Η ενεργειακή κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2025 χαρακτηρίζεται από πρόοδο σε βασικά κλιματικά και ενεργειακά ορόσημα, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επισημαίνει τη μεγαλύτερη στροφή στις ΑΠΕ, τη μείωση των εκπομπών, αλλά και διακυμάνσεις τιμών ανά κράτος-μέλος, σύμφωνα με τη σημερινή παρουσίαση της ετήσιας Έκθεσης για την Ενεργειακή Ένωση.
Βασικά σημεία της έκθεσης για την Ενεργειακή Ένωση 2025
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σημείωσε περαιτέρω μείωση εκπομπών αερίων κατά 2,5% το 2024, τοποθετώντας την ΕΕ εντός τροχιάς για επίτευξη του στόχου μείωσης κατά 55% έως το 2030 (σε σύγκριση με το 1990). Από το 1990 μέχρι σήμερα, οι εκπομπές έχουν περιοριστεί κατά 37%, ενώ η οικονομία σημείωσε αύξηση 71% στο ίδιο διάστημα.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ΑΠΕ με τις τελευταίες να είναι πια η κύρια πηγή ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ.
Επισημαίνεται η ανάγκη για επιτάχυνση εκσυγχρονισμού των ενεργειακών δικτύων, επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, ανθεκτικότητα και ταχεία διαδικασία εγκατάστασης καθαρών τεχνολογιών.
Τονίζεται η ανάγκη για αναβάθμιση των διασυνδέσεων και την καταπολέμηση του κατακερματισμού που οδηγεί σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές και μειωμένη ανταγωνιστικότητα.
Παράλληλα, η μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού, η στρατηγική για υδρογόνο και CCUS (δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα) χαρακτηρίζονται ως κρίσιμοι άξονες για τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και της ανταγωνιστικότητας.
Τι ισχύει στις τιμές ενέργειας στις χώρες της ΕΕ
Υφίστανται μεγάλες διαφορές τιμών εντός της ΕΕ, ειδικά στο ρεύμα για τα νοικοκυριά. Πολύ υψηλές τιμές καταγράφονται στη Γερμανία, στο Βέλγιο και στη Δανία (π.χ. 0,3835 €/kWh στη Γερμανία, 0,3571 €/kWh Βέλγιο στο πρώτο εξάμηνο 2025), ενώ οι χαμηλότερες τιμές εντοπίζονται στην Ουγγαρία, Βουλγαρία και Μάλτα (π.χ. 0,1032 €/kWh στην Ουγγαρία).
Στις αμέσως πιο πρόσφατα διαθέσιμες μέσες ονομαστικές τιμές για την ΕΕ διαπιστώνονται τα εξής:
– Ελλάδα: 136,96 €/MWh (σε ανοδική πορεία), από τα υψηλότερα στην ΕΕ.
– Γερμανία: 108,71 €/MWh
– Ισπανία: 44,79 €/MWh
– Βέλγιο: 97,35 €/MWh
– Ουγγαρία: 132,87 €/MWh
– Ιταλία: 116,24 €/MWh [4].
Οι τιμές έχουν επηρεαστεί από το συνεχιζόμενο διεθνές σκηνικό, με υψηλές εξαρτήσεις από εισαγωγές φυσικού αερίου και διακυμάνσεις στις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών. Ως απάντηση, η Επιτροπή δρομολογεί πρόσθετα μέτρα για ενίσχυση της ανθεκτικότητας, μείωση του ενεργειακού κόστους και βελτίωση της διαφάνειας στην τιμολόγηση.
Η εικόνα στην Ελλάδα το 2025
Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω της μετατροπής της σε κόμβο LNG για όλη την περιοχή, καλύπτοντας κρίσιμες ανάγκες τόσο εγχώρια όσο και για άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Παράλληλα, αποτελεί χώρα με υψηλό ενεργειακό κόστος (βλέπε 136,96 €/MWh) και περιορισμούς στη διασύνδεση του συστήματος.
Δεν υπάρχει ειδική μνεία για νέες έκτακτες παρεμβάσεις σε φορολογία ή επιδοτήσεις, ωστόσο διατηρείται σταθερή πίεση για στοχευμένες ενισχύσεις στους πλέον εκτεθειμένους καταναλωτές από τις τιμές ενέργειας.
Οι ελληνικές αρχές επικεντρώνονται σε ενίσχυση επενδύσεων ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά), στην περαιτέρω διείσδυση καθαρών τεχνολογιών για τη μείωση του κόστους, στην ανάδειξη της Ελλάδας ως διαμετακομιστικού ενεργειακού κόμβου (με LNG terminal στη Ρεβυθούσα και νέους σταθμούς) και ακόμη στην ανάγκη για εστίαση στην «κοινωνική διάσταση» της μετάβασης, ειδικά όσον αφορά τα ευάλωτα νοικοκυριά που επιβαρύνονται από τις υψηλές τιμές ρεύματος.
