«Είναι απαράδεκτο να κρίνει κανείς έναν καλλιτέχνη όχι με κριτήριο την τέχνη του, αλλά την υπηκοότητά και τον έλεγχο των φρονημάτων του.» Τάδε έφη Μπάρμπαρα Κλεπς, προεδρεύουσα της συνόδου των τοπικών υπουργών Πολιτισμού της Γερμανίας. Συνυπογράφουμε ασμένως τις εύλογες αυτές απόψεις, τις οποίες σημειωτέον είχε διατυπώσει η Κλεπς τα τελευταία χρόνια και για το μποϊκοτάζ Ρώσων καλλιτεχνών. Τωρινή αφορμή ήταν η εξωφρενική ακύρωση της συναυλίας που επρόκειτο να δώσει η περίφημη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Μονάχου στο Διεθνές Φεστιβάλ της Φλάνδρας στη Γάνδη του Βελγίου υπό τη διεύθυνση του νέου διευθυντή της, του πολυτάλαντου νεαρού Ισραηλινού Λάχαφ Σανί.
Οι διοργανωτές του φεστιβάλ επικαλέστηκαν τη δεύτερη ιδιότητα του Σανί ως αρχιμουσικού της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ισραήλ, αλλά και το ότι δεν έχει καταδικάσει απερίφραστα τον πολυαίμακτο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα. Σαν να επρόκειτο να ιδρώσει το αυτί του Νετανιάχου, αν ο ένας ή ο άλλος καλλιτέχνης της χώρας του καταδίκαζαν τα πεπραγμένα του.
Τελεσίγραφα και απολύσεις
Παρόμοια δήλωσαν πολλοί Γερμανοί πολιτικοί για το θέμα, αν και οι περισσότεροι είχαν σιωπήσει ή τέλος πάντων δεν είχαν διατυπώσει ευθαρσώς τις ίδιες θέσεις για την τέχνη και την πολιτική το 2022, όταν παρεμφερή συνέβησαν με τον προκάτοχο του Σανί στο Μόναχο, τον διάσημο Ρώσο διευθυντή ορχήστρας Βαλέρι Γκέργκιεφ. Τί είχε συμβεί τότε;
Ο δήμαρχος του Μονάχου Ντήτερ Ράιτερ, ως επικεφαλής του δήμου που χρηματοδοτεί τη Φιλαρμονική, είχε ζητήσει τελεσιγραφικά από τον Βαλέρι Γκέργκιεφ να καταδικάσει απερίφραστα εντός τριημέρου τον πολυαίμακτο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο αρχιμουσικός δεν ανταποκρίθηκε και απολύθηκε πριν την ώρα του. Σαν να επρόκειτο να ιδρώσει το αυτί του Πούτιν, αν ο ένας ή ο άλλος καλλιτέχνης της χώρας του καταδίκαζε τα πεπραγμένα του.
Όχι στον εξοστρακισμό της τέχνης
Το ζήτημα είναι ότι οι καλλιτέχνες δεν είναι κήνσορες και δεν χρειάζεται να τους εκμαιεύει κανείς κατά περίσταση πολιτικές τοποθετήσεις. Μας ενδιαφέρει πρωτίστως το καλλιτεχνικό τους έργο, ενώ εξοβελίζοντάς τους από τη σκηνή είναι σαν να αποκηρύσσουμε το ταλέντο τους, επειδή αυτοί δεν αποκηρύσσουν έναν σκαιό πόλεμο ή μια φαύλη ειρήνη. Εάν το πράξουν οικειοθελώς μπορούμε να τους ακούσουμε, το έργο τους όμως δεν γίνεται έτσι ούτε πιο λαμπρό ούτε πιο σημαντικό.
Οι ακυρώσεις συναυλιών και κονσέρτων με Ρώσους καλλιτέχνες στο εξωτερικό ξεκίνησαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ξαναρχίζουν τώρα με Ισραηλινούς καλλιτέχνες μεσούσης της ισραηλινής κατάκτησης της Γάζας. Όχι πως ο χώρος της τέχνης οφείλει να μείνει σιωπηλός μπροστά στα έργα και τις ημέρες του Πούτιν και του Νετανιάχου, εις βάρος των οποίων εκκρεμούν εντάλματα συλλήψεως του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στη Χάγη για εγκλήματα πολέμου. Αλλά και το άλλο άκρο, η τιμωρία και ο εξοστρακισμός δηλαδή καλλιτεχνών μόνο και μόνο επειδή δεν πήραν θέση, δεν επιταχύνει την έλευση της ειρήνης. Κάποιοι βρήκαν κομψότερες λύσεις. Εδώ κι εκεί συναυλίες διακόπτονται και ένα κομμάτι αφιερώνεται στα θύματα του πολέμου κατά της Ουκρανίας. Ίσως να γίνει το ίδιο και με τα θύματα του πολέμου στη Γάζα;
Πηγή: Deutsche Welle