Η κήρυξη εκεχειρίας μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, μπορεί να περιορίσει την ανταλλαγή πυραυλικών χτυπημάτων, αλλά το μεγαλύτερο μυστήριο του πολέμου παραμένει άλυτο: η τοποθεσία του ουρανίου της Τεχεράνης.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας αναγνώρισε μόλις πέντε ημέρες μετά τη σύγκρουση ότι οι επιθεωρητές της είχαν χάσει τα ίχνη των 409 κιλών (902 λιβρών) υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν - αρκετό για 10 πυρηνικές κεφαλές, σε περίπτωση που ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ επιλέξει να επιδιώξει την κατασκευή πυρηνικού όπλου, σημειώνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg.
Το ουράνιο μπορεί να αποθηκευτεί σε 16 κυλίνδρους ύψους 91,4 εκατοστών (36 ιντσών), σύμφωνα με εκτιμήσεις που δημοσιεύθηκαν από τις αμερικανικές ρυθμιστικές αρχές, ή περίπου στο μέγεθος μιας μεγάλης δεξαμενής κατάδυσης. Κάθε ένας από αυτούς θα ζυγίζει περίπου 25 κιλά - αρκετά ελαφρύς για να μεταφερθεί σε μια μυστική τοποθεσία με τα πόδια ή στο πίσω μέρος ενός μικρού οχήματος.
Ακόμη και αν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ έχουν καταστρέψει αποτελεσματικά την υποδομή εμπλουτισμού του Ιράν - ο κίνδυνος βρίσκεται στο πού έχει κρυφτεί το ουράνιο.
Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, δήλωσε ότι εξακολουθεί να είναι αισιόδοξος ότι μια διαρκής κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την επανέναρξη των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την επιστροφή των επιθεωρητών.
«Πρέπει να υπάρξει παύση των εχθροπραξιών για να επικρατήσουν οι απαραίτητες συνθήκες ασφάλειας και προστασίας, ώστε το Ιράν να μπορέσει να αφήσει τις ομάδες της ΙΑΕΑ να εισέλθουν στους χώρους για να αξιολογήσουν την κατάσταση», δήλωσε ο Grossi σε έκτακτη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του παρατηρητηρίου των Ηνωμένων Εθνών τη Δευτέρα.
Σε άγνωστη τοποθεσία
Η άγνωστη τοποθεσία των πυρηνικών του Ιράν υπογραμμίζει τον υψηλού κινδύνου χαρακτήρα της απόφασης του Ισραήλ να αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας πριν από σχεδόν δύο εβδομάδες, μια έκκληση που έγινε μετά την αποτυχία πέντε γύρων συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν να καταλήξουν σε συμφωνία.
Πριν από τις επιθέσεις, οι παρατηρητές της ΙΑΕΑ παρακολουθούσαν σχολαστικά το δηλωμένο απόθεμα ουρανίου του Ιράν, επιθεωρώντας περισσότερες από μία τοποθεσίες την ημέρα για να διασφαλίσουν ότι το υλικό ήταν καταμετρημένο και δεν εκτρεπόταν για χρήση σε όπλα.
Αλλά τα ισραηλινά πλήγματα της 13ης Ιουνίου ώθησαν το Ιράν να μεταφέρει το υλικό σε μια μη δηλωμένη εγκατάσταση - ακόμη και πριν οι ΗΠΑ συμμετάσχουν με πιο προηγμένη τεχνολογία βομβαρδισμού το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ενώ ο Γκρόσι απαίτησε από την Ισλαμική Δημοκρατία να ενημερώσει τους επιθεωρητές του για τη νέα τοποθεσία, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα τους δοθεί πρόσβαση, είτε ισχύει είτε όχι η εκεχειρία.
Η Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής του ιρανικού κοινοβουλίου ενέκρινε αυτή την εβδομάδα το περίγραμμα ενός νομοσχεδίου που θα απαιτούσε από την κυβέρνηση να αναστείλει τη συνεργασία της με την ΙΑΕΑ. Αυτό θα σήμαινε τη διακοπή κάθε συνεργασίας με τον ατομικό παρατηρητή «έως ότου εγγυηθεί την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων της χώρας», σύμφωνα με το Mizan, πρακτορείο ειδήσεων του Ιράν.
Οι Ιρανοί ηγέτες έχουν επικρίνει την ΙΑΕΑ επειδή δεν υπερασπίζεται τα δικαιώματά του βάσει της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων - μια θεμελιώδη διεθνή συμφωνία που συνήφθη πριν από μισό αιώνα για την αποτροπή της εξάπλωσης των ατομικών όπλων. Έδωσε σε υπογράφοντες όπως το Ιράν, πρόσβαση σε πυρηνικές τεχνολογίες υπό τον όρο ότι δεν θα επιδιώξουν να κατασκευάσουν όπλα.
Επειδή μεγάλο μέρος αυτής της τεχνολογίας είναι διπλής χρήσης - με εφαρμογές σε πολιτικές ή στρατιωτικές εργασίες - η συνθήκη εξουσιοδοτεί την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας να διασφαλίζει ότι το πυρηνικό υλικό χρησιμοποιείται κατάλληλα.
Ο απεσταλμένος της Τεχεράνης στην ΙΑΕΑ, Reza Najafi, δήλωσε τη Δευτέρα ότι η ακεραιότητα της συμφωνίας υπέστη «ανεπανόρθωτο πλήγμα» από την απόφαση του Ισραήλ και των ΗΠΑ να βομβαρδίσουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν αντί να επιμείνουν στις συνομιλίες για μια διπλωματική λύση.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι ότι το απόθεμα του υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου εξακολουθεί να είναι εξαφανισμένο.