Όταν τον Φεβρουάριο του 2022 ο ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, έδινε το «πράσινο φως» για την εισβολή στο έδαφος της Ουκρανίας είχε στο μυαλό του μια γρήγορη και αποφασιστική νίκη, που θα οδηγούσε στην αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο.
Οι αρχικές προσδοκίες διαψεύστηκαν και αυτό που στο Κρεμλίνο είχαν στο μυαλό τους ως ρωσική εκδοχή κεραυνοβόλου πολέμου εξελίχθηκε σε πολυετή πόλεμο φθοράς, με τον φόρο αίματος να θεωρείται υψηλός και για τις δύο πλευρές και τις εδαφικές φιλοδοξίες του Κρεμλίνου να περιορίζονται. Όμως παρόλες τις αρνητικές εξελίξεις ο Πούτιν έχει μερικούς καλούς λόγους να χαμογελά, κοιτώντας τους στρατιωτικούς χάρτες.
Εικόνα κατάρρευσης για τους Ουκρανούς
Πρώτον, το αρχικά εξαιρετικά ευρύ πολεμικό μέτωπο που εκτεινόταν σε φάσμα εκατοντάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων έχει περιοριστεί σε τρεις βασικούς άξονες επίθεσης, στους οποίους τα ρωσικά στρατεύματα ασκούν διαρκή πίεση: την περιοχή του Σούμι βορειοανατολικά και τις πόλεις Κοστιαντίνιουκα και Ποκρόφσκ ανατολικά (αμφότερες θεωρούνται καίριας σημασίας στρατηγικά). Όπως επισημαίνει η φινλανδική ομάδα αναλυτών Black Bird Group μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο ABC «οι Ρώσοι έχουν αρχίσει να αυξάνουν τους ρυθμούς των επιθέσεών τους και τα πράγματα γίνονται συνεχώς χειρότερα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού».
Δεύτερον, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις αντιμετωπίζουν μια ταχέως αναπτυσσόμενη κρίση ανυποταξίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για το 2024 τα ουκρανικά δικαστικά αρχεία ανέφεραν περισσότερες από 61.000 υποθέσεις αδικαιολογήτως απόντων στρατιωτών, νούμερο διπλάσιο σε σχέση με τα δύο προηγούμενα πολεμικά έτη. Ανεπίσημα ο αριθμός εκτιμάται ότι αγγίζει τους 100.000 οπλίτες.
Αντίθετα, η πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου είχε την ευχέρεια να επιστρατεύσει 133.000 νεοσύλλεκτους, οι οποίοι προστέθησαν σε περίπου 600.000 ενεργούς ρώσους στρατιώτες στην Ουκρανία, στο πλαίσιο ενός στρατού που αριθμεί 1,1 εκατομμύριο ενεργά μέλη. Και τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα αν συνυπολογίσει κανείς ότι δεδομένης της μεγάλης έλλειψης σε ανθρώπινο δυναμικό, η μέση ηλικία των υπηρετούντων Ουκρανών υπολογίζεται μεταξύ 43 και 45 ετών.
Τρίτον, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι ο ουκρανικός στρατός πάσχει και από την έλλειψη κρίσιμων οπλικών συστημάτων, κυρίως από αποτελεσματική αεράμυνα. Παρότι η μαζική χρήση drones επιβραδύνει την επέλαση των ρώσων στρατιωτών – αφού τους αφαιρεί το αριθμητικό πλεονέκτημα και καθιστά ευπρόσβλητα τα τεθωρακισμένα από αέρος – το χάσμα ανάμεσα στην πυραυλική αεράμυνα των δύο εμπόλεμων κρατών είναι χαώδες. H ρωσική πολεμική βιομηχανία παράγει εκατοντάδες – διαφορετικού τύπου – πυραύλους σε μηνιαία βάση, ενώ το Κίεβο έχει εξασφαλίσει για το επόμενο έτος τρία συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας Patriot.
Ο πόλεμος ως μοχλός πίεσης
Αυτά τα αριθμητικά δεδομένα ενθαρρύνουν τον Πούτιν να προσέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών με τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, τις επόμενες ημέρες. Πηγές του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg ανέφεραν ότι Ουάσιγκτον και Μόσχα είναι κοντά σε συμφωνία που ικανοποιεί τις εδαφικές απαιτήσεις του Κρεμλίνου για την ενσωμάτωση τεσσάρων υπό κατάληψη ουκρανικών περιοχών (Χερσώνα, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ και Ζαπορίζια), με τη ρωσική πλευρά να έχει κατορθώσει να παρουσιάσει την κατίσχυσή της επί του πεδίου ως αναπόφευκτη εξέλιξη.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι αναλυτές του Ινστιτούτου για την Μελέτη του Πολέμου (ISW), στην τελευταία τους έκθεση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, επισημαίνουν ότι μια πιθανή κατάπαυση του πυρός θα αναβάλει την – αντιδημοφιλή σε επίπεδο ευρωπαϊκής κοινής γνώμης – συζήτηση για περαιτέρω ενίσχυση της ουκρανικής αεράμυνας, αγοράζοντας χρόνο για τον Πούτιν ακόμη και σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία.
Είναι πράγματι τόσο σαφές αυτό που θέλει η Μόσχα; «Ο Πούτιν δεν έχει ποτέ ένα άκαμπτο πλάνο. Ζει για το σήμερα, ξέρει τι θέλει να πετύχει στο τέλος» δήλωσε η Τατιάνα Στανόβαγια, ερευνήτρια στο Κέντρο Κάρνεγκι για την Ασία και την Ευρασία και γνώστρια της ρωσικής πολιτικής, μιλώντας στους New York Times.
Ακολουθώντας αυτή τη γραμμή σκέψης διαπιστώνει κανείς πως αυτή η τακτική αποδεικνύεται μάλλον θετική για τον ρώσο πρόεδρο. Έχοντας μεταβάλλει τον αρχικό του στόχο ο ρωσικός στρατός έχει καταφέρει να αποδυναμώσει σε σημείο βαθιάς αιμορραγίας τον αντίστοιχο ουκρανικό σε άνδρες και οπλικά συστήματα.
Δεδομένης της πρόθεσης της Ουάσιγκτον να αποσυρθεί αργά ή γρήγορα από τη ρωσουκρανική σύρραξη, την απροθυμία των ευρωπαϊκών λαών να συνεχίζουν να πληρώνουν το κόστος του πολέμου και την έντονη εικόνα φθοράς που επικρατεί στις τάξεις του ουκρανικού στρατού, δεν είναι παράδοξο που η κατάρρευση της ουκρανικής αμυντικής γραμμής αποτελεί για το Κρεμλίνο μοχλό πίεσης και άμεσο στόχο παράλληλα.