Ο νέος Πάπας Λέων ο 14ος, κατά κόσμον Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, καλείται να ηγηθεί της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή με ανοιχτά μέτωπα στη διακυβέρνηση, την ενότητα, τη σεξουαλική κακοποίηση, τα οικονομικά του Βατικανού και τα ζητήματα ταυτότητας φύλου.
Μόλις τελειώσουν οι προσευχές και το πλήθος αποχωρήσει από την Πλατεία του Αγίου Πέτρου, ο νέος Πάπας καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά από προκλήσεις.
1. Ενότητα της Εκκλησίας
Μια βασική αποστολή θα είναι να ενισχύσει την ενότητα εντός της Εκκλησίας, εν μέσω αυξανόμενης πόλωσης στον κόσμο και διαφορετικών απόψεων και προσδοκιών στο εσωτερικό της Καθολικής Κοινότητας. Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος σχίσματος, έπειτα από 20 χρόνια όπου υπήρξαν πάπες στα δύο άκρα του φάσματος: ο παραδοσιακός/συντηρητικός Βενέδικτος ΙΣΤ΄και ο φιλελεύθερος/προοδευτικός Φραγκίσκος.
Ο Πρέβοστ θεωρείται μετριοπαθής. Όμως, θα καταφέρει να είναι μια ενωτική μορφή, απευθυνόμενος και στους παραδοσιακούς και στους προοδευτικούς, καθοδηγώντας την Εκκλησία μέσα από τα ταραγμένα νερά του 21ου αιώνα; Ή θα ταυτιστεί με μία από τις πτέρυγες, αποξενώνοντας την άλλη;
Ένα κρίσιμο πεδίο ενότητας και επούλωσης είναι η Καθολική Εκκλησία στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο Πάπας Φραγκίσκος αποτέλεσε διχαστική μορφή. Ορισμένοι επίσκοποι στις ΗΠΑ είναι ένθερμοι υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ άλλοι αποδοκιμάζουν τις πολιτικές και τις δηλώσεις του. Μια πρώιμη επίσκεψη στις ΗΠΑ ενδέχεται να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του νέου Πάπα.
2. Διεθνής διπλωματία
Ο Πάπας έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διεθνή σκηνή, ιδιαίτερα ως προς τη διασφάλιση ότι η θρησκεία δεν θα αποτελέσει σημείο διχασμού. Έχει μπροστά του να αντιμετωπίσει συγκρούσεις στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και το Σουδάν, καθώς και πολιτικά διχαστικά ζητήματα όπως η μετανάστευση, η κλιματική κρίση, η θρησκευτική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Κριστίν Άλεν, διευθύνουσα σύμβουλος της Καθολικής Υπηρεσίας Ανάπτυξης του Εξωτερικού (Cafod), δήλωσε ότι ο νέος Πάπας θα είναι «ένα από τα ελάχιστα πρόσωπα στον κόσμο που μπορούν να γεφυρώσουν πολιτικές διαφορές και να χρησιμοποιήσουν το ηθικό τους κύρος ώστε να μας βοηθήσουν να υπερβούμε τα στενά ατομικά συμφέροντα και να εργαστούμε από κοινού για την αντιμετώπιση των κοινών μας προκλήσεων».
Όπως και άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες, ο Πρέβοστ θα χρειαστεί να διαχειριστεί τη δεύτερη θητεία του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε επικρίνει ανοιχτά τις πρώτες δύο κυβερνήσεις Τραμπ για θέματα όπως η μετανάστευση.
3. Σεξουαλική κακοποίηση
Η κληρονομιά της σεξουαλικής κακοποίησης έριξε βαριά σκιά στην παπική θητεία του Φραγκίσκου. Άργησε να κατανοήσει την έκταση και τη συστημική φύση του προβλήματος και αρχικά δεν κατανόησε τον πόνο και την οργή των επιζώντων. Ο πόνος αυτός δεν έχει εξαφανιστεί και η στάση του νέου Πάπα θα βρεθεί αναπόφευκτα στο μικροσκόπιο.
Η προστασία των παιδιών και των ευάλωτων ενηλίκων, ιδίως σε περιοχές όπου η εφαρμογή διαδικασιών προστασίας είναι δύσκολη, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα στο «τραπέζι» του νέου Ποντίφικα.