Η έκθεση State of the Energy Union 2025 αναφέρει ότι η Ελλάδα παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη στις ΑΠΕ, αλλά αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στα δίκτυα και τις αδειοδοτήσεις, που απειλούν να περιορίσουν το πλήρες δυναμικό της πράσινης μετάβασης.
Το 2025 η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ (κυρίως φ/β και αιολικής) έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, κατατάσσοντας την Ελλάδα ανάμεσα στις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες σε αυτόν τον τομέα στην Ευρώπη.
Ωστόσο, όσο αυξάνονται οι ΑΠΕ, παρατηρούνται αυξανόμενες περικοπές ηλεκτροπαραγωγής (curtailments) λόγω κορεσμού των τοπικών δικτύων, κυρίως σε περιοχές με έντονη διείσδυση νέων φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων.
Ακόμη, αναγνωρίζεται πως είναι κρίσιμη η άμεση ανάπτυξη αποθηκευτικών λύσεων (μπαταρίες/αντλησιοταμίευση) ώστε να μπορεί το σύστημα να αξιοποιεί πλήρως την παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ, μειώνοντας τις απώλειες από περικοπές.
Το μεγάλο μποτιλιάρισμα
Το δίκτυο μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας υστερεί σε αναβαθμίσεις σε σχέση με τη ραγδαία άνοδο των ΑΠΕ: αρκετοί διάδρομοι έχουν κορεστεί, ενώ συχνές καθυστερήσεις στις διασυνδέσεις, ιδίως στις Κυκλάδες και το Ιόνιο, δημιουργούν μεγάλες ουρές έργων που αναμένουν σύνδεση.
Ειδική αναφορά γίνεται στα προβλήματα της αδειοδότησης, με την Ελλάδα να έχει χαμηλές επιδόσεις στην υιοθέτηση των ευρωπαϊκών οδηγιών για ταχείες διαδικασίες, κάτι που αναστέλλει κυρίως την αιολική ανάπτυξη το 2025.
Προβλήματα καταγράφονται και στις μικρότερες, συνοικιακές επενδύσεις (net metering/αυτοπαραγωγή), όπου οι διαχειριστές συχνά καθυστερούν τις εγκρίσεις σύνδεσης λόγω κορεσμού και ανεπαρκών υποδομών.
Η έκθεση αποσαφηνίζει πως η Ελλάδα βρίσκεται σε κομβικό σημείο: Η βέλτιστη αξιοποίηση των ΑΠΕ και η ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας περνούν αναγκαστικά από τη ραγδαία αναβάθμιση και επέκταση των ηλεκτρικών δικτύων και τη γενναία υιοθέτηση αποθήκευσης – με ταυτόχρονη απλοποίηση αδειοδοτικών διαδικασιών και ισχυρή κοινωνική μέριμνα. Οι καθυστερήσεις σε αυτούς τους τομείς θεωρούνται το σοβαρότερο εμπόδιο για την πλήρη και ισόρροπη συμμετοχή της χώρας στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ένωση του 2030.
Αντιμετώπιση και μελλοντικές δράσεις
Η Κομισιόν επισημαίνει πως η ελληνική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μηχανισμό αποζημίωσης για περικοπές ΑΠΕ από τον Ιανουάριο 2025, αλλά αυτό αντιμετωπίζεται ως προσωρινό μέτρο, καθώς δεν λύνει τα διαρθρωτικά προβλήματα του συστήματος.
Επίσης, σημειώνεται ότι προβλέπεται ενίσχυση του δικτύου και σημαντικές επενδύσεις την περίοδο 2025-2030 για την αύξηση της δυνατότητας υποδοχής ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένων έργων αποθήκευσης και διασυνδέσεων με τα νησιά και το εξωτερικό.
Συνολικά, η έκθεση υπογραμμίζει πως η Ελλάδα βρίσκεται σε σημείο καμπής: το «πράσινο κύμα» ΑΠΕ πρέπει να συνοδευτεί από γρήγορη αναβάθμιση δικτύων και επενδύσεις στην αποθήκευση, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η περαιτέρω ανάπτυξη τόσο για την εγχώρια κατανάλωση, όσο και για τις εξαγωγές πράσινης ενέργειας.
Η ευρωπαϊκή προοπτική
Η τρέχουσα έκθεση υπογραμμίζει ότι η πορεία προς το 2030 απαιτεί τόσο τη διατήρηση της κεκτημένης ταχύτητας όσο και την ταχύτατη υλοποίηση νέων έργων υποδομών, μεγαλύτερη ενεργειακή επάρκεια και αποτελεσματικότερη ρυθμιστική εποπτεία, ενόψει και γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων.
Τέλος, δείχνει πως η μετάβαση δεν είναι μόνο θέμα τεχνολογίας ή αγοράς, αλλά βαθιά κοινωνικό και αναπτυξιακό ζήτημα με έμφαση στην ανθεκτικότητα, στην κοινωνικά δίκαιη μετάβαση και στη στήριξη των πιο εκτεθειμένων πολιτών της ΕΕ.