Σημάδια κινητικότητας και συγκρατημένης αισιοδοξίας καταγράφονται στις συνομιλίες για το Ουκρανικό που διεξάγονται στο Βερολίνο, αν και η έννοια της «προόδου» αποκωδικοποιείται διαφορετικά από κάθε εμπλεκόμενη πλευρά. Το αν αυτή η κινητικότητα μπορεί να μεταφραστεί σε συγκεκριμένα και βιώσιμα αποτελέσματα παραμένει ανοιχτό ερώτημα.
Στη συνέντευξη Τύπου με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, το βράδυ της Δευτέρας, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επέλεξε να δώσει έμφαση στον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών και προσωπικά του Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο χαρακτήρισε καταλύτη της τρέχουσας δυναμικής. Όπως είπε, χωρίς την αμερικανική εμπλοκή «δεν θα υπήρχε το θετικό μομέντουμ» που καταγράφεται στις επαφές στο Βερολίνο.
Ο Μερτς μίλησε για «ελπίδα πραγματικής ειρήνης», επισημαίνοντας ότι η Ευρώπη γνωρίζει καλά τόσο το κόστος της συνέχισης του πολέμου όσο και το τίμημα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Στο ίδιο πλαίσιο, εξήρε τον ρόλο των Αμερικανών απεσταλμένων Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, ενώ εξέφρασε την προσδοκία ότι το δείπνο εργασίας με τους Ευρωπαίους ηγέτες θα δώσει νέα ώθηση στις διαβουλεύσεις.
Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος επιβεβαίωσε ότι πραγματοποιήθηκαν πολλαπλοί γύροι συνομιλιών και προανήγγειλε τη συνέχισή τους. «Εργαζόμαστε αδιάκοπα για την ειρήνη», τόνισε, παραδεχόμενος ωστόσο ότι «δεν είναι όλα τα ερωτήματα εύκολα». Περιέγραψε τις διαπραγματεύσεις ως σκληρές αλλά αναγκαίες, σημειώνοντας ότι οι σύμμαχοι «ακούν την Ουκρανία και δείχνουν διάθεση να στηρίξουν».
Κεντρικό ζήτημα για το Κίεβο παραμένουν οι εγγυήσεις ασφαλείας. Ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε ότι χωρίς σαφή και αξιόπιστο πλαίσιο εγγυήσεων, η Ουκρανία δεν μπορεί να προχωρήσει σε συζήτηση για εδαφικές παραχωρήσεις. Το εδαφικό, όπως είπε, καθιστά τις συνομιλίες «επώδυνες», αλλά η ουκρανική πλευρά δηλώνει έτοιμη να συμμετάσχει σε «ισχυρές και ουσιαστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η αναφορά του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν διατυπώνουν ίδιες εδαφικές απαιτήσεις, αλλά λειτουργούν ως δίαυλος μεταφοράς των ρωσικών θέσεων. «Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολα ζητήματα, που πρέπει να λυθούν με δίκαιο τρόπο», υπογράμμισε.
Στο ευρωπαϊκό σκέλος, ο Φρίντριχ Μερτς άφησε να εννοηθεί ότι η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αποτελεί, στην πράξη, τη μοναδική ρεαλιστική επιλογή για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δεδομένου ότι εναλλακτικά σενάρια – όπως νέα κοινά δάνεια – προσκρούουν στην ανάγκη ομοφωνίας και στην αντίθεση χωρών όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία. Όπως προειδοποίησε, η αξιοπιστία της ΕΕ θα τεθεί υπό σοβαρή δοκιμασία εάν δεν υπάρξει σαφής γραμμή στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Το αγκάθι του εδαφικού και το Ντονμπάς
Το μεγαλύτερο σημείο τριβής παραμένει το εδαφικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Αμερικανοί διαπραγματευτές πιέζουν για αποχώρηση ουκρανικών δυνάμεων από περιοχές του Ντονέτσκ, θεωρώντας το ζήτημα κομβικό για τη ρωσική πλευρά. Το Ντονμπάς εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους πιο αιματηρούς και στρατηγικά κρίσιμους τομείς του πολέμου, με τη Μόσχα να ελέγχει μεγάλο μέρος της περιοχής.
Η πίεση αυτή έρχεται σε μια συγκυρία όπου, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας, οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να προελαύνουν κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, έχοντας ενισχύσει τις εφεδρείες τους στην περιφέρεια του Ντονέτσκ.
Ευρωπαϊκή στήριξη και διπλωματικός μαραθώνιος
Παράλληλα με τις επαφές Ουκρανίας–ΗΠΑ, το Βερολίνο φιλοξενεί συνάντηση κορυφής Ευρωπαίων ηγετών, σε μια σαφή επίδειξη πολιτικής στήριξης προς το Κίεβο. Στο τραπέζι βρίσκονται, πέραν του Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, καθώς και οι επικεφαλής της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Μαρκ Ρούτε.
Στο δείπνο εργασίας έχουν προσκληθεί και οι Αμερικανοί απεσταλμένοι Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, αν και η παρουσία τους δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί. Στο ευρύτερο πακέτο των συζητήσεων περιλαμβάνονται, εκτός από το εδαφικό, το μέλλον και η δομή των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και οι μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας που θα μπορούσαν να προσφέρουν οι σύμμαχοι σε περίπτωση συμφωνίας.
Βαθύτερη στρατιωτική σύμπραξη Βερολίνου–Κιέβου
Την ίδια στιγμή, Γερμανία και Ουκρανία φαίνεται να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους στον αμυντικό τομέα. Σύμφωνα με γερμανικές κυβερνητικές πηγές, έχει συμφωνηθεί ένα εκτενές σχέδιο συνεργασίας που περιλαμβάνει από κοινά ερευνητικά προγράμματα και μεταφορά τεχνογνωσίας έως την ενσωμάτωση της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας στην ευρωπαϊκή αγορά άμυνας, με έμφαση στις τεχνολογίες drones και στη διαφάνεια των εξοπλιστικών συμφωνιών.
Καθώς οι επαφές συνεχίζονται, το Βερολίνο μετατρέπεται προσωρινά στο βασικό διπλωματικό πεδίο για την επόμενη φάση του πολέμου. Το αν αυτή η φάση θα οδηγήσει σε πραγματική αποκλιμάκωση ή απλώς σε μια νέα ισορροπία πιέσεων και συμβιβασμών μένει να αποδειχθεί.