Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν θα υπογράψουν μνημόνιο κατανόησης (MoU) στην Ουάσινγκτον αργότερα αυτή την εβδομάδα, με τη μεσολάβηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με πηγές που επικαλέστηκε το Middle East Eye (MEE) στις 4 Αυγούστου.
«Ο Τραμπ θα φιλοξενήσει τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν στον Λευκό Οίκο για την τελετή υπογραφής», ανέφεραν οι πηγές, προσθέτοντας ότι το Μνημόνιο Συνεργασίας στοχεύει στη «δέσμευση στην επιδίωξη της ειρήνης».
Οι δύο αξιωματούχοι είχαν συναντηθεί τον Ιούλιο στο Άμπου Ντάμπι.
Αναμένεται να υπογράψουν μια «επιστολή προθέσεων» κατά τη διάρκεια της συνάντησης στην Ουάσινγκτον, αντί για ένα σχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας, ανέφεραν οι πηγές.
«Ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν, Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ, τηλεφώνησε τη Δευτέρα στον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, για να τον ενημερώσει σχετικά με τη σύνοδο κορυφής... Ο Φιντάν συζήτησε διμερή και περιφερειακά ζητήματα με τον Μπαϊράμοφ», δήλωσε μια τρίτη πηγή στο MEE.
Μεταξύ των κύριων σημείων τριβής μεταξύ των δύο χωρών είναι ο Διάδρομος Ζανζεγκούρ, ένα σχέδιο που προέκυψε μετά τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, στο πλαίσιο της τότε εκεχειρίας που είχε επιτευχθεί με τη μεσολάβηση της Ρωσίας.
Απαιτεί τη δημιουργία ενός διαδρόμου μεταφορών σε αρμενικό έδαφος κατά μήκος των συνόρων με το Ιράν, για να συνδέσει το Αζερμπαϊτζάν και τον θύλακά του, το Ναχιτσεβάν.
Το Μπακού ερμηνεύει τη συμφωνία ως πράσινο φως για έναν ασφαλή και αδιάλειπτο διάδρομο μέσω της νότιας Αρμενίας υπό τον έλεγχό του, ενώ το Ερεβάν επιμένει ότι όλες οι διαδρομές πρέπει να παραμείνουν υπό πλήρη αρμενική κυριαρχία.
Το Ιράν έχει αναφερθεί στον Διάδρομο της Ζανζεγκούρ ως ένα γεωπολιτικό σχέδιο «που επιδιώκεται ως κάλυψη για ευρύτερα έργα» με επικεφαλής τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, το ΝΑΤΟ και παντουρκικά κινήματα, με στόχο την υπονόμευση της εθνικής ασφάλειας του Ιράν.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, το Ερεβάν, το Μπακού και η Ουάσινγκτον συμφώνησαν ότι η Αρμενία θα παραχωρήσει τον διάδρομο στις ΗΠΑ για 99 χρόνια, ουσιαστικά παραδίδοντας κρίσιμα εθνικά εδάφη σε αμερικανικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες και διευκολύνοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναχιτσεβάν και την Τουρκία.
Τον περασμένο μήνα, η Αρμενία -η οποία συνορεύει με το Ναχιτσεβάν στα βόρεια- απέρριψε πρόταση του Αμερικανού απεσταλμένου Τομ Μπαράκ για την εκμίσθωση του διαδρόμου σε αμερικανική εταιρεία.
«Η Tουρκία αρχικά πρότεινε την ιδέα μιας ιδιωτικής εταιρείας, εγκεκριμένης τόσο από την Αρμενία όσο και από το Αζερμπαϊτζάν, η οποία θα διαχειρίζεται τον διάδρομο... Ωστόσο, η αρμενική πλευρά απαίτησε η εταιρεία να λειτουργεί και στην πλευρά του Ναχιτσεβάν, κάτι που ήταν απαράδεκτο για το Μπακού», δήλωσαν οι πηγές στο MEE.
Η είδηση του Μνημονίου Συνεργασίας έρχεται μετά την επιβεβαίωση από το Υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας ότι το Ερεβάν και η Ουάσινγκτον πρόκειται να διεξάγουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στην Αρμενία από τις 12 έως τις 20 Αυγούστου.
Οι ασκήσεις, με την ονομασία Eagle Partner 2025, φέρεται να θα επικεντρωθούν σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις και πρωτόκολλα ιατρικής εκκένωσης.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, τα αζέρικα στρατεύματα ξεκίνησαν μια θανατηφόρα και μαζική στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πάνω από 100.000 Αρμένιοι εκτοπίστηκαν και κατέφυγαν στην Αρμενία. Η Αρμενική Δημοκρατία του Αρτσάχ - στην περιοχή Νγκόρνο-Καραμπάχ - ανακοίνωσε επίσημα τη διάλυσή της στις αρχές του 2024, σύμφωνα με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπογράφηκε μετά την κατάληψη ολόκληρης της αμφισβητούμενης περιοχής από τις αζερικές δυνάμεις.
Αρμένιοι και Αζέροι αξιωματούχοι δήλωσαν τον Μάρτιο του 2025 ότι συμφώνησαν στο κείμενο μιας συνολικής συμφωνίας που αποσκοπεί στον τερματισμό των δεκαετιών σύγκρουσης μεταξύ των δύο κρατών.
Ωστόσο, το Αζερμπαϊτζάν έχει απαιτήσει αλλαγή στο σύνταγμα της Αρμενίας, το οποίο, όπως λέει, διατυπώνει έμμεση αξίωση στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η Αρμενία το αρνείται αυτό, ωστόσο ο Πασινιάν έχει δηλώσει ότι το Γερεβάν είναι πρόθυμο να διεξάγει δημοψήφισμα για την αλλαγή του συντάγματος. Η ημερομηνία δεν έχει ακόμη οριστεί.