Η Αυστραλία γίνεται αύριο, Τετάρτη, η πρώτη χώρα στον κόσμο που εφαρμόζει ελάχιστη ηλικία 16 ετών για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με την έναρξη της ισχύος του νόμου, πλατφόρμες όπως οι Instagram, TikTok και YouTube υποχρεούνται να μπλοκάρουν περισσότερους από ένα εκατομμύριο λογαριασμούς Αυστραλών χρηστών κάτω των 16 ετών.
Από τα μεσάνυχτα (τοπική ώρα), 10 από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες τεχνολογίας θα πρέπει να συμμορφωθούν, αντιμετωπίζοντας πρόστιμο έως 49,5 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας (28,1 εκατ. ευρώ) σε περίπτωση παραβίασης. Ο νόμος έχει δεχθεί έντονη κριτική από εταιρείες τεχνολογίας και υποστηρικτές της ελευθερίας του λόγου, αλλά και θερμούς επαίνους από γονείς και οργανώσεις για τα δικαιώματα των παιδιών.
Η εφαρμογή του νόμου σηματοδοτεί το τέλος ενός χρόνου έντονων συζητήσεων και αποτελεί την έναρξη ενός παγκόσμιου πειράματος. Όπως σημειώνει ο Τέιμα Λίβερ, καθηγητής σπουδών για το Ίντερνετ, «ενώ η Αυστραλία είναι η πρώτη που υιοθετεί τέτοιους περιορισμούς, είναι απίθανο να είναι η τελευταία». Κυβερνήσεις από τη Δανία μέχρι τη Μαλαισία –ακόμη και πολιτείες στις ΗΠΑ– δηλώνουν ότι σχεδιάζουν παρόμοια βήματα, απογοητευμένες από την αργή αντίδραση της βιομηχανίας της τεχνολογίας στην ελαχιστοποίηση της βλάβης που προκαλούν τα προϊόντα της.
«Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν πώς αντιμετωπίσαμε με επιτυχία την ισχύ των Big Tech. Η απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Αυστραλία… μοιάζει πολύ με το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Η απαγόρευση καλύπτει αρχικά 10 πλατφόρμες (συμπεριλαμβανομένων του YouTube της Alphabet, του Instagram της Meta και του TikTok), αλλά η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι ο κατάλογος θα ανανεώνεται καθώς εμφανίζονται νέα προϊόντα.
Η Κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η νομοθετική προσέγγιση για την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο κινείται κυρίως στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανονισμών, αλλά και εθνικών πρωτοβουλιών.
Ευρωπαϊκό Πλαίσιο: Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της ΕΕ, εμπίπτει στις διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπως ο Κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), ο οποίος επιβάλλει στις μεγάλες πλατφόρμες αυξημένες υποχρεώσεις για την προστασία των ανηλίκων.
Εθνική Νομοθεσία: Παρότι δεν έχει υιοθετηθεί αντίστοιχος νόμος με αυτόν της Αυστραλίας που ορίζει ελάχιστη ηλικία 16 ετών για τη χρήση των social media, η ελληνική πολιτεία έχει λάβει μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των ανηλίκων στο διαδίκτυο (π.χ. δημιουργία πλαισίου για τον ψηφιακό αλφαβητισμό και την καταπολέμηση του διαδικτυακού εκφοβισμού). Ωστόσο, η εφαρμογή τόσο αυστηρών περιορισμών ηλικίας με υποχρεωτικό αποκλεισμό λογαριασμών, όπως στην Αυστραλία, δεν έχει υιοθετηθεί μέχρι στιγμής.
Ηλικιακό Όριο: Τα περισσότερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ορίζουν ως ελάχιστη ηλικία χρήσης τα 13 έτη, σύμφωνα με τους δικούς τους όρους χρήσης και τις διεθνείς πρακτικές (π.χ. αμερικανική πράξη COPPA), αλλά η επαλήθευση της ηλικίας παραμένει πρόκληση.