Η αλβανική Εκκλησία επιμένει στην κόντρα της με τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής ,αλλά και το Φανάρι,για την χειροτονία του επισκόπου Φιλομηλίου Θεοφάνους, τον οποίο θεωρεί ακατάλληλο. Ο κ.Θεοφάνης εξελέγη για να διαποιμάνει τους ορθόοδξους Αλβανόφωνους της Αμερικής και του Καναδά. Η αλβανική Εκκλησία είχε αντιδράσει έντονα όταν είχε επιλεγεί ο συγκεκριμένος Ιεράρχης παρά τις αντιρρήσεις της.
Μετά την χειροτονία η Αρχιεπισκοπή Τιράνων με μια λακωνική ανακοίνωση κάνει λόγο, μεταξύ άλλων, για πρωτοφανή επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει ορθόδοξο ποίμνιο, διότι όπως αναφέρει, «κατά την κρίσιμη στιγμή της εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου ἐν Φαναρίῳ τῆ 25ῃ Ἰουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque».
Στη νέα ανακοίνωση αναφέρεται αναλυτικά:
«Πρωτοφανής επιβράβευση υπονομευτού της ενότητοςτης Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.Πρωτοφανής επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει ορθόδοξο ποίμνιο. Ο Θεοφάνης Κόγιας κατά την κρίσιμη στιγμή της εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου ἐν Φαναρίῳτῆ 25ῃ Ἰουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque».
Υπενθυμίζεται ότι σε προηγούμενη ανακοίνωση της η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας τοποθετήθηκε σχετικά με την πρόσφατη εκλογή του Αρχιμανδρίτη Θεοφάνη (Arjan) Koja σε Επίσκοπο Φιλομηλίου από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επισημαίνοντας ότι «η έκπληξη και η απορία είναι διάχυτες στους Ορθοδόξους της Αλβανίας για την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη».
Όπως αναφερόταν, μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωση, ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja είναι «γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών» και «δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις διασπαστικές ενέργειές του στα πρώτα χρόνια της ανασυστάσεως της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας».
Κατά την χειροτονία του κ. Θεοφάνη ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαίος είπε: «Καλείστε να υπηρετήσετε τους αλβανόφωνους Ορθοδόξους πιστούς υπό το ωμοφόριό μας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τον Καναδά. Πρέπει να το κάνετε αυτό με απόλυτο σεβασμό στη Μητέρα Εκκλησία και τον Προκαθήμενό της, αλλά και σε αδελφική συνεργασία με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο. Προσευχόμαστε στον Τριαδικό Θεό, με όλους εκείνους που είναι παρόντες και μοιράζονται τη χαρά σας, ώστε να έχετε μια καρποφόρα επισκοπική διακονία για τη δόξα του ουράνιου ονόματός Του και προς όφελος των πιστών των οποίων σας θα είστε ποιμένας τους.”
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος ο οποίος τόνισε: , «καλείστε να φέρετε με τη διακονία σας στην Αμερική την ίδια ‘υπερεθνική και πνευματική δύναμη’, να διακονήσετε τους πιστούς στους οποίους θα προΐστασθε με αγάπη. Έχετε εκλεγεί για να εκπληρώσετε τη θέση του αείμνηστου προκατόχου σας στην έδρα του Φιλομηλίου, του αείμνηστου Μητροπολίτη Ηλία. Αιωνία του η μνήμη!”
Από την πλευρά του ο κ.Θεοφάνης μίλησε για τη ζωή του :
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του κομμουνιστικού καθεστώτος σε μια εποχή που δεν υπήρχε εκκλησία και οργανωμένες εκκλησιαστικές δραστηριότητες, αλλά όπου υπήρχε πίστη στις καρδιές, τις ψυχές και τα μυαλά των πιστών. Ήταν αυτό το είδος της πίστης που κράτησε αναμμένο το φως της πίστης σε μένα από την παιδική μου ηλικία, αυτό το φως που με τον καιρό μεγάλωσε στην καρδιά και το μυαλό μου, έγινε η φωτιά που ζέστανε την ψυχή μου, λαχτάρα για την Ορθόδοξη Πίστη μου, την πίστη μου και για την μαρτυρική Εκκλησία του Χριστού, ειδικά αυτή στην πατρίδα μου, την μαρτυρική Αλβανία. Από τότε που ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στον οποίο είμαι ευγνώμων για την εμπιστοσύνη και τις ευλογίες του, ανέβηκε στον Οικουμενικό Θρόνο, διατήρησε πάντα στο μυαλό και την καρδιά του τον ρόλο του ως Ποιμένα της Οικουμένης, του πατέρα εκείνων που είναι διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο”.
