Η Τουρκία εμφανίζεται εγκλωβισμένη σε ένα νέο γεωπολιτικό ανταγωνισμό: από τη μία το όραμα της «Νέας Τουρκίας» του Ερντογάν, που επιχειρεί να επαναφέρει την περιφερειακή ισχύ με δόγματα όπως η «Γαλάζια Πατρίδα», κι από την άλλη το αφήγημα του «Μεγάλου Ισραήλ» ως ηγεμονική στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Η αντιπαράθεση αυτή αποκτά έντονη διάσταση στην Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα συνδέει την ισχύ της με τον έλεγχο της Κύπρου και την πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους, αμφισβητώντας κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η πρόσφατη εξαγγελία της Άγκυρας για αναστολή του εμπορίου με το Ισραήλ, απαγόρευση εισόδου ισραηλινών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια και κλείσιμο του εναέριου χώρου της σε ισραηλινά αεροσκάφη αιφνιδίασε αρκετούς παρατηρητές. Ωστόσο, δεν αποτελεί καινούρια κίνηση καθως παρόμοιες προθέσεις είχαν εκφραστεί στο παρελθλον. Η Τουρκία είχε λάβει αντίστοιχα μέτρα ήδη μήνες πριν, γεγονός που γεννά το ερώτημα γιατί επέλεξε αυτή τη στιγμή να τα επανανακοινώσει.
Εσωτερική κατανάλωση και εξωτερικά μηνύματα
Σύμφωνα με ισραηλινούς αναλυτές, ανακοίνωση, που έγινε από τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν σε έκτακτη συνεδρίαση της τουρκικής Βουλής με αφορμή τον πόλεμο στη Γάζα, απευθυνόταν τόσο στην τουρκική κοινή γνώμη όσο και προς το εξωτερικό. Στο εσωτερικό, η κυβέρνηση Ερντογάν θέλησε να απαντήσει στους επικριτές της, υπενθυμίζοντας ότι ήδη από τον Μάιο του 2024 είχαν κοπεί εμπορικοί δεσμοί ύψους 9,5 δισ. δολαρίων και είχαν ανασταλεί οι απευθείας πτήσεις.
Η σκιά του Ισραήλ στη Συρία
Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η κίνηση αντανακλά τον αυξανόμενο φόβο της Άγκυρας για την ισχυροποίηση του Ισραήλ στη νότια Συρία, εξέλιξη που η Τουρκία θεωρεί απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Η πιθανότητα δημιουργίας κουρδικών θυλάκων στα ανατολικά, αλαουιτικού ελέγχου στη δύση και δρούζικης παρουσίας στο νότο αντιμετωπίζεται από την Άγκυρα ως μελλοντικός κίνδυνος για την ίδια της τη συνοχή.
Νέα Τουρκία vs Mεγάλο Ισραήλ
Παρά την αυξανόμενη αντιπαράθεση, τόσο το Ισραήλ όσο και η Τουρκία αποφεύγουν μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση. Ο Ισραηλινος Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου προβάλλει το όραμα ενός «Μεγάλου Ισραήλ», ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με οχημα τον νεοθωμανισμός μιλά για την «Νέα Τουρκία» με αναβαθμισμένο ρόλο.
Η «Νέα Τουρκία» αποτελεί την πολιτική και γεωστρατηγική στρατηγική της Τουρκίας υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Στοχεύει στην επανάκτηση της περιφερειακής ισχύος της Τουρκίας ως βασικού παίκτη σε Μέση Ανατολή, Μεσόγειο, Βαλκάνια και Μαύρη Θάλασσα. Το όραμα περιλαμβάνει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και του «Στρατηγικής Βάθους», που επιδιώκουν να διορθώσουν «παραλείψεις» του παρελθόντος και να καταστήσουν την Τουρκία ηγεμονική περιφερειακή δύναμη στα πρότυπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η ιδέα του «Μεγάλου Ισραήλ», την οποία επανέφερε πρόσφατα ο Νετανιάχου, βασίζεται σε ιστορικές και θεολογικές βάσεις που εκτείνονται από τον Νείλο έως τον Ευφράτη, καλύπτοντας περιοχές της σημερινής Αιγύπτου, Λιβάνου, Συρίας, Ιορδανίας και Σαουδικής Αραβίας. Μετά το 1948 και ειδικά μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, το όραμα επανήλθε έντονα με την κατοχή εκτεταμένων εδαφών, που δικαιολογούνται συχνά θρησκευτικά και πολιτικά.
Αντίθεση και γεωπολιτικός ανταγωνισμός
Η «Νέα Τουρκία» και το «Μεγάλο Ισραήλ» ως θεωρείες είναι σε πολλά σημεία ανταγωνιστικές. Η Τουρκία στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας» επιδιώκει τον έλεγχο της Κύπρου για να διευρύνει την περιφερειακή της επιρροή και να ελέγξει ζωτικούς ενεργειακούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι διεκδικήσεις της Άγκυρας αμφισβητούν κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα στο θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και των ενεργειακών πόρων.
Από την άλλη, το Ισραήλ έχει αναπτύξει στενές συνεργασίες με τη Κύπρο, ιδίως στον τομέα της ενέργειας και της ασφάλειας, καθώς η Κύπρος φιλοξενεί σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου και αποτελεί κρίσιμο κόμβο για αγωγούς όπως ο EastMed και το καλώδιο GSI. Το Ισραήλ επιδιώκει να αποκλείσει την Τουρκία και το ψευδοκράτος από την ενεργειακή εξίσωση, ενισχύοντας έτσι τη θέση του στην περιοχή και προωθώντας το όραμα του «Μεγάλου Ισραήλ» ως περιφερειακής δύναμης.
Πηγή: sigmalive.com