Το μακρύτερο και πιο διάτρητο χερσαίο σύνορο του Ισραήλ, αυτό με την Ιορδανία, αποτελεί εδώ και χρόνια πεδίο λαθρεμπορίου και επαναλαμβανόμενων διεισδύσεων. Στο επίκεντρο της δραστηριότητας βρίσκονται το Ιράν και οι σύμμαχοί του, οι οποίοι φέρονται να διοχετεύουν οπλισμό σε παλαιστινιακές ένοπλες οργανώσεις στη Δυτική Όχθη.
Απέναντι σε αυτή την απειλή, το Ισραήλ έχει ξεκινήσει την κατασκευή ενός εκτεταμένου φράχτη ασφαλείας κατά μήκος ολόκληρης της μεθορίου μήκους περίπου 425 χιλιομέτρων, που εκτείνεται παράλληλα με τα σύνορα της Δυτικής Όχθης με την Ιορδανία, σύμφωνα με το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας. Παράλληλα, από τον Οκτώβριο του 2024, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν ανακοινώσει τη δημιουργία ειδικής ανατολικής στρατιωτικής διοίκησης για την προστασία του συγκεκριμένου μετώπου.
Οι κινήσεις αυτές αναμένεται να περιορίσουν σημαντικά τη ροή όπλων, ωστόσο παραμένουν ερωτήματα ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Το μεγάλο μήκος των συνόρων, το δύσβατο ανάγλυφο και η προσαρμοστικότητα των δικτύων λαθρεμπορίου —που στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη και drones για τη μεταφορά ελαφρών όπλων— καθιστούν το εγχείρημα ιδιαίτερα απαιτητικό. Επιπλέον, η κατασκευή του φράχτη ενδέχεται να επιβαρύνει περαιτέρω τις ήδη ψυχρές σχέσεις Ισραήλ–Ιορδανίας, οι οποίες βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, παρά τη στενή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας.
Η Ιορδανία ως βασικός διάδρομος λαθρεμπορίου προς τη Δυτική Όχθη
Από το 2020, ισραηλινές και ιορδανικές αρχές έχουν κατασχέσει περισσότερα από 1.000 πυροβόλα όπλα που προορίζονταν είτε για ιρανικά δίκτυα στη Δυτική Όχθη είτε για εγκληματικές οργανώσεις εντός του Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά, σημαντικές ποσότητες οπλισμού εξακολουθούν να περνούν τα σύνορα. Παράλληλα, έχουν καταγραφεί και απόπειρες ένοπλης διείσδυσης από την ιορδανική πλευρά. Τον Οκτώβριο του 2024, δύο Ιορδανοί πέρασαν στο ισραηλινό έδαφος νότια της Νεκράς Θάλασσας και επιτέθηκαν σε δύο Ισραηλινούς στρατιώτες, τραυματίζοντάς τους πριν εξουδετερωθούν από τον στρατό. Αργότερα, η Μουσουλμανική Αδελφότητα της Ιορδανίας υποστήριξε ότι οι δράστες συνδέονταν με την οργάνωση.
Οι περισσότερες επιχειρήσεις λαθρεμπορίου δεν εκτελούνται απευθείας από δίκτυα που συνδέονται με το Ιράν. Τα όπλα μεταφέρονται κυρίως από τη Συρία ή το Ιράκ και παραδίδονται σε έμπειρους Παλαιστίνιους και Ιορδανούς διακινητές, οι οποίοι γνωρίζουν άριστα την περιοχή. Λόγω του μεγάλου μήκους των συνόρων, υπάρχουν πολλά «νεκρά σημεία» με ανεπαρκή επιτήρηση, κάτι που η κατασκευή ενός φράχτη φιλοδοξεί να περιορίσει.
Οι ψυχρές σχέσεις Αμμάν–Τελ Αβίβ
Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, η ιορδανική ηγεσία έχει υιοθετήσει ιδιαίτερα επικριτική στάση απέναντι στο Ισραήλ. Στην πρώτη επίσημη ανακοίνωση εκείνης της ημέρας, το υπουργείο Εξωτερικών της Ιορδανίας περιορίστηκε σε έκκληση για «αποκλιμάκωση», αποφεύγοντας κάθε ρητή καταδίκη της Χαμάς και των επιθέσεών της. Αυτή η ρητορική άφησε περιθώριο σε οργανώσεις όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα να αξιοποιήσουν τη λαϊκή οργή για τον πόλεμο στη Γάζα, ενισχύοντας τη στήριξη προς τη Χαμάς στο εσωτερικό της χώρας.
Η άνοδος του εξτρεμισμού απειλεί μια κατά τα άλλα ισχυρή συνεργασία ασφαλείας μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανίας, η σημασία της οποίας φάνηκε ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια των ιρανικών επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ, όταν το Αμμάν επέτρεψε σε ισραηλινά μαχητικά να χρησιμοποιήσουν τον ιορδανικό εναέριο χώρο για την αναχαίτιση πυραύλων και drones. Ωστόσο, η ιορδανική κυβέρνηση βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση να ευθυγραμμιστεί με τα αρνητικά αισθήματα της κοινής γνώμης απέναντι στο Ισραήλ, γεγονός που καθιστά ακόμη και τον φράχτη των συνόρων πολιτικά ευαίσθητο ζήτημα.
Ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στην πολιτική ένταση και την ασφάλεια
Παρά τις πολιτικές τριβές, Ισραήλ και Ιορδανία αναγνωρίζουν το Ιράν ως κοινή απειλή για τη σταθερότητα της περιοχής. Η διοχέτευση όπλων στη Δυτική Όχθη δεν απειλεί μόνο το Ισραήλ, αλλά υπονομεύει και την ίδια την ασφάλεια της Ιορδανίας, καθώς η Τεχεράνη επιδιώκει διαχρονικά να αυξήσει την επιρροή της στη χώρα και να αποσταθεροποιήσει τη μοναρχία.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναλυτές τονίζουν τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες καλούνται να υπογραμμίσουν στην ιορδανική ηγεσία τη σημασία της συνεργασίας με το Ισραήλ ως ανάχωμα στις ιρανικές φιλοδοξίες. Παράλληλα, προτείνεται να αποφευχθεί η πολιτικοποίηση του φράχτη, ώστε να μην παρουσιαστεί ως «αρπαγή γης» ή ως μονομερής ενέργεια, αφήγημα που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από ριζοσπαστικές ομάδες για την υποκίνηση κοινωνικών αναταραχών.