Η πιο επικίνδυνη συνέπεια του πολέμου των 12 ημερών που έλαβε χώρα μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τον περασμένο Ιούνιο, έναν πόλεμο στον οποίο είχαν εμπλοκή και οι ΗΠΑ στις 21 Ιουνίου με την επιχείρηση «Midnight Hammer», μπορεί να μην έχει να κάνει με το ίδιο το Ιράν, αλλά με την ανάδυση μιας εστίας έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, γράφει σε ανάλυσή της στους FT η Ασλί Αϊντιντασμπάς, διευθύντρια του προγράμματος «The Turkey Project» του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς (Brookings Institution).
«Δεν υπάρχει πρόβλημα παλαιστινιακό, λιβανέζικο, συριακό, υεμενίτικο ή ιρανικό, αλλά υπάρχει σαφώς ισραηλινό πρόβλημα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν προ ημερών, απευθυνόμενος στους συμμετέχοντες στη Σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας που έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη.
Σύμφωνα με την Αϊντιντασμπάς, το πνεύμα της εν λόγω δήλωσης αντικατοπτρίζει μια μετατόπιση στον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία αντιμετωπίζει τη θέση του Ισραήλ στην περιοχή. Η Αγκυρα αισθάνεται άβολα με την αποφασιστικότητα και την ενδυναμωμένη νέα ταυτότητα που προβάλλει το Ισραήλ ως επίδοξος ηγεμόνας της περιοχής, καθώς αυτά είναι στοιχεία που διεκδικούσε ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τον εαυτό του.
Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του τουρκικού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) και βασικός σύμμαχος του Ερντογάν, κατηγόρησε πρόσφατα το Ισραήλ ότι προσπαθεί να «περικυκλώσει την Ανατολία» και να αποσταθεροποιήσει την Τουρκία. Αυτό το σκεπτικό πλέον δεν είναι περιθωριακό στις τάξεις της τουρκικής γραφειοκρατίας και των τουρκικών ΜΜΕ, γράφει η αναλύτρια του Ινστιτούτου Brookings.
Μια ανάλογη αλλά αντίστροφη εμμονή υπάρχει ωστόσο πλέον και στο Ισραήλ, όπου όπου τμήματα του κατεστημένου ασφαλείας βλέπουν ολοένα και περισσότερο την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας ως μια μακροπρόθεσμη απειλή «πιο επικίνδυνη από το Ιράν», όπως σημειώνει η Αϊντιντασμπάς στην ανάλυσή της.
Η δημόσια υποστήριξη του Ερντογάν προς τη Χαμάς προκάλεσε έντονες αντιδράσεις εκ μέρους της κυβέρνησης Νετανιάχου, πυροδοτώντας καυστικές ανταλλαγές καταγγελιών και τροφοδοτώντας την ισραηλινή προσέγγιση των Κούρδων της Συρίας τους οποίους η Αγκυρα αντιμετωπίζει εδώ και καιρό ως απειλή. Σε μια ήδη ασταθή περιοχή ωστόσο όπως είναι εκείνη της Μέσης Ανατολής, μια κόντρα μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, ανάμεσα δηλαδή σε δύο από τους ισχυρότερους στρατούς της περιοχής -που τυγχάνουν μάλιστα και οι δύο σύμμαχοι των ΗΠΑ- θα μπορούσε να διαβρώσει περαιτέρω την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων.
Η κυοφορούμενη σύγκρουση είναι τόσο ιδεολογική όσο και γεωπολιτική. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει συνδυάσει τον σουνιτικό ισλαμιστικό λαϊκισμό με τον τουρκικό εθνικισμό, με στόχο να εγκαινιάσει τον επονομαζόμενο «αιώνα της Τουρκίας», μια νέα εποχή τουρκικής ισχύος στο εξωτερικό.
Αλλά και στο Ισραήλ από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η Ασλί Αϊντιντασμπάς μέσα από τις σελίδες των FT, ο κυβερνητικός συνασπισμός που βρίσκεται επί του παρόντος στην εξουσία υπό τον Νετανιάχου έχει μια επίσης ντετερμινιστική άποψη για το πεπρωμένο του Ισραήλ στο πλαίσιο της οποίας επιδιώκει την στρατιωτική κυριαρχία σε Λίβανο, Γάζα και Συρία.
Αυτές οι ανταγωνιστικές κοσμοθεωρίες, της πλευράς Ερντογάν από μία πλευρά και της πλευράς πολλών εξ όσων στηρίζουν τον Νετανιάχου από την άλλη, αφήνουν ελάχιστα περιθώρια για συμβιβασμούς, σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση της διευθύντριας του «The Turkey Project».
Η μετά-Ασαντ Συρία είναι πια το πιο άμεσο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Η Τουρκία ελέγχει ήδη τμήματα της βόρειας Συρίας και επιθυμεί να επεκτείνει το οικονομικό και στρατιωτικό της αποτύπωμα σε όλη τη χώρα. Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ έχει εντείνει τις δικές του αεροπορικές επιδρομές και έχει εκφράσει την υποστήριξή του για την αυτονομία των Κούρδων και των Δρούζων, ενώ αντιμετωπίζει τους νέους ηγέτες της Συρίας με καχυποψία λόγω των τζιχαντιστικών τους καταβολών.
Οι εντάσεις κορυφώθηκαν τον περασμένο Απρίλιο, όταν το Ισραήλ βομβάρδισε συριακή τοποθεσία που προοριζόταν για τουρκική βάση.
Πλέον, η Τουρκία καλείται πια να βγάλει τα δικά της συμπεράσματα κι από τον πόλεμο που έλαβε χώρα στο Ιράν, λαμβάνοντας υπόψη κατά βάση δύο στοιχεία: την αεροπορική ισχύ των Ισραηλινών και τις επιτυχίες των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών.
Η Αγκυρα κινείται τώρα με στόχο να αντιμετωπίσει τα δικά της τρωτά σημεία, γράφει η Αϊντιντασμπάς στους FT.
Το τέλος του πολέμου στη Γάζα, ένα και όποτε επέλθει, θα μπορούσε να επιφέρει μια κάποια εκτόνωση της έντασης που έχει κλιμακωθεί στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο χωρών είναι απίθανο να εξασθενίσει, σύμφωνα με την αναλύτρια του Brookings Institute.
Για δεκαετίες, οι Αμερικανοί αντιμετώπιζαν την Τουρκία και το Ισραήλ ως απαραίτητους -αν και δύσκολους- συμμάχους και ως πυλώνες περιφερειακής σταθερότητας. Τώρα, αυτοί οι δύο πυλώνες πιέζουν ο ένας τον άλλον άμεσα. Με το Ιράν να έχει πια αποδυναμωθεί, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της πρέπει τώρα να αναγνωρίσουν ότι η επόμενη δοκιμασία μπορεί να προέλθει από την αντιπαλότητα στο μέτωπο της Τουρκίας με το Ισραήλ.
Πηγή: FT