Η Ευρώπη παλεύει να βάλει την άμυνα της σε πρώτη θέση

 
ευρωπαικη αμυνα

Πηγή Φωτογραφίας: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΙΟΥ

Ενημερώθηκε: 08/10/25 - 21:01

Σε μια από τις πιο αιχμηρές παρεμβάσεις της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάλεσε τις κυβερνήσεις να προσαρμόσουν τα εργαλεία τους στο νέο περιβάλλον στρατιωτικών απειλών, απαιτώντας να αλλάξουν νοοτροπία όσον αφορά την άμυνα. Πόσο εύκολο όμως είναι αυτό;

Με δεδομένο ότι οι αμερικανικές δυνάμεις απ’ ότι φαίνεται δεν θα αργήσουν να αρχίσουν να μειώνονται, η Ευρώπη δεν θα είναι έτοιμη θωρακισμένη στρατιωτικά.

Σύμφωνα με τον Economist, για το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκοί στρατοί είναι υπερβολικά αδύναμοι για να «αποτρέψουν τη Ρωσία και άλλους ταραξίες», θα πρέπει να κατηγορούν μόνο τους εαυτούς τους.

Εξάλλου, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δαπάνησαν πολύ λίγα για την άμυνα μέχρι σήμερα.

«Τα τελευταία χρόνια, οι κυβερνήσεις επένδυσαν σε ελαφρές, εκστρατευτικές μονάδες σχεδιασμένες να πολεμούν αντάρτες σε εκστρατείες υπό αμερικανική ηγεσία μακριά από το σπίτι ή να υπηρετούν ως κυανόκρανοι υπό τον ΟΗΕ ή άλλη πολυεθνική σημαία» υπογραμμίζει ο Economist, τονίζοντας ότι αυτές ήταν πολιτικές αποφάσεις, που υπαγορεύτηκαν από παράγοντες πιο σύνθετους από τα κλασικά διλήμματα «κανόνια ή βούτυρο» για τις προτεραιότητες δαπανών.

Υπάρχουν όμως δύο παραδείγματα αντιθετικά εδώ.

Ο «τζαμπατζής» της Δύσης

Από την πλευρά της Ουάσιγκτον, η Ιρλανδία μοιάζει με καρικατούρα «τζαμπατζή». Ακόμη και μετά τις προγραμματισμένες αυξήσεις, θα εξακολουθεί να διαθέτει λιγότερο από 1% του ΑΕΠ της στην άμυνα.

Αντίθετα, τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν δεσμευθεί να δαπανούν το 3,5% του ΑΕΠ τους για την άμυνα και ακόμη 1,5% για ευρύτερα μέτρα ασφάλειας.

Παρότι τα σημαντικότερα υποθαλάσσια καλώδια του βόρειου ημισφαιρίου διέρχονται από θάλασσες υπό ιρλανδικό έλεγχο, το ναυτικό της, από το 2023, διατηρεί ανά πάσα στιγμή μόνον δύο επιχειρησιακά περιπολικά πλοία. Η αεροπορία της δεν έχει μαχητικά.

Στην Ιρλανδία ισχύει το περίφημο «τριπλό κλείδωμα», έναν νόμο που απαιτεί οι αποστολές στρατευμάτων στο εξωτερικό να εγκρίνονται από την κυβέρνηση, τη Βουλή και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο τύπος αυτός θεσπίστηκε το 1960 για να επιτρέψει στην επιφυλακτική απέναντι στον πόλεμο Ιρλανδία να στέλνει κυανόκρανους στο εξωτερικό, και αργότερα τροποποιήθηκε ώστε να διευκρινιστεί ότι, αν η ΕΕ συγκροτήσει ποτέ στρατό, η Ιρλανδία δεν θα μπορούσε να εξαναγκαστεί να διαθέσει στρατεύματα.

Η ιρλανδική πίστη στον ΟΗΕ ως ηθικό κριτή έχει προσκρούσει στην πολιτική των μεγάλων δυνάμεων, με τη Ρωσία να παρεμποδίζει ειρηνευτικές αποστολές και την Αμερική να απειλεί με βέτο την ανανέωση της αποστολής του ΟΗΕ στον Λίβανο. Η κυβέρνηση σχεδιάζει νέο νόμο, αφαιρώντας από τον ΟΗΕ λόγο στις ιρλανδικές αποστολές.

