Στις 5 Νοεμβρίου 1912 με το παλαιό ημερολόγιο που ίσχυε τότε (ή 18 Νοεμβρίου με το «νέο», που ισχύει σήμερα) έγινε η (πρώτη) απελευθέρωση της Χειμάρρας στη Βόρειο Ήπειρο από τμήμα του προελαύνοντος Ελληνικού Στρατού, που είχε επικεφαλής του τον επίσης Χειμαρριώτη αξιωματικό Σπύρο Σπυρομήλιο, γεγονός που ήταν καθοριστικής σημασίας για την αποτίναξη της Οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή!
Είναι γεγονός ότι στην πρώτη φάση του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, το μέτωπο της Ηπείρου ήταν δευτερεύον, με πρωτεύον το αντίστοιχο Μακεδονικό, καθώς πρώτιστος αντικειμενικός σκοπός ήταν η απελευθέρωση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκης, που την «καλοκοίταζαν» οι Βούλγαροι. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν η επιδίωξη του Ελληνικού Γενικού Επιτελείου ήταν η διατήρηση των Οθωμανικών Δυνάμεων της Ηπείρου, στην Ήπειρο και η μη αποστολή τους, υπό μορφή ενισχύσεων, στο μέτωπο της Μακεδονίας!
Ο Χειμαρριώτικης καταγωγής Ταγματάρχης της τότε Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής Σπύρος Σπυρομήλιος
Έτσι λοιπόν, μία μικρή δύναμη Ηπειρωτών εθελοντών βρισκόταν στην Κέρκυρα, έχοντας ως επικεφαλής τον Χειμαρριώτικης καταγωγής Ταγματάρχη της τότε Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής Σπύρο Σπυρομήλιο, ο οποίος είχε πολεμήσει και διακριθεί στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, στον Μακεδονικό αγώνα κλπ. Η προαναφερθείσα δύναμη εθελοντών ενισχύθηκε και με άλλους 200 Κρήτες εθελοντές, οι οποίοι στάλθηκαν από τον Διοικητή του Ελληνικού Στρατού Ηπείρου Αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελληνική Βασιλική Χωροφυαλκή ήταν αστυνομικό σώμα, με καθήκον την επιβολή του νόμου και της τάξεως στην επαρχία, αλλά με στρατιωτική δομή και οργάνωση, και σε περίπτωση πολέμου εκτελούσε στρατονομικά καθήκοντα, στο πλευρό του Στρατού Ξηράς, ως ένας ακόμα Κλάδος των μαχόμενων Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.
Στις 5 Νοεμβρίου 1912 (18 Νοεμβρίου με το «παλαιό» που ίσχυε τότε) ο πληθυσμός της Χειμάρρας εξεγέρθηκε, προφανώς κατόπιν συνεννοήσεως με τους Έλληνες. Την ίδια μέρα, το πολεμικό Β.Π. «ΑΧΕΛΩΟΣ», αποβίβασε στα περίχωρα της πόλεως τη μικτή δύναμη Χειμαρριωτών και Κρητικών εθελοντών, που είχαν ως αρχηγούς τους Γαλερό, Παπαγιαννάκη, Τζουλάκη και Πολυξίγγη, υπό τον γενικό έλεγχο και διοίκηση του Ταγματάρχη Σπυρομήλιου, κατέλαβαν ταχύτατα και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα την ίδια την πόλη της Χειμάρρας, ελέγχοντας έτσι και όλη την παραθαλάσσια ζώνη μεταξύ Αγίων Σαράντα και Αυλώνα, επίσης χωρίς να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα.
Μετά από αυτές τις επιτυχίες, που ήταν καθαρώς τοπικού χαρακτήρος, ο Σπυρομήλιος πρότεινε στον τότε Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο την άμεση προώθηση των Ελληνικών Δυνάμεων προς τον Αυλώνα. Σε αυτήν την πρόταση Σπυρομήλιου, ο Βενιζέλος ήταν αρνητικός, καθώς φοβόταν μήπως μία τέτοια ενέργεια προκαλούσε την αντίδραση της Ιταλίας, την οποία ο Βενιζέλος πάντα υπολόγιζε σοβαρά ως τη μεγαλύτερη Μεσογειακή δύναμη, όπως έδειξε και με τη στάση του στη μετέπειτα πολιτική του σταδιοδρομία.
Στις 28 Νοεμβρίου 1912, μετά την ανακήρυξη της αλβανικής ανεξαρτησίας, η περιοχή της Χειμάρρας δέχτηκε τις επιθέσεις ομάδων Αλβανών ατάκτων, οι οποίες όμως απωθήθηκαν. Πάντως, η από αιώνων ελληνική Χειμάρρα και η γύρο περιοχή της παρέμεινε σε ελληνικά χέρια και υπό ελληνικό έλεγχο καθ’ όλη τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων του 1912-13.
Στις 17 Δεκεμβρίου 1913, συμφώνως με τους όρους του Προτωκόλλου της Φλωρεντίας, ολόκληρη η Βόρειος Ήπειρος, συμπεριλαμβανομένης και της περιοχής της Χειμάρρας, επιδικάστηκε στο «πριγκιπάτο της Αλβανίας», γεγονός που προκάλεσε έκρηξη τοπικών αντιδράσεων, που κορυφώθηκαν στο Αργυρόκαστρο, με την ανακήρυξη της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου.