Σε μια περίοδο αυξανόμενης έντασης μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για την επιρροή στον νότιο τομέα της Υεμένης, η επίσκεψη του Εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, στο Ριάντ αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Επισήμως, η συνάντηση αφορούσε τη συμπροεδρία του 8ου Ανώτατου Συμβουλίου Συντονισμού Σαουδικής Αραβίας–Κατάρ. Ανεπισήμως, όμως, εντάσσεται σε μια ευρύτερη γεωπολιτική διεργασία που φαίνεται να επαναχαράσσει τις ισορροπίες εντός του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC).
Πίσω από τις δημόσιες χειραψίες, η μέχρι πρότινος στρατηγική σύμπλευση Ριάντ και Αμπού Ντάμπι έχει μετατραπεί σε ανταγωνισμό ισχύος. Η προσωπική σχέση των διαδόχων Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ δεν αρκεί πλέον για να συγκαλύψει τις συγκρουόμενες φιλοδοξίες, καθώς η υποχώρηση της αμερικανικής παρουσίας αφήνει χώρο για νέες περιφερειακές διεκδικήσεις.
Η σύνοδος Ριάντ–Ντόχα, στις 8 Δεκεμβρίου, πραγματοποιήθηκε σε ιδιαίτερα ευαίσθητη συγκυρία, καθώς φιλοεμιρατινές δυνάμεις στην Υεμένη αμφισβητούν ανοιχτά τη σαουδαραβική επιρροή, εδραιώνοντας τον έλεγχό τους στον νότο. Αν και παρουσιάστηκε ως διαδικαστική συνάντηση, κατέληξε σε μια συμφωνία αμοιβαίας άμυνας, που χαρακτηρίζεται από αναλυτές ως ιστορική, δεδομένου ότι έρχεται λίγα χρόνια μετά την κρίση του 2017.
Σημαντικό συμβολισμό είχε και η προβολή του σχεδίου υπερταχείας σιδηροδρομικής σύνδεσης Ριάντ–Ντόχα, μήκους 785 χιλιομέτρων, το οποίο παρουσιάστηκε από σαουδαραβικά μέσα ως ένδειξη μετάβασης των σχέσεων σε ένα νέο, στρατηγικό επίπεδο αλληλεξάρτησης.
Παρατηρητές ερμηνεύουν τις εξελίξεις ως προσεκτική προσπάθεια του Ριάντ να περιορίσει την επιρροή του Αμπού Ντάμπι στον Κόλπο, οικοδομώντας εναλλακτικές συμμαχίες. Ωστόσο, ειδικοί επισημαίνουν ότι οι σχέσεις στον Κόλπο παραμένουν ρευστές, με τις συμμαχίες να αλλάζουν ανάλογα με τα συμφέροντα και τις συγκυρίες.
Ο ανταγωνισμός έχει μεταφερθεί πλέον και στο πεδίο των ένοπλων συγκρούσεων. Στο Σουδάν, τα Εμιράτα στηρίζουν τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης, ενώ η Σαουδική Αραβία συντάσσεται με την κεντρική κυβέρνηση. Στην Υεμένη, η ρήξη είναι πλήρης: το Ριάντ στηρίζει την αναγνωρισμένη κυβέρνηση, ενώ το Αμπού Ντάμπι επενδύει στον αυτονομιστικό Νότιο Μεταβατικό Συμβούλιο, επιδιώκοντας έλεγχο λιμανιών και θαλάσσιων οδών.
Οι αντιθέσεις έχουν βαθιές ιστορικές ρίζες, που ανάγονται σε συνοριακές και ενεργειακές διαφορές ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ επεκτάθηκαν σταδιακά σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο. Η σύγκρουση συμφερόντων αποτυπώνεται και στην οικονομία, από τις διαφωνίες στο OPEC+ έως τον ανταγωνισμό για την προσέλκυση πολυεθνικών και την κυριαρχία στις αερομεταφορές.
Στο βάθος, η αντιπαράθεση έχει και προσωπική διάσταση. Η σχέση μέντορα–μαθητή μεταξύ MbZ και MbS έχει δώσει τη θέση της σε μια σύγκρουση φιλοδοξιών, με το Ριάντ να επιδιώκει πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στον Κόλπο.
Σήμερα, διαμορφώνονται δύο χαλαροί άξονες: από τη μία, τα Εμιράτα, σε στενό συντονισμό με το Ισραήλ, επεκτείνουν την επιρροή τους στην Ερυθρά Θάλασσα και το Κέρας της Αφρικής· από την άλλη, μια υπό διαμόρφωση σύμπλευση Σαουδικής Αραβίας–Κατάρ, με άνοιγμα προς Ιράν, Συρία και Τουρκία, επιχειρεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο.
Παρά τις εντάσεις, μια πλήρης ρήξη Ριάντ–Αμπού Ντάμπι δεν θεωρείται άμεσο ενδεχόμενο. Ο Κόλπος εισέρχεται, ωστόσο, σε μια φάση ελεγχόμενου ανταγωνισμού και «ήσυχων» ανακατατάξεων, που μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικές για τη νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων.