξι, για την οποία αργότερα και από τους βήματος της Βουλής ομολόγησε πως ήταν λάθος κίνηση.
Τέλος, στην ιστορική μνήμη, έχει τιμηθεί από το ελληνικό Κράτος όσο ελάχιστοι, και μάλλον υπερβολικά.