Επτά μήνες έπειτα από την ανατροπή του Μπασάρ αλ Ασαντ, οι ισορροπίες ισχύος εντός της Συρίας έχουν πια αλλάξει άρδην, διαμορφώνοντας μια νέα σκηνή ανταγωνισμών που δεν αποκλείεται να (ανα)κατευθύνει συνολικά τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής το προσεχές διάστημα, με επίκεντρο πια το δίπολο Ισραήλ-Τουρκίας.
Το μωσαϊκό
Εάν ανατρέξει κανείς στις συριακές εξελίξεις των τελευταίων μηνών, θα δει δυνάμεις που αποσύρονται από τη μία πλευρά (Ρωσία, Ιράν), δυνάμεις που επεκτείνονται από την άλλη (Τουρκία, Ισραήλ), και δυνάμεις που ήταν παλαιόθεν εκεί και πλέον επιχειρούν να επανατοποθετηθούν είτε εξασφαλίζοντας κέρδη είτε περιορίζοντας τις όποιες απώλειες (Δρούζους, Κούρδους, αλαουίτες, σουνίτες ισλαμιστές, απομεινάρια του καλούμενου «ισλαμικού κράτους-ISIS», χριστιανούς).
Οι Ρώσοι, που έδειχναν άλλοτε ακλόνητοι στη δυτική Συρία (ανατολική Μεσόγειο) με τις βάσεις τους στην Ταρτούς και στη Λαττάκεια (Χμεϊμίμ), πλέον αποσύρονται με κατεύθυνση τη Λιβύη. Εάν μάλιστα ισχύουν όσα καταγγέλλουν ιταλικές πηγές, τότε -πέρα από την πύκνωση της ρωσικής κινητικότητας που έχει παρατηρηθεί το τελευταίο διάστημα στην αεροπορική βάση Αλ Καντίμ ανατολικά της Βεγγάζης– οι Ρώσοι ενδέχεται να αποκτήσουν ναυτική βάση στην ανατολική Λιβύη, ίσως στο Τομπρούκ, ενώ οι δυνάμεις της Μόσχας φέρονται να θέλουν παράλληλα να μεταφέρουν οπλικά συστήματα και στην περιοχή του Φεζάν (Σάμπχα) στον λιβυκό νότο, μια περιοχή που συνορεύει με τη -ρωσικού ενδιαφέροντος- ζώνη του Σαχέλ.
Οι Ιρανοί και οι δικοί τους proxies, που είχαν άλλοτε ισχυρότατα ερείσματα στο συριακό έδαφος, έχουν πια -την τελευταία διετία- υποστεί βαριά πλήγματα από τον Λίβανο έως και την Τεχεράνη, πλήγματα που υποχρεώνουν τους Ιρανούς Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) σε ανασύνταξη και «ενδοσκόπηση».
Οι Τούρκοι από την άλλη πλευρά, που είχαν από το «πραξικοπηματικό» καλοκαίρι του 2016 και έπειτα πραγματοποιήσει αλλεπάλληλες στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία («Ασπίδα του Ευφράτη», «Κλάδος Ελαίας», «Πηγή Ειρήνης», «Γαμψό Ξίφος»), πλέον επιχειρούν να επεκτείνουν το εκτόπισμά τους από τα βορειοδυτικά τα οποία ήλεγχαν, στη Δαμασκό (παίρνοντας με το μέρος τους τη μεταβατική διοίκηση του ισλαμιστή Αχμεντ αλ Σάρα), στη Χομς (στην Τιγιάς για παράδειγμα, την οποία, διόλου τυχαία, βομβάρδισαν οι Ισραηλινοί την περασμένη άνοιξη) και στα βορειοανατολικά (ενάντια στους Κούρδους).
