Οι πολίτες της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας (ΚΑΔ) προσέρχονται την Κυριακή στις κάλπες σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία της χώρας. Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές αναμένεται να ανοίξουν τον δρόμο για την παραμονή του προέδρου Φοστέν-Αρσάνζ Τουαντερά στην εξουσία πέραν των δύο θητειών, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά από την ανεξαρτησία της χώρας.
Ο 68χρονος πρόεδρος, που έγινε διεθνώς γνωστός όταν υιοθέτησε το Bitcoin ως νόμιμο νόμισμα το 2022, είχε προηγουμένως εξασφαλίσει μέσω δημοψηφίσματος την κατάργηση των ορίων θητειών και την επέκταση της προεδρικής θητείας στα επτά χρόνια. Η διαδικασία αυτή, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις και τα εμπόδια στην έγκριση των βασικών του αντιπάλων, οδήγησαν σημαντικό μέρος της αντιπολίτευσης σε μποϊκοτάζ, χαρακτηρίζοντας τις εκλογές «παρωδία».
Παράλληλα, η χώρα διεξάγει για πρώτη φορά μετά από τέσσερις δεκαετίες δημοτικές εκλογές, σε ένα περιβάλλον που εξακολουθεί να δοκιμάζεται από εμφύλια σύγκρουση, πολιτική αστάθεια και εκτεταμένη ανασφάλεια. Η μακρόχρονη βία μεταξύ του κυρίως μουσουλμανικού συνασπισμού ανταρτών Σελέκα και των κατά βάση χριστιανικών πολιτοφυλακών Αντι-μπαλάκα έχει προκαλέσει τον εκτοπισμό περίπου ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, ενώ υπάρχουν έντονες αμφιβολίες για το αν η εκλογική αρχή μπορεί να διαχειριστεί μια τόσο σύνθετη και εκτεταμένη εκλογική διαδικασία.
Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, μια περίκλειστη χώρα 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων με επίσημες γλώσσες τα γαλλικά και το σάνγκο, διαθέτει πλούσιο υπέδαφος σε πετρέλαιο, χρυσό και ουράνιο. Ωστόσο, δεκαετίες πολιτικής αστάθειας από την ανεξαρτησία της το 1960 και ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος την κατατάσσουν σταθερά ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Η ασφάλεια βασίζεται ολοένα και περισσότερο στη ρωσική στρατιωτική παρουσία και σε μισθοφορικές δυνάμεις, γεγονός που έχει απομακρύνει τη χώρα από την παραδοσιακή της σύμμαχο, τη Γαλλία.
Στις εκλογές συμμετέχουν περίπου 2,3 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι, οι οποίοι καλούνται να εκλέξουν πρόεδρο, βουλευτές και τοπικές αρχές. Αν δεν υπάρξει απόλυτη πλειοψηφία στον πρώτο γύρο, προβλέπεται δεύτερος. Ωστόσο, η νέα συνταγματική τάξη έχει ήδη αλλάξει τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού.
Ο Τουαντερά, φαβορί της αναμέτρησης, εμφανίζεται ως εγγυητής της σταθερότητας, προβάλλοντας έργα υποδομής και τη σχετική μείωση της βίας χάρη στη στήριξη του ΟΗΕ, της Ρουάντα και των Ρώσων μισθοφόρων της Wagner. Παρά ταύτα, η δεκαετής διακυβέρνησή του συνοδεύεται από σοβαρές κατηγορίες για καταστολή της αντιπολίτευσης, νοθεία εκλογών και υπονόμευση των θεσμών, με αποκορύφωμα την απομάκρυνση ανώτατης δικαστού που έκρινε παράνομο το δημοψήφισμα του 2023.
Απέναντί του βρίσκονται, μεταξύ άλλων, ο πρώην πρωθυπουργός και τραπεζίτης Ανρί-Μαρί Ντοντρά, καθώς και ο ιστορικός ηγέτης της αντιπολίτευσης Ανισέτ-Ζορζ Ντολογκελέ, του οποίου η υποψηφιότητα δοκιμάστηκε από νομικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα της ιθαγένειας. Το πολιτικό σκηνικό συμπληρώνουν μικρότεροι υποψήφιοι, με προγράμματα που εστιάζουν κυρίως στην καταπολέμηση της φτώχειας και τη βελτίωση βασικών υποδομών.
Κυρίαρχα ζητήματα των εκλογών παραμένουν η ασφάλεια, η φτώχεια και η βαθιά πολιτική πόλωση. Περισσότερο από το 60% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, η πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα και διαδίκτυο είναι εξαιρετικά περιορισμένη και η οικονομική ανάπτυξη παραμένει αναιμική. Ταυτόχρονα, οι φόβοι για νοθεία και για εδραίωση μιας προεδρίας χωρίς χρονικό όριο εντείνουν την ανησυχία οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αντιπολίτευσης.
Οι κάλπες της Κυριακής, αντί να αποτελέσουν ορόσημο δημοκρατικής ομαλότητας, κινδυνεύουν να παγιώσουν ένα καθεστώς ισχύος σε μια χώρα που εξακολουθεί να αναζητά σταθερότητα, ειρήνη και θεσμική αξιοπιστία.