Λίγες ημέρες μετά από τον θάνατο του «ψευδομουφτή» Ξάνθης Αχμέτ Μετέ, ενός ανθρώπου απόλυτα ταυτισμένου με τις θέσεις της Άγκυρας, έρχεται το ελληνικό κράτος να αλλάξει όλο το νομικό πλαίσιο της λειτουργίας των Μουφτειών και της επιλογής των επικεφαλής των τριών Μουφτειών Διδυμοτείχου, Κομοτηνής και Ξάνθης.
Η δημιουργία μίας σύγχρονης Μουφτείας, με επικεφαλής τον Μουφτή που θα απολαμβάνει το κύρος που αντιστοιχεί στη θέση του, δρομολογείται με νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Παιδείας, η οποία κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή.
Η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου στέλνει τα κατάλληλα μηνύματα τόσο στην Άγκυρα -δεν υπάρχει χώρος για παιχνίδια και χρησιμοποίηση της μειονότητας- όσο και στον ισλαμικό κόσμο ότι η Ελλάδα σέβεται του μουσουλμάνους, προστατεύει και εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία των μουσουλμάνων, αλλά απορρίπτει κάθε ιδέα περί πολιτικού Ισλάμ.
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις προβλέπουν:
- Ένα πλήρες πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία της Μουφτείας, με προβλέψεις για τη στέγασή τους, για την ασφάλεια, για τη μεταφορά ανθρώπινου δυναμικού, για τις μετακινήσεις, για κάλυψη εξόδων για τις εργασίες τους, για έκδοση εντύπων, για δημιουργία ιστοσελίδων κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο προωθείται καθοριστικά η οικονομική ανεξαρτησία του θεσμού, ενώ παράλληλα διευκολύνεται το συνολικό έργο Μουφτειών και Μουφτήδων και ενισχύονται η εικόνα και το κύρος τους.
- Μετατόπιση της έμφασης, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε μέχρι σήμερα, από το πρόσωπο του Μουφτή στον θεσμό της Μουφτείας, την καλή λειτουργία της οποίας προωθεί, ενισχύει και εγγυάται η Πολιτεία.
- Σαφής περιγραφή της τριπλής ιδιότητας του Μουφτή στη χώρα μας: Θρησκευτικού λειτουργού, επικεφαλής δημόσιας υπηρεσίας και λειτουργού με δικαιοδοτικές αρμοδιότητες. Αυτές οι τρεις συνυπάρχουσες ιδιότητες στο ίδιο πρόσωπο επιβάλλουν μία ξεχωριστή ευθύνη της Πολιτείας σε σχέση με τον τρόπο επιλογής και λειτουργίας τους.
- Προστασία και σε ατομικό επίπεδο του κύρους των Μουφτήδων, με πρόνοιες για την καθιέρωση ασυμβίβαστων και κωλυμάτων ώστε να περιορίζεται ο κίνδυνος αιτιάσεων σε βάρος τους και να αποφεύγονται αμφισβητήσεις της ακεραιότητάς τους.
- Καινοτομίες σε σχέση με τη διαδικασία επιλογής των Μουφτήδων υπέρ της ευρύτερης δυνατής αποδοχής τους ως προσώπων αυξημένου κύρους, με ιδιαίτερους δεσμούς με τους πολίτες που καλούνται να υπηρετούν. Κρίσιμο πρόσωπο στη διαδικασία επιλογής είναι ο τοποτηρητής Μουφτής, και όχι πια ο γγ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Με απόφαση του Τοποτηρητή Μουφτή συγκροτείται μία διευρυμένη, αριθμητικά και ποιοτικά, Συμβουλευτική Επιτροπή που αποτελείται από 33 μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας, τα οποία επιλέγονται μέσω δημόσιας κλήρωσης και προέρχονται από τους διδάσκοντες στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών ή τα Μουσουλμανικά Ιεροσπουδαστήρια Θράκης, τους Ιμάμηδες, τους Ιεροδιδασκάλους Ισλαμικής Θρησκείας και τους επιφανείς θεολόγους. Η Συμβουλευτική Επιτροπή εξετάζει τις υποψηφιότητες και κρίνει εάν κάθε υποψήφιος είναι επαρκής για να αναλάβει τα καθήκοντα του Μουφτή ή όχι. Στη συνέχεια υποβάλλει στον υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων τον αλφαβητικό κατάλογο όσων είναι επαρκείς για τη θέση του Μουφτή και ο υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων ορίζει έναν από αυτούς στη θέση του Μουφτή με Προεδρικό Διάταγμα.
Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου, το νέο, σύγχρονο και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τις Μουφτείες και τους Μουφτήδες στη Θράκη λαμβάνει υπόψιν τις συνταγματικές επιταγές αλλά και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας μας, όπως ορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Σημειώνεται, ακόμη, πως αυτές οι νομοθετικές ρυθμίσεις είναι αποτέλεσμα ενδελεχούς έρευνας, διαβούλευσης με τους άμεσα ενδιαφερόμενους θρησκευτικούς λειτουργούς της μουσουλμανικής μειονότητας, συνεργασίας με ειδικούς επιστήμονες, μελέτης των ισχυόντων διεθνώς και σύμφωνες με τις προτάσεις της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης. Ειδικά η διαδικασία επιλογής Μουφτή είναι σύμφωνη και με τις αρχές του Ισλάμ.
Η φιλοσοφία που διατρέχει όλο το νομοσχέδιο, προσέθεταν οι ίδιες πηγές, είναι το σαφές μήνυμα ότι η προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας της μουσουλμανικής μειονότητας συνδέεται αναπόσπαστα με την υποστήριξη των ίδιων των μουσουλμάνων της Θράκης ενάντια στις προσπάθειες χειραγώγησής τους και χρησιμοποίησης του ίδιου του Ισλάμ για πολιτικούς λόγους. Η Ελλάδα, συνεχίζουν, όπως έκανε και στην περίπτωση του Τεμένους των Αθηνών, εκπέμπει το σαφέστατο μήνυμα ότι προστατεύει και εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία των μουσουλμάνων, αλλά απορρίπτει κάθε ιδέα περί πολιτικού Ισλάμ.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή
Η κρίσιμη ρύθμιση της σύστασης Συμβουλευτικής Επιτροπής προβλέπει ότι αυτή θα αποτελείται από 33 μέλη με πρόεδρο τον Τοποτηρητή Μουφτή, ο οποίος αναλαμβάνει την κενωθείσα θέση Μουφτή. Επτά από τα μέλη της επιλέγονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ όσων έχουν διδάξει τουλάχιστον 2 χρόνια στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, καθώς και διευθυντών και εκπαιδευτικών των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης (και στις δύο περιπτώσεις η έμφαση δίνεται στην ερμηνεία του Κορανίου).
Πέντε μέλη είναι επιφανείς θεολόγοι της μουσουλμανικής θρησκείας, άλλα 10 μέλη αναδεικνύονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ ιμάμηδων της κενωθείσας Μουφτείας που είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών του υπουργείου Παιδείας και άλλα 10 μεταξύ ιεροδιδασκάλων με προϋπηρεσία 9 μηνών στην κενωθείσα Μουφτεία.
Οι υποψήφιοι για τη θέση δεν μπορούν να είναι μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Προβλέπονται αυστηρές διαδικασίες για τη λειτουργία της επιτροπής, το έργο της οποίας «διεκπεραιώνεται σε μία και μόνη συνεδρίαση χωρίς διακοπή», στην οποία δεν μπορεί να έχει πρόσβαση κανένα τρίτο πρόσωπο – με βασικό στόχο το αδιάβλητο της διαδικασίας.
Θητεία και Προσόντα
Σύμφωνα με το Άρθρο 11, η θητεία του Μουφτή ορίζεται σε 5 έτη και μπορεί να ανανεωθεί μέχρι και 3 συνεχόμενες θητείες. Η θητεία λήγει όμως αυτοδικαίως έπειτα από τη συμπλήρωση 20 (συνεχόμενων ή διακεκομμένων) ετών (είτε πρόκειται για Μουφτή είτε για Τοποτηρητή Μουφτή) ή με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας.
Αναφορικά με τα προσόντα (Άρθρο 12), θέση Μουφτή καταλαμβάνουν Έλληνες πολίτες μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης και μόνιμοι κάτοικοι ενός εκ των περιφερειακών κοινοτήτων της περιοχής.
