Ή πασχαλινή λαμπάδα είναι ένα έθιμο που έχει σχέση με την παράδοση της αρχαίας Εκκλησίας και τελεί το Βάπτισμα των νέων μελών της την νύκτα της Ανάστασης.
Πράγματι, η αρχαία Εκκλησία τελούσε το Βάπτισμα των φωτιζομένων τέκνων της τη νύκτα της Ανάστασης. Με την έναρξη της ιεράς ακολουθίας γινόταν η τελετή του ανάματος των λαμπάδων, οι οποίες, όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος Καισαρείας, "έκαναν τη μυστική διανυκτέρευση των πιστών πιο φωτεινή και από την πιο φωτόλουστη μέρα" (ΒΕΠΕΣ 24, 182).
Ο Ναός ήταν κατάφωτος από τους πολυελαίους και τα πολυπληθή κηροπήγια. Κάθε πιστός είχε τη δική του λαμπάδα. Όλοι γιόρταζαν την διπλή Λαμπρή: Την Ανάσταση του Χριστού και την Aνάσταση τόσων ψυχών, που θα άφηναν οριστικά την πλάνη και θα προσχωρούσαν στην Ποίμνη της Εκκλησίας.
Οι Φωτιζόμενοι, με αναμμένες τις λαμπάδες τους αναχωρούσαν μαζί με τον Επίσκοπο, τους ιερείς, τις διακόνισσες και τους αναδόχους τους, για το Βαπτιστήριο, ενώ οι πιστοί παρέμεναν στο Ναό προσευχόμενοι.
Από την όλη αυτή μυσταγωγία της εισόδου των πιστών στην Εκκλησία, σήμερα έχει δυστυχώς απομείνει μόνο το έθιμο της λευκής αναστάσιμης λαμπάδας, της οποίας η χρήση-αφού το Βάπτισμα των νηπίων πέρασε στο χώρο της ιδιωτικής ζωής της οικογένειας τους- πήρε συμβολικό χαρακτήρα.