Ο Αχμάντ Αλ-Σαράα βρίσκεται εγκλωβισμένος. Η επιτυχία του είναι στρατηγική αναγκαιότητα για την Τουρκία και τη Δύση, όμως η αδυναμία του να ελέγξει τις σαλαφιστικές ένοπλες ομάδες που τον ανέβασαν στην εξουσία υπονομεύει κάθε έννοια εθνικής ενοποίησης.
Η Άγκυρα επιχειρεί να ελέγξει τις εξελίξεις, αλλά η Συρία αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά ένα γεωπολιτικό ναρκοπέδιο. Η Τουρκία, που φιλοδοξούσε να εμφανιστεί ως εγγυήτρια δύναμη σταθερότητας, χάνει σταδιακά τον έλεγχο του παιχνιδιού.
Το Ισραήλ, αντίθετα, κινείται μεθοδικά. Εκμεταλλεύεται το κενό ισχύος και προωθεί τα στρατηγικά του συμφέροντα με τρόπο που επαναχαράσσει τους συσχετισμούς στη μετα-Άσαντ εποχή.
Σουέιντα: Οι σαλαφιστές του Σαράα και το ρήγμα με τους Δρούζους
Στις 13 Ιουλίου, ένοπλες ομάδες σαλαφιστών που είχαν στηρίξει τον de facto ηγέτη της Συρίας, Αχμάντ Αλ-Σαράα, επιτέθηκαν στη Δρούζικη επαρχία Σουέιντα, προκαλώντας σφαγές, εκτελέσεις και πολιορκίες χωριών. Οι ίδιες ομάδες είχαν πραγματοποιήσει επίθεση πριν λίγους μήνες και στη Λαττάκεια, αλαουιτικό προπύργιο, χωρίς καμία καταδίκη ή αναχαίτισή τους από τον Σαράα.
Η νέα έκρηξη βίας ανάγκασε το Ισραήλ να επέμβει στρατιωτικά, με αεροπορικά πλήγματα κατά θέσεων των σαλαφιστών και μονάδων του συριακού στρατού, προκαλώντας διεθνή ένταση. Η επίσημη αιτιολόγηση ήταν η «προστασία της Δρούζικης κοινότητας». Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για ισχυρή προειδοποίηση προς τη Δαμασκό και την Άγκυρα.
Ο Σαράα, ανήμπορος να ελέγξει τις φατρίες που ο ίδιος ενεργοποίησε, περιορίστηκε να τις χαρακτηρίσει «φυλές», επιχειρώντας να αποποιηθεί κάθε ευθύνη.
Το σχέδιο του Ισραήλ και ο διάδρομος Δαβίδ
Σύμφωνα με την Άγκυρα, πίσω από τις ισραηλινές κινήσεις κρύβεται ένας γεωπολιτικός σχεδιασμός που περιλαμβάνει τη δημιουργία διαδρόμου από τη Σουέιντα μέχρι τη Χασάκα, δηλαδή μια εδαφική λωρίδα που ενώνει το νότο της Συρίας με τον κουρδικό βορρά.
Στρατηγικά, αυτό σημαίνει ένωση του Ισραήλ με τους Κούρδους και, εμμέσως, πρόσβαση σε ενεργειακές πηγές και επιρροή στον Ευφράτη. Ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το χαρακτήρισε «σαφή στοχοποίηση της Τουρκίας».
Αναλυτές σε ευρωπαϊκά think tanks συμφωνούν ότι το Ισραήλ επιχειρεί να γεμίσει το κενό που αφήνει η σταδιακή αποδυνάμωση του Ιράν και της Ρωσίας, προχωρώντας σε ενίσχυση μειονοτικών στοιχείων που μπορούν να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στις τουρκικές ή ισλαμιστικές επεμβάσεις.
Η Άγκυρα σε διπλωματικό αδιέξοδο – Μόνη απέναντι στη Δύση
Η Τουρκία, που άλλοτε εμφανιζόταν ως ο κυρίαρχος ρυθμιστής του συριακού χάους, βλέπει τώρα τη γεωπολιτική πρωτοβουλία να της ξεγλιστρά. Παρότι επιχείρησε να διαμεσολαβήσει μέσω των μυστικών υπηρεσιών (MIT – Μοσάντ), η αδυναμία ελέγχου των σαλαφιστών συμμάχων της και η πολιτική έκθεση του Σαράα έχουν υπονομεύσει πλήρως τη διπλωματική της αξιοπιστία.
Οι ΗΠΑ, με δηλώσεις του απεσταλμένου Τομ Μπάρακ, αποστασιοποιήθηκαν από τις ισραηλινές επιδρομές αλλά ταυτόχρονα διεμήνυσαν προς την Άγκυρα ότι η ευθύνη για την ενοποίηση της Συρίας είναι δική της. Ο Ντόναλντ Τραμπ, σε συνομιλίες με Νετανιάχου, επέμεινε ότι «η υποστήριξη στον Σαράα δεν είναι λευκή επιταγή, αλλά υπό όρους».
Η Ουάσιγκτον επενδύει στην τουρκική κηδεμονία της Δαμασκού μόνο όσο υπάρχει έλεγχος και σταθερότητα. Αν το πείραμα αποτύχει, ο Ερντογάν θα χρεωθεί τη νέα διάλυση της Συρίας.
Το στρατηγικό δίλημμα Ερντογάν: εμπλοκή ή ήττα
Η Άγκυρα προειδοποίησε δημόσια τις κουρδικές δυνάμεις να μην εκμεταλλευτούν την κατάσταση. Παράλληλα, φρόντισε να προβάλλει την προσήλωσή της στην «εδαφική ακεραιότητα» της Συρίας, με επικοινωνιακά μηνύματα προς τον Πούτιν και τον Σαράα.
Αλλά οι αριθμοί δεν είναι με το μέρος της:
- Ο Σαράα δεν ελέγχει τις σαλαφιστικές πολιτοφυλακές.
- Οι Κούρδοι αρνούνται κάθε ένταξη στον συριακό στρατό.
- Το Ισραήλ επιδιώκει μονιμότερη στρατιωτική παρουσία.
- Η Μόσχα αποσύρει δυνάμεις.
Ο Ερντογάν βρίσκεται μεταξύ δύο επιλογών: να εμπλακεί πιο βαθιά ή να δει το «νέο κράτος» που βοήθησε να στηθεί να καταρρέει — και μαζί του η τουρκική στρατηγική.
Η Τουρκία χάνει το συριακό παιχνίδι
Η πολιτική υπεροψία της Άγκυρας επιστρέφει ως γεωπολιτική ήττα. Όχι μόνο δεν κατάφερε να ελέγξει τη Συρία αλλά εξελίσσεται πλέον σε δύναμη που φέρει την ευθύνη για τη νέα αποσταθεροποίηση.
Το Ισραήλ, με λιγότερο θόρυβο αλλά περισσότερη στρατηγική συνέπεια, διεισδύει σε ζωτικούς χώρους επιρροής. Η εθνική ασφάλεια της Τουρκίας απειλείται όχι από το PKK αλλά από τη δική της αποτυχία να προβλέψει τις εξελίξεις.
Αν το συριακό οικοδόμημα πέσει ξανά, θα πέσει πάνω στην Άγκυρα.
ΠΗΓΕΣ:
Reuters: U.S. distances from Israeli Syria strikes, urges restraint
Reuters: Turkey vows to intervene against Syria’s division
Reuters: Syria and Israel agree on further talks
AP News: Turkish FM warns SDF not to exploit Israeli strikes