Τα σφιγμένα χέρια των Γάλλων και Γερμανών ηγετών έχουν από καιρό συμβολίσει το πνεύμα της ευρωπαϊκής ενότητας - πιο διάσημα το 1984, όταν ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Χέλμουτ Κολ στάθηκαν χέρι-χέρι στο Βερντέν, σε ένα σύμβολο συμφιλίωσης.
Έτσι, όταν ο Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έσφιξε το χέρι του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στα σκαλιά του Μεγάρου των Ηλυσίων στις αρχές Μαΐου - μια χειραψία μακρά, θερμή και συνοδευόμενη από φιλικά χτυπήματα στην πλάτη - δεν ήταν απλώς μια φωτογραφία.
Όπως αναλύει το CNN, ήταν το πιο ξεκάθαρο σημάδι μέχρι σήμερα ότι η σημαντικότερη συμμαχία της Ευρώπης ξαναμπαίνει σε κίνηση. Μετά από χρόνια στασιμότητας και απογοήτευσης υπό τον Όλαφ Σολτς, η γαλλογερμανική μηχανή ξαναδουλεύει, και έχει νέο όνομα: Merzcron.
Από την εκλογή του Μερτς, οι δύο έχουν συναντηθεί αρκετές φορές - πιο πρόσφατα αυτή την εβδομάδα με άλλους ηγέτες του ΝΑΤΟ στη Χάγη και ξανά στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες.
Η κοινή τους ατζέντα: να καθοδηγήσουν την ευρωπαϊκή απάντηση σε θέματα ασφάλειας, Ουκρανίας και αβεβαιοτήτων που συνδέονται με την εποχή Τραμπ, και να διαμορφώσουν τον ρόλο της Ευρώπης στη διεθνή σκηνή.
Πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ την Τετάρτη, ο Μακρόν και ο Μερτς παρουσίασαν το όραμά τους σε κοινό άρθρο στους Financial Times.
«Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, η Γερμανία και η Γαλλία - μαζί με τους Ευρωπαίους και διατλαντικούς φίλους και συμμάχους μας - στέκονται ενωμένες και ισχυρές, για να υπερασπιστούν τις κοινές μας αξίες, καθώς και την ελευθερία και την ασφάλεια των πολιτών μας», έγραψαν.
Περιέγραψαν σχέδια για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών - με στόχο να φτάσουν στο 3,5% του ΑΕΠ σε βασικές στρατιωτικές επενδύσεις - και για την εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ, καλώντας σε μια ισχυρότερη, πιο κυρίαρχη Ευρώπη που δεν θα εξαρτάται πλέον από άλλους για την ασφάλειά της. Δεσμεύτηκαν να διασφαλίσουν ότι η Ουκρανία θα αναδειχθεί «ευημερούσα, ισχυρή και ασφαλής» και προειδοποίησαν ότι η ευρωπαϊκή σταθερότητα για τις επόμενες δεκαετίες κρέμεται από μία κλωστή.
Τα σημάδια δείχνουν ότι η ισχυρή συμμαχία «Mercron» ή «Merkozy» - συνδυασμοί από τα ονόματα της πρώην Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, του Μακρόν και του προκατόχου του Νικολά Σαρκοζί - εξελίσσεται σε ένα εξίσου επιδραστικό «Merzcron».
Η διήμερη σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, αμέσως μετά τη σύνοδο της G7 στον Καναδά και τη σύνοδο ηγετών του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ήταν η πρώτη της καγκελαρίας Μερτς - και αναμενόταν να αποτελέσει ακόμη μία επίδειξη του πόσο ισχυρή μπορεί να είναι αυτή η ένωση, παρά τις διαφορές σε ορισμένα ζητήματα.
Το CNN μίλησε με δύο σημαντικές μορφές της γαλλογερμανικής συνεργασίας - τον πρώην Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, που συνεργάστηκε στενά με τη Μέρκελ, και τον Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, πρώην Υφυπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας και περιγραφόμενο ως ο πιο δικτυωμένος πρώην διπλωμάτης της Ευρώπης - για να αξιολογήσει τη σημασία της συμμαχίας για την Ευρώπη και τον κόσμο.