Δεν θα πρέπει να έχουν υπερβεί το 62ο έτος της ηλικίας τους για να υποβάλλουν υποψηφιότητα και θα πρέπει επίσης να είναι είτε α) κάτοχοι πτυχίου της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ ή κάτοχοι πτυχίου Ισλαμικών Σπουδών από αναγνωρισμένη Θεολογική Σχολή άλλης χώρας και να έχουν ήδη διατελέσει επί 5 χρόνια ιμάμηδες εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών ή ιεροδιδάσκαλοι ή και τα δύο, είτε β) απόφοιτοι των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης και να έχουν διατελέσει επί 10 χρόνια εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών.
Κωλύματα και Παύση Μουφτήδων
Κομβικής σημασίας είναι επίσης το Άρθρο 13 του νομοσχεδίου περί κωλυμάτων και ασυμβιβάστων, το οποίο ακολουθεί τη γραμμή πρόσφατου νομοσχεδίου περί κληρικών και μητροπολιτών.
Οι υποψήφιοι θα πρέπει να έχουν εκπληρώσει στρατιωτικές υποχρεώσεις ή να έχουν απαλλαγεί νόμιμα, να μην έχουν παυθεί από δημόσιοι υπάλληλοι με δικαστική απόφαση, να μην έχουν απολυθεί για πειθαρχικούς λόγους, να μην έχουν καταδικαστεί για κακούργημα ή για ποινές πχ εκβίαση, κλοπή ή συκοφαντική δυσφήμηση, διέγερση σε ανυπακοή, προσβολή συμβόλων ή τόπων εθνικής ή θρησκευτικής σημασίας, προσηλυτισμό, πράξεις που αποσκοπούν σε φυλετική διάκριση, παραβίαση του νόμου περί ενδοοικογενειακής βίας κ.ά. Σημειώνεται ότι «η αποκατάσταση και η χάρη χωρίς άρση των συνεπειών δεν αίρουν το κώλυμα» για την κατάληψη της θέση του Μουφτή.
Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Άρθρο 21 σχετικά με την «Παύση Μουφτήδων Θράκης». Αυτή γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα σε έξι περιπτώσεις:
--Η πρώτη αφορά σε αμετάκλητη καταδίκη για τα αδικήματα που περιλαμβάνονται στο Άρθρο 13 που προαναφέρθηκε.
--Η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων.
--Η τρίτη περίπτωση αφορά στην παύση λόγω νόσου που προκαλεί κώλυμα άνω των 6 μηνών την άσκηση των καθηκόντων τους. Σε αυτό το σημείο προβλέπεται η παροχή βεβαίωσης από τριμελή επιτροπή καθηγητών οποιασδήποτε βαθμίδας των Ιατρικών Σχολών της χώρας, που ορίζεται από τον υπουργό Παιδείας.
--Η τέταρτη περίπτωση παύσης αφορά προκύπτει από την αμετάκλητη καταδίκη για λήψη αμοιβής προς εκτέλεση των καθηκόντων τους.
-- Η πέμπτη περίπτωση σχετίζεται με την υπηρεσιακή ανεπάρκεια και βεβαιώνεται με απόφαση επιτροπής που αποτελείται από στελέχη της Δικαιοσύνης, του υπουργείου Παιδείας και έναν εκ των Μουφτήδων της Θράκης.
--Τέλος, η έκτη περίπτωση αφορά σε διαγωγή ασυμβίβαστη προς τα θρησκευτικά καθήκοντα που απορρέουν από τον ιερό μουσουλμανικό νόμο (σαρία) και βεβαιώνεται με αιτιολογημένη απόφαση επιτροπής στην οποία συμμετέχουν δύο Μουφτήδες και ένας μουσουλμάνος θεολόγος ή ιμάμης ή ιεροδιδάσκαλος και ορίζεται από τον υπουργό Παιδείας.
Στο νομοσχέδιο, με την ψήφιση του οποίου η Ελλάδα προχωρά σε ένα έξυπνο βήμα ισχυροποιώντας τη θέση της στην Ευρώπη αλλά και στον ισλαμικό κόσμο, περιλαμβάνονται και διατάξεις επί πρακτικών αλλά περίπλοκων ζητημάτων όπως μεταξύ άλλων αυτή για τα κτίρια που χρησιμοποιούν οι Μουφτείες.
Τέλος, σημειώνεται ότι ο χρόνος υπηρεσίας σε θέση Μουφτή (ή Τοποτηρητή Μουφτή) που διανύθηκε μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου δεν προσμετράται για τη συμπλήρωση 20 ετών υπηρεσίας σε θέση Μουφτή.