Στην καρδιά των Ιμαλαΐων, η Κίνα ξεκίνησε την κατασκευή ενός υπερσύγχρονου υδροηλεκτρικού έργου στον ποταμό Γιαρλούνγκ Τσανγκπό, κόστους 168 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο φιλοδοξεί να γίνει το ισχυρότερο στον κόσμο. Το έργο, που παρουσιάζεται από το Πεκίνο ως κρίσιμο για την ενεργειακή ασφάλεια και τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τον εκτοπισμό τοπικών κοινοτήτων στο Θιβέτ και τους γεωπολιτικούς κινδύνους για τις χώρες κατάντη, όπως η Ινδία και το Μπανγκλαντές, που εξαρτώνται από τη ροή του ποταμού.
Το υδροηλεκτρικό έργο θα αξιοποιήσει μια απότομη υψομετρική πτώση 2.000 μέτρων, δημιουργώντας σειρά φραγμάτων, ταμιευτήρων και υπόγειων σταθμών παραγωγής ενέργειας, και θα μπορούσε να παράγει έως και 300 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες ετησίως, σχεδόν τριπλάσια από το φράγμα των Τριών Φαραγγιών. Η Κίνα υποστηρίζει ότι το έργο θα ενισχύσει την παραγωγή πράσινης ενέργειας, θα μειώσει την εξάρτησή της από τον άνθρακα και θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των τοπικών κοινοτήτων.
Ωστόσο, ειδικοί και περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν για σοβαρές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, την τοπική άγρια ζωή και την αλιεία και γεωργία κατάντη. Οι ανησυχίες εντείνονται στην Ινδία, όπου ο ποταμός είναι γνωστός ως Βραχμαπούτρα, και αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η Κίνα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον ποταμό ως «υδάτινη βόμβα», επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους.
Το έργο συνεπάγεται επίσης τη μετεγκατάσταση δεκάδων χιλιάδων κατοίκων, συμπεριλαμβανομένων αυτόχθονων πληθυσμών όπως οι Μόνπα και οι Λόμπα. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι έχουν προβλεφθεί νέοι χώροι λατρείας και οικιστικές εγκαταστάσεις, ενώ υποστηρίζουν ότι τηρούνται αυστηρά πρότυπα οικολογικής προστασίας.
Παράλληλα, η γεωπολιτική διάσταση του έργου είναι κρίσιμη: η εγγύτητά του στα αμφισβητούμενα σύνορα Κίνας-Ινδίας και η δυνατότητα ελέγχου της ροής του ποταμού δημιουργούν κινδύνους έντασης και ανταγωνισμού για τους φυσικούς πόρους. Η Ινδία έχει ήδη προχωρήσει σε σχεδιασμό δικού της φράγματος κατάντη, γεγονός που δείχνει την έναρξη ενός ενεργειακού και γεωπολιτικού «παιχνιδιού ισχύος» στα Ιμαλάια.
Το έργο των Ιμαλαΐων αποτελεί ένα τεχνολογικό επίτευγμα με παγκόσμιες επιπτώσεις, συνδυάζοντας φιλόδοξη παραγωγή καθαρής ενέργειας με υψηλό γεωπολιτικό και περιβαλλοντικό ρίσκο. Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι Κινέζοι μηχανικοί είναι ικανοί, αλλά οι συνθήκες – σεισμική δραστηριότητα, κατολισθήσεις, μεταβολές λόγω κλιματικής αλλαγής – καθιστούν το έργο ιδιαίτερα επικίνδυνο για τους ανθρώπους και το περιβάλλον κατάντη.
Η Κίνα, ωστόσο, φαίνεται αποφασισμένη να συνεχίσει, εστιάζοντας στην ενεργειακή αυτονομία, την ανάπτυξη υποδομών υψηλής τεχνολογίας και την εδραίωση του ελέγχου της σε κρίσιμες περιοχές όπως το Θιβέτ, εντείνοντας την ήδη σύνθετη ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.