Η ανανεωμένη προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης «να αποκτήσει» τη Γροιλανδία —το αυτόνομο έδαφος της Δανίας, η παγκόσμια σημασία του οποίου έχει πρόσφατα μετατοπιστεί από απομονωμένο νησί σε κρίσιμο πυλώνα της ασφάλειας στην Αρκτική και της εφοδιαστικής αλυσίδας πράσινων τεχνολογιών— προκάλεσε έντονη αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για λόγους εθνικής ασφάλειας, όχι για τα ορυκτά της», δήλωσε τη Δευτέρα (22 Δεκεμβρίου) ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, μετά τον διορισμό του κυβερνήτη της Λουιζιάνα, Τζεφ Λάντρι, ως ειδικού απεσταλμένου στη Γροιλανδία, αργά το βράδυ της Κυριακής.
«Αν κοιτάξει κανείς κατά μήκος των ακτών της Γροιλανδίας, βλέπει παντού ρωσικά και κινεζικά πλοία», πρόσθεσε ο Τραμπ. «Πρέπει να την έχουμε… Η Γροιλανδία είναι μεγάλη υπόθεση».
Τόσο η Δανία όσο και η Γροιλανδία απέρριψαν κατηγορηματικά την ιδέα, τονίζοντας ότι η Γροιλανδία δεν πωλείται και ότι το μέλλον της ανήκει αποκλειστικά στους κατοίκους της.
«Δεν μπορείς να προσαρτήσεις μια άλλη χώρα. Ούτε καν με επιχείρημα τη διεθνή ασφάλεια», ανέφεραν σε κοινή δήλωση η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρεντέρικσεν και ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν.
Ο αντιπρόεδρος της δανικής κυβέρνησης Τρόελς Λουντ Πούλσεν και ο υπουργός Εξωτερικών Λαρς Λέκε Ράσμουσεν χαρακτήρισαν «εντελώς απαράδεκτο» τον διορισμό Λάντρι με βασική αποστολή την ένταξη της Γροιλανδίας στην επικράτεια των ΗΠΑ.
Ο Νίλσεν απηύθυνε μήνυμα ψυχραιμίας: «Αυτός ο διορισμός μπορεί να θεωρηθεί σημαντικός, ωστόσο δεν αλλάζει τίποτα για εμάς».
Κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ και ηγέτες κρατών-μελών εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους προς τη Δανία και τον λαό της Γροιλανδίας.
«Η Γροιλανδία είναι αυτόνομο έδαφος στο βασίλειο της Δανίας. Οποιαδήποτε αλλαγή αυτού του καθεστώτος μπορεί να αποφασιστεί μόνο από τους Γροιλανδούς και τους Δανούς», προειδοποίησε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας.
Η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Μαρία Στένεργκαρντ, αναφέρθηκε στο διεθνές δίκαιο και στην υποχρέωση σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, αρχές που, σύμφωνα με τον Λιθουανό ομόλογό της Κεστούτις Μπούντρις, είναι «ουσιώδεις» για την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα.
Η Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο, καλύπτεται κατά περίπου τέσσερα πέμπτα από πάγο και έχει πληθυσμό λίγο κάτω από 57.000 κατοίκους.
Τον Μάρτιο, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζ.Ντ. Βανς είχε δηλώσει ότι η χρήση στρατιωτικής βίας «δεν πρόκειται ποτέ να είναι αναγκαία», υποστηρίζοντας ότι μια εθελοντική ένταξη της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ «θα είχε νόημα».
Τον Αύγουστο, η Δανία κατηγόρησε Αμερικανούς πράκτορες ότι επιχείρησαν να υποκινήσουν αποσχιστικές τάσεις στη Γροιλανδία.
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε ήδη προτείνει την αγορά της Γροιλανδίας, η οποία βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Ευρώπης.
Οι ΗΠΑ έχουν μακροχρόνιο ενδιαφέρον ασφαλείας για το νησί. Το 1946, επί προεδρίας Χάρι Τρούμαν, είχαν προσφέρει μυστικά στη Δανία 100 εκατ. ευρώ για την αγορά της Γροιλανδίας — ποσό που επανήλθε στο προσκήνιο το 2019.
Η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Γροιλανδία υφίσταται από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη βάση Πιτουφίκ να θεωρείται σήμερα μία από τις σημαντικότερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ.
Η κλιμακούμενη γεωπολιτική ένταση στην Αρκτική, η παρουσία της Ρωσίας και της Κίνας και τα πρόσφατα περιστατικά δολιοφθοράς σε υποθαλάσσιες υποδομές έχουν καταστήσει τη στρατηγική σημασία της περιοχής αδιαμφισβήτητη.