Οσο για το Ισραήλ, εκείνο με εφαλτήριο τα Υψίπεδα του Γκολάν τα οποία κατείχε στη νοτιοδυτική Συρία, πλέον επεκτείνεται, ενισχύοντας τις θέσεις του και το δικό του «buffer zone» απέναντι όχι μόνο στην Τουρκία (την οποία δεν εμπιστεύεται, ειδικά από την στιγμή που εκείνη πήρε ανοιχτά θέση στο πλευρό της Χαμάς) αλλά και στις δυνάμεις του -προερχόμενου από την περιοχή του Γκολάν- Αχμεντ αλ Σάρα (τον οποίο επίσης, προς το παρόν, δείχνει να μην εμπιστεύεται).
Στο συριακό μωσαϊκό ωστόσο, για να είναι ολοκληρωμένο, θα πρέπει να ενταχθούν κι άλλες «δυνάμεις»: οι Δρούζοι που ζουν κυρίως στα νότια και νοτιοδυτικά, οι Κούρδοι που ελέγχουν τις περιοχές στα βορειοανατολικά και, μεταξύ άλλων, οι αλαουίτες που βρίσκονται κυρίως στα δυτικά, κοντά στις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου. Οι αλαουίτες ήταν «παραδοσιακά» κοντά στον αλαουίτη Ασαντ που ανετράπη, οι Δρούζοι πιο κοντά στο Ισραήλ με το οποίο διατηρούν δεσμούς και οι Κούρδοι κοντά στις ΗΠΑ αλλά και -παλαιότερα- στο PKK το οποίο όμως αποτελεί κόκκινο πανί για την Αγκυρα. Οι εν λόγω κοινότητες έχουν λόγους να βλέπουν με καχυποψία, εάν όχι εχθρότητα, τόσο τη νέα συριακή ηγεσία του προερχόμενου από τη δεξαμενή των τζιχαντιστών της Hayat Tahrir al-Sham (HTS) Αχμεντ αλ Σάρα, όσο και την Τουρκία του Ρ.Τ. Ερντογάν που άλλοτε (το 2014 για παράδειγμα) στήριζε τζιχαντιστές στη Συρία ενάντια στους Κούρδους και στον Ασαντ.
Η Συρία, μια χώρα με κομβική θέση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής (έχει ακτές στη Μεσόγειο και κοινά σύνορα με Τουρκία, Ισραήλ, Λίβανο, Ιορδανία και Ιράκ), καλείται πια να περάσει στη μετά-Ασαντ εποχή ενωμένη. Τουλάχιστον αυτό θα ήθελε η Δύση (ΗΠΑ, Ε.Ε. Βρετανία) και για αυτόν τον λόγο σπεύδει τώρα να άρει τις κυρώσεις που είχε επιβάλει στη χώρα επί Ασαντ. Εντός της Συρίας ωστόσο, επί του πεδίου, οι ανταγωνισμοί παραμένουν και συνδαυλίζονται, πλέον υπό μια νέα -τζιχαντιστικών καταβολών- σουνιτιστική ισλαμιστική ηγεσία η οποία εμπνέει εύλογη καχυποψία σε όσους δεν της μοιάζουν. Σημειώνεται δε, ότι και από θρησκευτική σκοπιά, αλαουίτες και Δρούζοι είναι πιο κοντά στο σιιτικό ισλάμ.
Πυριτιδαποθήκη
Σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο, η Συρία έγινε μάρτυρας πολύνεκρων συγκρούσεων κατ’ επανάληψη τους περασμένους μήνες: τον περασμένο Μάρτιο για παράδειγμα στα δυτικά με θύματα κυρίως αλαουίτες· και ξανά τα τελευταία 24ωρα στα νοτιοδυτικά (Σουέιντα) με θύματα κυρίως Δρούζους αλλά και σουνίτες βεδουίνους.
