Εκτός απρόοπτου ο Φρανσουά Μπαϊρού θα εκπέσει από τη θέση του πρωθυπουργού της Γαλλίας τη Δευτέρα, όμως αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα το τέλος της μακρόχρονης πορείας του έμπειρου πολιτικού, που ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τη γαλλική προεδρία.
Άραγε έχει ο 74χρονος από τα Πυρηναία μία τελευταία ευκαιρία για το Ελιζέ; Μπορεί ο κεντρώος συμφιλιωτής να εμποδίσει την άνοδο του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού στην εξουσία το 2027 και να αποτρέψει την αναμόρφωση του πολιτικού τοπίου της Ευρώπης υπό τη Μαρίν Λεπέν ή τον Ζορντάν Μπαρντελά;
Όταν τον ρωτούν οι δημοσιογράφοι, συνηθίζει να απαντά: «Δεν παίζεται έτσι το παιχνίδι.»
Ο Μπαϊρού δεν πτοείται από τη χαμηλή του απήχηση στις δημοσκοπήσεις. Κατά τη δική του εκτίμηση, τα κομμάτια θα αρχίσουν να μπαίνουν στη θέση τους τον χειμώνα του 2026.
«Το κριτήριο», πιστεύει, «είναι ότι στην κουζίνα τους, γύρω από το οικογενειακό τραπέζι, το νωρίτερο τα Χριστούγεννα, τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο, θα υπάρξουν άνθρωποι που θα πουν: Αυτός μπορεί να τα καταφέρει.»
Προς το παρόν, πάντως, ο Μπαϊρού δεν μοιάζει να είναι αυτός ο «ένας». Αναμένεται να χάσει στην ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας την επόμενη εβδομάδα, αφού απέτυχε να περάσει το πακέτο αυστηρών περικοπών στον προϋπολογισμό, τις οποίες θεωρεί ζωτικής σημασίας για να αποτραπεί μια «ελληνικού τύπου» κρίση χρέους στη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Ο Μπαϊρού πιστεύει ότι στο τέλος θα δικαιωθεί ως αυτός που προέβλεψε την ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία. Αν οι ζοφερές του προβλέψεις επαληθευτούν, κάθε οικογένεια που θα αναγκαστεί να περιορίσει τα χριστουγεννιάτικα δώρα των παιδιών της ή τα βασικά γιορτινά αγαθά όπως η σαμπάνια και τα στρείδια, θα βλέπει τον Μπαϊρού ως τον σοφό που «τα είχε πει».
Παρ' όλα αυτά, έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να ανακτήσει τη δημοτικότητά του. Η μεγάλη προεδρική αναμέτρηση της άνοιξης του 2027 μπορεί να φαίνεται μακρινή, αλλά άλλοι πρώην κεντρώοι πρωθυπουργοί - όπως ο Εντουάρ Φιλίπ και ο Γκαμπριέλ Ατάλ - δείχνουν να έχουν ισχυρότερο προβάδισμα.
Η θέση του Μπαϊρού έχει επίσης πληγεί από ένα σοβαρό σκάνδαλο που ξέσπασε φέτος, όταν αποκαλύφθηκε ότι η κόρη του - χωρίς εκείνος να το γνωρίζει - ήταν ένα από τα πολλά παιδιά που υπέστησαν κακοποίηση σε καθολικό σχολείο κοντά στην πόλη Πω, στην πολιτική του περιφέρεια στα Πυρηναία.
Ο Μπαϊρού, που είναι επίσης δήμαρχος της Πω, είναι υπερήφανος για την καταγωγή του και τις αγροτικές του ρίζες. Ο αγρότης πατέρας του σκοτώθηκε όταν τον πλάκωσε μια άμαξα με σανό.
Ο ίδιος είναι ένας έμπειρος πολιτικός παίκτης, που επιβιώνει επί δεκαετίες χάρη στην ικανότητά του να διαβάζει τους ευμετάβλητους πολιτικούς ανέμους της Γαλλίας.
Πρώην δάσκαλος, ο Μπαϊρού αντλεί έμπνευση από τον Ερρίκο Δ', τον πραγματιστή βασιλιά και επίσης γέννημα-θρέμμα της Πω, ο οποίος άλλαξε θρήσκευμα - από προτεστάντης έγινε καθολικός - για να σώσει τη Γαλλία από τον αιματηρό θρησκευτικό εμφύλιο πόλεμο.
Η τελευταία ζαριά
Ο Φρανσουά Μπαϊρού δεν δίστασε να στηρίξει τον σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2012, καίγοντας τις γέφυρες με τον κεντροδεξιό πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος τελικά ηττήθηκε. Αυτό το επιτυχημένο πολιτικό στοίχημα τον καθιέρωσε ως το πρόσωπο του γαλλικού Κέντρου τους μήνες που ακολούθησαν.
Ο Μπαϊρού υπήρξε επίσης ένας από τους πρώτους που στήριξαν τον -τότε άγνωστο- νεαρό υπουργό Οικονομίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος το 2016 αποχώρησε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα για να ιδρύσει το δικό του κεντρώο πολιτικό κίνημα, σε μια απονενοημένη προσπάθεια για την προεδρία. Ο Μπαϊρού έχει φτάσει μάλιστα στο σημείο να καυχιέται ότι χωρίς τη δική του στήριξη, ο Μακρόν δεν θα είχε καταφέρει να εκλεγεί πρόεδρος.
Αφού απέτυχε να εκλεγεί πρόεδρος το 2002, το 2007 και το 2012, ο Μπαϊρού γνωρίζει ότι του απομένει μόνο μία τελευταία ευκαιρία.
Η στρατηγική του τώρα είναι να αποχωρήσει από τον ρόλο του πρωθυπουργού με το κεφάλι ψηλά, δείχνοντας ότι ήταν διατεθειμένος να πέσει μαχόμενος για ένα θέμα αρχής: την ανάγκη για δημοσιονομική ισορροπία, την οποία υπερασπίζεται εδώ και χρόνια.
Απέναντι σε μια διχασμένη Εθνοσυνέλευση που είχε παραλύσει και τον προκάτοχό του, τον Μισέλ Μπαρνιέ, ο Μπαϊρού προτιμά να αντιμετωπίσει το πολιτικό του τέλος με τους δικούς του όρους. Όπως φέρεται να σχολίασε ένας σύμβουλος υπουργού, λίγο μετά την ανακοίνωση των σχεδίων του Μπαϊρού: «Καλύτερα να πεθάνεις με αυτοκτονία παρά να υποφέρεις από αγωνιώδη θάνατο.»
Ο Μπαϊρού ελπίζει ότι αυτή η «πολιτική αυτοπυρπόληση» θα θέσει τις βάσεις για την αναγέννησή του από τις στάχτες.
Το μόνο που χρειάζεται είναι μια μικρή δόση οικονομικής καταστροφής.
Ο «κύριος αντι-Χρέος»
Από την ίδρυση της Πέμπτης Δημοκρατίας το 1958, μόνο ο Ζακ Σιράκ κατάφερε να χρησιμοποιήσει τον ρόλο του πρωθυπουργού ως σκαλοπάτι προς την προεδρία. Οι περισσότεροι πρωθυπουργοί φεύγουν από το αξίωμα αποδυναμωμένοι, έχοντας εξαντλήσει το πολιτικό τους κεφάλαιο, καθώς οι πρόεδροι τούς χρησιμοποιούν για να αναλαμβάνουν το «βρώμικο» έργο της νομοθέτησης.
Ωστόσο, οι διαχρονικές προειδοποιήσεις του Μπαϊρού για την ασύδοτη δημόσια δαπάνη ενδέχεται να αποδειχθούν προφητικές.
«Θέλει να γίνει ο κύριος αντι-χρέος» δήλωσε υψηλόβαθμος σύμμαχος του Μακρόν, υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Παρ’ όλα αυτά, ο δρόμος είναι ανηφορικός. Ο Μπαϊρού είναι διαχρονικά αντιδημοφιλής -μια δημοσκόπηση του περασμένου μήνα έδειξε ότι μόλις το 19% των ερωτηθέντων έχει θετική άποψη για εκείνον. Επιπλέον, αντιμετωπίζει κριτική ότι ήταν όλο λόγια και όχι πράξεις, όταν κατείχε θέσεις εξουσίας και δεν έλαβε μέτρα για τη μείωση του χρέους.
Η γενικευμένη δυσπιστία απέναντι στους «επαγγελματίες πολιτικούς» και η στροφή της Ευρώπης προς λαϊκίστικες, ανατρεπτικές δυνάμεις, δεν είναι υπέρ του.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν είναι ήδη το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης και αυτή τη στιγμή είναι το πιο δημοφιλές πολιτικό κίνημα στη χώρα.
Οι κινήσεις του Μπαϊρού δεν είναι μυστικές στα χρυσά σαλόνια του Ελιζέ. Κάποιοι σύμμαχοι του Μακρόν αναρωτιούνται αν ο πρωθυπουργός υπερβάλλει επίτηδες για τον κίνδυνο που συνιστά το έλλειμμα, για πολιτικούς λόγους.
Αν και υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι η Γαλλία πρέπει να νοικοκυρέψει τα οικονομικά της, δεν συμμερίζονται όλοι την άποψη ότι επίκειται ανάγκη προσφυγής στο ΔΝΤ ή στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε σε συνέντευξή της τη Δευτέρα ότι η κατάσταση είναι «ανησυχητική, αλλά όχι ακόμη κρίσιμη.»
Ο ίδιος ο Μακρόν φέρεται να επιχείρησε να υποβαθμίσει την κρίση σε πρόσφατη συνάντηση με τους υπουργούς του και εκτιμά ότι η κυβέρνησή του θα μπορούσε να επιβιώσει, αν βρεθεί τρόπος να επαναπροσεγγίσει την Κεντροαριστερά, παρά την οργή της για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που στήριξε ο Μπαϊρού.
Οι αγορές είναι νευρικές και τα επιτόκια δανεισμού αυξάνονται, αλλά όχι δραματικά.
Το αν η οικονομία θα βρεθεί πραγματικά σε θύελλα, θα κρίνει τελικά αν ο Μπαϊρού θα συνεχίσει την καριέρα του στο κέντρο της εξουσίας, στο Παρίσι, ή αν θα επιστρέψει ήσυχα στην Πω.