4. Διακυβέρνηση
Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ θα χρειαστεί να λάβει αποφάσεις για τη διακυβέρνηση εντός της Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένου του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων και του βαθμού συμμετοχής των λαϊκών και των γυναικών. Θα πρέπει να προχωρήσει σε βασικούς διορισμούς μέσα σε λίγες ημέρες, ώστε να ξεκινήσει η νέα παπική διακυβέρνηση.
Υπάρχει μια τάση για τοποθέτηση καταρτισμένων, επαγγελματιών λαϊκών σε θέσεις του Βατικανού αντί για κληρικούς. Επί Πάπα Φραγκίσκου, κάποιες βασικές θέσεις δόθηκαν για πρώτη φορά σε γυναίκες, ωστόσο ορισμένοι εκτιμούν ότι η διαδικασία αλλαγής θα μπορούσε να είναι ταχύτερη και πιο εκτεταμένη.
Η αδελφή Ναταλί Μπεκάρ, η οποία υπηρέτησε ως αναπληρώτρια γραμματέας της Συνόδου των Επισκόπων επί τέσσερα χρόνια, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει επιστροφή», αλλά ότι «μια αλλαγή νοοτροπίας και πολιτισμού» βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. «Το επόμενο βήμα είναι να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα επίπεδα της Εκκλησίας», δήλωσε.
5. Οικονομικά του Βατικανού
Ο νέος Πάπας θα πρέπει να δώσει προσοχή σε δύο πτυχές των οικονομικών: τον γενικό έλεγχο και τη διαφάνεια, τομείς στους οποίους σημειώθηκε πρόοδος επί Φραγκίσκου, αλλά υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν και το μη βιώσιμο ύψος των ελλειμμάτων, τα οποία επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια του παποσύνης του.
Το 2022, ο προϋπολογισμός του Βατικανού εμφάνισε έλλειμμα περίπου 94 εκατομμύρια δολάρια, ενώ το συνταξιοδοτικό ταμείο του φέρεται να είχε έλλειμμα άνω των 700 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ένας ανώτερος καρδινάλιος, ο Άντζελο Μπέτσιου, αποσύρθηκε από το κονκλάβιο λόγω καταδίκης για οικονομικά εγκλήματα το 2022 (εκκρεμεί η έφεσή του). Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε εξαναγκάσει τον Μπέτσιου σε παραίτηση μετά από καταγγελίες για κακοδιαχείριση, ωστόσο ο καρδινάλιος αποσύρθηκε από τη διαδικασία εκλογής Πάπα μόνο αφότου του παρουσιάστηκαν επιστολές που είχε αφήσει ο Φραγκίσκος πριν πεθάνει, με τις οποίες ανέφερε ρητά ότι ο Μπέτσιου δεν θα έπρεπε να συμμετάσχει στην εκλογική διαδικασία.
6. Σεξουαλικότητα και ταυτότητα φύλου
Ο Πάπας Φραγκίσκος μετέβαλε τη στάση της Εκκλησίας σε ζητήματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και την ταυτότητα φύλου, καταδικάζοντας τις διακρίσεις κατά των LGBTQ+ ατόμων, συναντώντας τρανς άνδρες και γυναίκες, και επιτρέποντας την ευλογία ομόφυλων ζευγαριών.
Οι LGBTQ+ Καθολικοί χαιρέτισαν τη συμπόνια και τη θετική στάση του, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι δεν άλλαξε επίσημα τη διδασκαλία της Εκκλησίας. Η στάση του Φραγκίσκου προκάλεσε αντιδράσεις στους κόλπους των παραδοσιακών.
Ο νέος Πάπας θα χρειαστεί επίσης να εξετάσει το ζήτημα της αγαμίας των ιερέων. Ο Φραγκίσκος τελικά απέφυγε να λάβει απόφαση για το αν θα επιτραπεί η ιεροσύνη στους έγγαμους άνδρες σε περιοχές όπως ο Αμαζόνιος, όπου υπάρχει σοβαρή έλλειψη ιερέων. Θα το προωθήσει ο νέος Πάπας;