Ειδικά στην περίπτωση των Δρούζων ωστόσο, το Ισραήλ δεν έμεινε αμέτοχο. Αντιθέτως, εξαπέλυσε καλά στοχευμένα πλήγματα κατά των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων στη Σουέιντα αλλά και ένα -μάλλον προειδοποιητικό, όπως φαίνεται- πλήγμα στην πύλη του αρχηγείου των συριακών ενόπλων δυνάμεων στη Δαμασκό (στην πορεία, το μεσημέρι της Πέμπτης, θα ακολουθούσαν και άλλα πλήγματα στη συριακή πρωτεύουσα).
Το Ισραήλ προειδοποιεί
Με αιχμή την προάσπιση των Δρούζων, η πλευρά Νετανιάχου στέλνει τώρα το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει την επέκταση εχθρικών προς το Ισραήλ δυνάμεων εντός της Συρίας με την οποία συνορεύει, είτε πρόκειται για δυνάμεις τουρκικές/φιλοτουρκικές (υπενθυμίζονται τα ισραηλινά πλήγματα του περασμένου Απριλίου κατά της αεροπορικής βάσης Τ4 στην Τιγιάς στην οποία οι Τούρκοι σχεδίαζαν, όπως λέγεται, να μεταφέρουν δικά τους συστήματα αεράμυνας) είτε για δυνάμεις «πρώην» τζιχαντιστών όπως είναι πολλές από εκείνες που βρίσκονται πια στο πλευρό του αλ Σάρα.
Η διοίκηση Τραμπ δεν το έχει κρύψει ότι θα ήθελε να δει τη Συρία να προσχωρεί κι εκείνη στις Συμφωνίες του Αβραάμ, εξομαλύνοντας τις σχέσεις της με το Ισραήλ. Υπό τις παρούσες συνθήκες ωστόσο, ένα τέτοιο ενδεχόμενο μοιάζει πολύ μακρινό. Ο ίδιος ο Τραμπ (ο οποίος συναντήθηκε με τον Αχμεντ αλ Σάρα στο Ριάντ τον περασμένο Μάιο) παραμένει κοντά στον Νετανιάχου. Ωστόσο την ίδια ώρα, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα και ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για την περιοχή της Συρίας, Τομ Μπάρακ, παρουσιάζεται να προωθεί φιλοτουρκικές θέσεις με φόντο τη Συρία (ασκώντας πιέσεις στους Κούρδους από τους οποίους φέρεται να ζητά υποχωρήσεις).
Ο Αχμεντ αλ Σάρα είναι μεν μεταβατικός πρόεδρος αλλά επί του πεδίου προσώρας δεν ελέγχει το σύνολο της συριακής επικράτειας. Ως εκ τούτου, σαφώς και θα ήθελε να επεκτείνει τις περιοχές που ελέγχουν οι προσκείμενες σε εκείνον δυνάμεις εντός της Συρίας (πράγμα το οποίο επιχείρησε να κάνει στη Σουέιντα)… χωρίς όμως να προκαλέσει έντονη ενόχληση στον Ντ. Τραμπ ή «υπερβολικές» αντιδράσεις εκ μέρους των Ισραηλινών. Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι, παρά τις διαφορές τους, Νετανιάχου και αλ Σάρα έχουν έναν κοινό εχθρό: εν προκειμένω το Ιράν. Πάντως το Ισραήλ με τα μέχρι τώρα δεδομένα, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να αφήσει τους Δρούζους στην τύχη τους. Τι θα γίνει, όμως, με τους πολύ πιο ισχυρούς στρατιωτικά Κούρδους των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) που εξακολουθούν να ελέγχουν τις πλούσιες από άποψη πόρων περιοχές στα βόρεια και βορειοανατολικά. Οι Τούρκοι θα ήθελαν, εάν μπορούσαν και δεν υπήρχε το εμπόδιο του αμερικανικού παράγοντα, να έχουν προ πολλού διαλύσει τις SDF. Τώρα όμως που οι ανταγωνισμοί με φόντο το συριακό αναζωπυρώνονται, τι θα κάνουν οι ΗΠΑ αλλά και το Ισραήλ εάν οι Κούρδοι απειληθούν;
Πηγή: kathinerini.gr