«Τέλεια ενότητα» στο ζήτημα της Ουκρανίας
Η πιο ξεκάθαρη ένδειξη της «Merzcron» συνεργασίας έχει φανεί στην υποστήριξη προς την Ουκρανία. Ο Φρανσουά Ολάντ δήλωσε στο CNN ότι το δίδυμο ήταν ήδη «αποτελεσματικό» σε αυτό το θέμα.
Το πρόσφατο ταξίδι τους στο Κίεβο, μαζί με τους ηγέτες της Βρετανίας και της Πολωνίας, Κιρ Στάρμερ και Ντόναλντ Τουσκ, «ήταν ένα σύμβολο ενός νέου είδους αποφασιστικής σύμπραξης των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων για να σημειώσουν πρόοδο», δήλωσε ο Ίσινγκερ.
Το Παρίσι παραδοσιακά διατηρούσε πιο επιθετική στάση από το Βερολίνο όσον αφορά την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Ο Μακρόν έχει υπάρξει ένθερμος υποστηρικτής της παρουσίας στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος και έχει επιτρέψει στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει γαλλικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς για να πλήξει στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία.
Ωστόσο, όπως δήλωσε ο Ολάντ, «έχουμε δει ότι η θέση του Μερτς διαφέρει κάπως από αυτήν του προκατόχου του… ακόμη και όσον αφορά την αποστολή πυραύλων που μπορούν να πλήξουν ρωσικό έδαφος».
Από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Μερτς έχει υποδεχθεί τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Βερολίνο και ανακοίνωσε νέο πακέτο ύψους 5 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία, το οποίο περιλαμβάνει κοινή συνεργασία στην ανάπτυξη πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς που μπορούν να εκτοξευθούν βαθιά μέσα στη Ρωσία — μερικοί εκ των οποίων θα μπορούσαν να είναι έτοιμοι έως το τέλος του έτους.
«Τώρα υπάρχει τέλεια ενότητα», δήλωσε ο Ίσινγκερ για την ευθυγράμμιση Παρισιού-Βερολίνου στο ουκρανικό ζήτημα.
Η ανησυχία της Ρωσίας για μια πιο συντονισμένη προσέγγιση Γαλλίας και Γερμανίας ως προς την Ουκρανία έχει ήδη αρχίσει να γίνεται εμφανής.
Οι ειδήσεις για την επίσκεψη του Μερτς και του Μακρόν στο Κίεβο τον περασμένο μήνα συνοδεύτηκαν από τη δημοσιοποίηση μιας φωτογραφίας πριν από τη συνάντησή τους. Πάνω στο τραπέζι φαινόταν ένα λευκό χαρτομάντιλο.
Η παρουσία του πυροδότησε διαδικτυακή φήμη, την οποία ενίσχυσαν αξιωματούχοι του Κρεμλίνου και που αργότερα εντοπίστηκε σε φιλορωσικούς λογαριασμούς, σύμφωνα με την οποία το τσαλακωμένο χαρτομάντιλο –το οποίο ο Μακρόν πήρε και έβαλε στην τσέπη του– ήταν δήθεν σακουλάκι με κοκαΐνη.
Το Ελιζέ αντέδρασε λέγοντας: «Όταν η ευρωπαϊκή ενότητα γίνεται ενοχλητική, η παραπληροφόρηση φτάνει στο σημείο να παρουσιάζει ένα απλό χαρτομάντιλο ως ναρκωτικά. Αυτή η ψευδής είδηση διαδίδεται από εχθρούς της Γαλλίας, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό.»
Ευρωπαϊκή ασφάλεια
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει επίσης επιβάλει έναν νέο επαναπροσδιορισμό της σχέσης ανάμεσα στις δύο ευρωπαϊκές δυνάμεις, ιδίως σε ό,τι αφορά την ασφάλεια της Ευρώπης.
