Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες στο επίκεντρο έντονων πιέσεων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία –σύμφωνα με ανώτερους Ουκρανούς αξιωματούχους που μίλησαν στο Axios– τον καλεί να αποδεχθεί σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις στη βάση του ειρηνευτικού πλάνου του Ντόναλντ Τραμπ.
Το Κίεβο εμφανίζεται επιφυλακτικό, εκτιμώντας ότι η τρέχουσα αμερικανική πρόταση γέρνει υπέρ της Μόσχας και ότι η Ουάσιγκτον ασκεί εντονότερη πίεση στον Ζελένσκι απ’ ό,τι στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν — κάτι που αξιωματούχος των ΗΠΑ αρνείται.
Πηγές αναφέρουν ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά τη δίωρη τηλεφωνική συνομιλία του Ζελένσκι με τον Τζάρεντ Κούσνερ και τον Στιβ Γουίτκοφ, οι οποίοι είχαν προηγουμένως περάσει πέντε ώρες σε διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο. Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, οι Αμερικανοί φάνηκαν να επιδιώκουν μια άμεση «καταφατική» απάντηση του Κιέβου, μεταφέροντας ουσιαστικά τις ρωσικές απαιτήσεις, κυρίως για πλήρη παραχώρηση του Ντονμπάς.
Παρά τον μαραθώνιο διπλωματικών επαφών στο Μαϊάμι, δεν σημειώθηκε ουσιαστική πρόοδος στα δύο κεντρικά ζητήματα: την τύχη του Ντονμπάς και τις εγγυήσεις ασφάλειας που ζητά η Ουκρανία από τις ΗΠΑ για να αποτραπούν μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις.
Το κλίμα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από την παραδοσιακή καχυποψία ανάμεσα σε Κίεβο και Τραμπ, ενώ ένταση προκάλεσε και η δήλωση του Αμερικανού προέδρου ότι οι Ουκρανοί «αγαπούν το σχέδιο» – την ώρα που ο Ζελένσκι ενημέρωνε ότι μόλις είχε παραλάβει την πρόταση και δεν είχε προλάβει να τη μελετήσει.
Ευρωπαϊκή στήριξη και αντίβαρο στις πιέσεις
Την ίδια στιγμή, ο Ουκρανός πρόεδρος ξεκίνησε κρίσιμη ευρωπαϊκή περιοδεία με στάσεις στο Λονδίνο, τις Βρυξέλλες και τη Ρώμη, επιδιώκοντας να χαράξει κοινή γραμμή άμυνας με τους Ευρωπαίους εταίρους. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία του μετέφεραν σαφές μήνυμα: η Ουκρανία δεν πρέπει να υποκύψει σε μονομερείς παραχωρήσεις.
Ο Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για «πολλά χαρτιά» που διαθέτει το Κίεβο, ενώ ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε ανοιχτά επιφυλάξεις για τις αμερικανικές απαιτήσεις, διαβεβαιώνοντας ταυτόχρονα ότι η ευρωπαϊκή στήριξη παραμένει δεδομένη. Στο Λευκό Οίκο, ωστόσο, ορισμένοι θεωρούν ότι οι Ευρωπαίοι λειτουργούν ως «ανάχωμα» που καθυστερεί μια συμφωνία.
Εσωτερική δυσπιστία και κλιμακούμενες προσδοκίες
Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η τελευταία αμερικανική πρόταση είναι πιο αυστηρή από τις προηγούμενες, με ανοιχτά ζητήματα στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, ασαφή χρονοδιαγράμματα αποστρατιωτικοποίησης και ανεπαρκείς εγγυήσεις ασφαλείας. Παράλληλα, δεν περιλαμβάνει δεσμευτική συνθήκη που θα επικυρωνόταν από τη Γερουσία, μειώνοντας το βάρος των αμερικανικών δεσμεύσεων.
Η ουκρανική αντιπρόταση
Ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι Ουκρανία και ευρωπαϊκές χώρες θα καταθέσουν μια κοινή, αναθεωρημένη αντιπρόταση προς τις ΗΠΑ. Το Κίεβο ξεκαθαρίζει πως δεν σκοπεύει να παραχωρήσει εδάφη· «αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολεμάμε», τόνισε ο Ουκρανός πρόεδρος, υποδεικνύοντας ότι η Ουάσιγκτον αναζητά έναν ενδιάμεσο συμβιβασμό.
Στο επίκεντρο της αντιπρότασης βρίσκονται ισχυρότερες διεθνείς εγγυήσεις ασφαλείας, σαφής μηχανισμός αποτροπής μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας και πλήρης ευθυγράμμιση του σχεδίου με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε, πάντως, ότι δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι ρόλο προτίθενται οι ΗΠΑ να αναλάβουν στην επιβολή των όρων αλλά και τι περιμένουν από τους Ευρωπαίους συμμάχους.