Όταν οι ΗΠΑ παρουσίασαν το φθινόπωρο το 28 σημείων σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία, στο Κίεβο διαπίστωσαν σειρά «παγίδων» που, όπως εκτιμούν, εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της Μόσχας.
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, το έγγραφο –που συντάχθηκε με συμμετοχή της Ρωσίας– περιλάμβανε απαιτήσεις όπως εδαφικές παραχωρήσεις, άμεσες εκλογές και συνταγματική δέσμευση αποχής από το ΝΑΤΟ, όροι που το Κίεβο δεν θα αποδεχόταν χωρίς ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας.
Έκτοτε, η Ουκρανία έχει επιχειρήσει να τροποποιήσει ορισμένα από αυτά τα σημεία μέσω διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποστήριξε ότι τα «αντι-ουκρανικά» στοιχεία έχουν αφαιρεθεί στην ανανεωμένη εκδοχή των 20 σημείων, αν και τονίζει ότι δεν υπάρχει ακόμη τελικό αποτέλεσμα. Οι ΗΠΑ αναμένεται να παρουσιάσουν τη νέα πρόταση στη ρωσική πλευρά.
Κύρια σημεία τριβής
Εδαφικές απαιτήσεις:
Η Ρωσία ζητά την ουκρανική αποχώρηση από περιοχές του Ντονέτσκ, αίτημα που το Κίεβο απορρίπτει ως ηθικά και νομικά αβάσιμο. Παράλληλα, οι ΗΠΑ φέρονται να πιέζουν για συμβιβασμό προκειμένου να επιταχυνθεί ο τερματισμός του πολέμου. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επαναλαμβάνει ότι αν η διπλωματία αποτύχει, η Ρωσία θα επιδιώξει στρατιωτικά την «απελευθέρωση ιστορικών εδαφών», έννοια που, σύμφωνα με το Κίεβο, μπορεί να επεκταθεί ακόμη και πέραν της Ουκρανίας. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ουκρανών αντιτίθεται σε εδαφικές παραχωρήσεις χωρίς σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας.
ΝΑΤΟ:
Παρά το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον δεν θεωρεί ρεαλιστική την άμεση ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία, ο Ζελένσκι απορρίπτει την ιδέα εγκατάλειψης του στρατηγικού στόχου, επικαλούμενος το ουκρανικό Σύνταγμα και το δικαίωμα του λαού να αποφασίζει για το μέλλον της χώρας. Αναλυτές τονίζουν ότι οι θεσμικές διαδικασίες καθιστούν πρακτικά αδύνατη μια τέτοια αλλαγή.
Μέγεθος στρατού:
Το αρχικό αμερικανικό σχέδιο προέβλεπε περιορισμό του ουκρανικού στρατού στις 600.000, αριθμός που τώρα συζητείται να διαμορφωθεί στις 800.000. Στο Κίεβο αυτό θεωρείται ζήτημα κυριαρχίας και δικαιώματος εθνικής αυτοάμυνας.
Γλωσσικά και πολιτιστικά ζητήματα:
Η Ρωσία πιέζει για την επιστροφή ρωσόφωνων μέσων ενημέρωσης και εκπαίδευσης μετά τον πόλεμο — θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο, δεδομένου ότι η προστασία των ρωσόφωνων χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν ως πρόσχημα για την εισβολή και την προσάρτηση εδαφών. Η ουκρανική κοινωνία εμφανίζεται διχασμένη, με σημαντικό μέρος να αντιτίθεται πλέον στη διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας στα σχολεία.
Πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια:
Παραμένει ανοικτό το ποιος θα ελέγχει τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης. Το Κίεβο θεωρεί άδικη την ιδέα «μοιρασμένης διαχείρισης» και επισημαίνει ότι απουσιάζουν σαφείς λύσεις για την ασφάλεια, τη χρηματοδότηση επισκευών και τις συνθήκες λειτουργίας μετά τη ρωσική κατοχή.
Παρά τις μεταβολές στο αμερικανικό σχέδιο, πολλά ζητήματα εξακολουθούν να προκαλούν έντονη πολιτική, κοινωνική και στρατηγική αντιπαράθεση στην Ουκρανία, με τον Ζελένσκι να προειδοποιεί ότι οποιεσδήποτε ταπεινωτικές παραχωρήσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εσωτερική αποσταθεροποίηση – εξέλιξη που, όπως σημειώνεται, θα ευνοούσε τη Μόσχα.