Η επιμονή της κυβέρνησης Τραμπ ότι η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για την άμυνά της προκάλεσε αυτή τη μετατόπιση, εξήγησε ο Ολάντ, λέγοντας ότι «ανάγκασε τη Γαλλία και τη Γερμανία να συνεργαστούν διπλωματικά και στρατιωτικά, ενώ μέχρι τότε η βασική τους σύγκλιση αφορούσε κυρίως νομισματικά ζητήματα.»
«Σήμερα υπάρχει μια κοινή ευθύνη. Η Γερμανία πρέπει να κάνει περισσότερα για την άμυνά της και η Γαλλία πρέπει να είναι διατεθειμένη να μοιραστεί μια σειρά από προτάσεις και πρωτοβουλίες – συμπεριλαμβανομένων στον τομέα της άμυνας – με τη Γερμανία», λέει ο Ολάντ.
Πριν καν αναλάβει επίσημα καθήκοντα, ο Μερτς κατάφερε να περάσει την αναθεώρηση του γερμανικού συνταγματικού φρένου χρέους, ξεκλειδώνοντας πάνω από μισό τρισεκατομμύριο δολάρια για τις αμυντικές δαπάνες. Έχει επίσης δεσμευτεί να δημιουργήσει τον μεγαλύτερο στρατό της Ευρώπης. Και τα δύο αντιπροσωπεύουν μια σημαντική στροφή για τη Γερμανία.
Προηγουμένως, όπως πρότεινε ο Ολάντ, τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να ήταν δύσκολες για τη Γαλλία να τις αποδεχτεί.
«Στο παρελθόν ήμασταν πολύ επιφυλακτικοί απέναντι στην επανεξοπλισμό της Γερμανίας. Ήταν ένα πολιτικά ευαίσθητο ζήτημα μετά τον πόλεμο. Αλλά σήμερα, κανείς στη Γαλλία δεν φοβάται τον γερμανικό επανεξοπλισμό – τον καλωσορίζουμε», είπε.
Ο Μακρόν και ο Μερτς φαίνεται επίσης να έχουν υιοθετήσει παρόμοια προσέγγιση στην αντιμετώπιση του Τραμπ. Και οι δύο είχαν εγκάρδιες και θετικές συναντήσεις στον Λευκό Οίκο με έναν πρόεδρο που δεν ήταν πάντα τόσο φιλικός προς τους ξένους ηγέτες.
Το μεταβαλλόμενο κέντρο της Ευρώπης
Το Παρίσι και το Βερολίνο προσπαθούν επίσης να αναβιώσουν το παλιό «Τρίγωνο της Βαϊμάρης». Ιδρύθηκε μετά την επανένωση της Γερμανίας το 1991 και στόχευε στο να φέρει την Πολωνία πιο κοντά στην ευρωπαϊκή οικογένεια, υπό την ηγεσία της Γερμανίας και της Γαλλίας.
Ο Ισκίνγκερ θεωρεί πως το σχετικό βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει μετακινηθεί προς τα ανατολικά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, κάτι που σημαίνει πως η Βαρσοβία, τώρα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να αποτελεί ζωτικό σύμμαχο για το Παρίσι και το Βερολίνο. «Η αρμονία (ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία) είναι βασική, αλλά δεν είναι αρκετή», τόνισε.
«Το κέντρο βάρους της παλιάς καλής Ευρωπαϊκής Ένωσης βρισκόταν κάπου ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία. Αλλά σήμερα, σχεδόν οι μισές χώρες μέλη βρίσκονται ανατολικά της Γερμανίας», πρόσθεσε, και η παροχή μεγαλύτερης επιρροής στην Πολωνία είναι ο καλύτερος τρόπος για να ενώσει την ήπειρο.
Αυτή η μετατόπιση παίζεται ήδη στην πράξη. Εκτός από τη συμμετοχή του στο ταξίδι στο Κίεβο, ο Ντόναλντ Τουσκ έχει εμπλακεί άμεσα σε ευρωπαϊκές συνομιλίες με τον Τραμπ, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθεί να μεσολαβήσει για το τέλος του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.