Το παράδειγμα της Ελλάδας

Αντίθετα, η Ελλάδα δεν είχε την άνεση να μην προσέξει την άμυνά της. Οι τουρκικές αξιώσεις και το casus belli έχουν θέσει την Ελλάδα εδώ και δεκαετίες σε εγρήγορση.

Γι’ αυτό και δημοσιονομικά, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στα κράτη-μέλη με τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της European Defence Agency, το 2023 οι δαπάνες άμυνας των κρατών-μελών της ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε €279 δισ. (1,6% του ΑΕΠ), ενώ η Ελλάδα δαπάνησε περίπου 2,8% του ΑΕΠ (NATO-συμβατή μεθοδολογία).

Η Eurostat, με διαφορετική ταξινόμηση (COFOG), καταγράφει την ελληνική «γενική κυβερνητική» δαπάνη για άμυνα στο 2,2% του ΑΕΠ το 2023, έναντι μέσου όρου ΕΕ 1,3%. (η διαφορά που αντανακλά τις μεθοδολογίες).

Θεσμικά, η Ελλάδα φιλοξενεί στη Λάρισα το Hellenic European Union Operations Headquarters (EL EU OHQ), ένα μόνιμο επιχειρησιακό αρχηγείο στρατηγικού επιπέδου της ΚΠΑΑ/ΕΕ. Το EL EU OHQ διοικεί σήμερα την ναυτική επιχείρηση της ΕΕ “EUNAVFOR ASPIDES”, επιβεβαιώνοντας την ελληνική ικανότητα να αναλαμβάνει ρόλους διοίκησης–ελέγχου (C2) σε σύνθετα θέατρα επιχειρήσεων κάτι με το οποίο οι Ιρλανδοί δεν έχουν εξοικείωση.

Επιπλέον, η Ελλάδα έχει εξαγγείλει πολυετές πρόγραμμα εκσυγχρονισμού 25 δισ. ευρώ έως το 2036, ενισχύοντας αποτρεπτική ικανότητα και διαθεσιμότητες. Τέλος, θεωρείται αξιόμαχη για βραχεία έως μεσαία διάρκεια υψηλής έντασης σύγκρουση στο εγγύς θέατρο της, με ισχυρούς συντελεστές αεροναυτικής κυριαρχίας.

Μαθήματα για την Ευρώπη

Η ουδετερότητα της Ιρλανδίας είναι απόρροια της αιματηρής ιστορίας της, συμπεριλαμβανομένου ενός εμφυλίου μετά το τέλος της βρετανικής αποικιακής κυριαρχίας το 1922. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Economist, τα χονδρικά χαρακτηριστικά μιας καρικατούρας μπορεί να είναι αποκαλυπτικά. Η ιρλανδική συζήτηση για την άμυνα, όσο ακραία κι αν είναι, μοιράζεται στοιχεία με άλλες ανά την Ευρώπη.

Η ΕΕ είναι ένα μεταπολεμικό εγχείρημα σχεδιασμένο να καταστήσει αδιανόητο να επιλύουν τα ευρωπαϊκά κράτη τις διαφορές τους με τα όπλα, ύστερα από αιώνες αιματοχυσίας.

Δυστυχώς, αυτό το «θαύμα του 21ου αιώνα, η ειρήνη μέσω γραφειοκρατίας», όπως το αποκαλεί ο Economist, γειτνιάζει με τη Ρωσία, μια κατεξοχήν δύναμη του 19ου αιώνα.

Μακριά από προφανείς εξωτερικές απειλές στα δυτικά άκρα της Ευρώπης, η Ιρλανδία μπόρεσε να παραμελεί την άμυνά της. Μετέτρεψε την ουδετερότητα σε μια «αγαπημένη ευλάβεια», παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως καλοήθη δύναμη που στέλνει ειρηνευτικές δυνάμεις για να βοηθήσει άλλες αποαποικιοποιημένες χώρες, λέει ο Έντουαρντ Μπερκ, λέκτορας σπουδών πολέμου στο University College Dublin.

Έτσι, ο Economist καταλήγει ότι η Ιρλανδία πρέπει να ορίσει ποιες χώρες είναι αντίπαλοι και με ποιες θα πολεμούσε στο πλευρό και πλέον τέτοιες ώριμες συζητήσεις είναι δύσκολες σε όλη την Ευρώπη, αλλά δεν μπορούν πλέον να αποφεύγονται. Για την Ελλάδα -τον αμυντικό δρόμο της οποίας φαίνεται να θέλει να πάρει η υπόλοιπη Ευρώπη-  οι επιλογές είναι συγκεκριμένες.

Πηγή: in.gr

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