Σε παλαιότερη ανακοίνωση η αρχιεπισκοπή Τιράνων τον είχε κατηγορήσει με δριμύτητα για τη στάση του.
Ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja, γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών, γεννήθηκε στα Τίρανα το 1966. Φοίτησε για λίγο στο Ιερατικό Φροντιστήριο του Δυρραχίου και στη συνέχεια μετέβη στη Ρουμανία, όπου χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Επιστρέφοντας στη χώρα, επικεφαλής μιας ομάδας υπερεθνικιστών, την 8η Οκτωβρίου 1995 εκδίωξε, κατά την τέλεση της θείας Λειτουργίας, από τον Ιερό Ναό της Παναγίας στο Κάστρο, στην παλαιά πόλη του Ελμπασάν, τους λειτουργούς της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Εκεί εγκατέστησε τον Νικόλα Μάρκου, «χειροτονημένο» από σχισματικό Επίσκοπο της Εκκλησίας των Σκοπίων, με την ονομασία «Ανεξάρτητη Εθνική Αλβανική Ορθόδοξη Εκκλησία Αγία Μαρία Ελμπασάν» (Kisha Ortodokse e pavarur Kombetareshqiptare Shen Maria Elbasan). (Για την οδυνηρή αυτή διχαστική ενέργεια βλ. εφημερίδα Ngjallja -Νοέμβριος 1995).
Έκτοτε ο συνεργός του Νικόλας Μάρκου δεν έπαυσε να αποκαλεί δημοσίως την Ορθόδοξο Αυτοκέφαλο Εκκλησία της Αλβανίας ως ελληνική.
Χρησιμοποιώντας αμιγώς εθνικιστική και πολιτική ορολογία, συνεχίζει να κατέχει τον ιστορικό Ορθόδοξο Ναό του Ελμπασάνμέχρι σήμερα. (Βλέπε άνω των 15 σχετικές ανταποκρίσεις στην εφημερίδα Ngjallja π. χ. Νοέμβριος 2015, Φεβρουάριος 2016, Απρίλιος 2016, Νοέμβριος 2018).
Μετά την αποτυχία του, ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης εγκαταστάθηκε στις Η.Π.Α., όπου εντάχθηκε στην Ρουμανική Εκκλησία. Δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις διασπαστικές ενέργειές του στα πρώτα χρόνια της ανασυστάσεως της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας. Προ τριετίας μετακινήθηκε στη Βοστόνη και αναζήτησε να γίνει Επίσκοπος εις διαδοχήν του μητροπολίτου κυρού Nikon Liolin. Παρα ταύτα, η ηγεσία της O.C.A. απέφυγε την εκλογή του, όταν πληροφορήθηκε υπεύθυνα τις ανατρεπτικές ενέργειές του.
Προσφάτως επιδίωξε να ενταχθεί στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ελπιδοφόρος τού υποσχέθηκε προαγωγή εις Επίσκοπονκαι με ταχύτατες διαδικασίες, κατά την επίσημη ανακοίνωση, εξελέγη Επίσκοπος Φιλομηλίου «ὡςἈρχιερατικῶς Προϊστάμενος διά τάς ὑπό τόΟἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐν Ἡνωμέναις ΠολιτείαιςἈμερικῆς Ἀλβανοφώνους Ὀρθοδόξους Κοινοτήτας».
Η έκπληξη και η απορία είναι διάχυτες στους Ορθοδόξους της Αλβανίας για την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη, με την εμμονή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου. Περιοριζόμαστε στην αναγκαία υπενθύμιση των διχαστικών προβλημάτων που προκάλεσε ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης κατά την εκ των ερειπίων ανασυγκρότηση της μαρτυρικής Εκκλησίας της Αλβανίας.