Την ίδρυση εθνικού μηχανισμού ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων για λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης προβλέπει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εξωτερικών που κατατέθηκε στη Βουλή.
Πρόκειται για τη σημαντικότερη καινοτομία της νομοθετικής πρωτοβουλίας του Γιώργου Γεραπετρίτη,με τον υφυπουργό Τάσο Χατζηβασιλείου να παρουσιάζει τις λεπτομέρειες στην Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων.
Σκοπός του νέου πλαισίου είναι η αποτροπή κακόβουλων επενδυτών από το να αποκτήσουν έλεγχο επί επιχειρήσεων και υποδομών στρατηγικής σημασίας για τη χώρα.
Ο μηχανισμός καλύπτει τρεις κύριες κατηγορίες:
Τομείς ζωτικής σημασίας, όπως η άμυνα, η ενέργεια, οι μεταφορές, οι ψηφιακές υποδομές, η κυβερνοασφάλεια και η τεχνητή νοημοσύνη.
Λιμενικές και κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές.
Τουριστικές υποδομές σε παραμεθόριες περιοχές, όπως η Θράκη και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, μετά από σχετική πρόβλεψη κατόπιν βουλευτικών ανησυχιών για την αύξηση τουρκικών επενδύσεων.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία Διυπουργικής Επιτροπής Ελέγχου Ξένων Επενδύσεων (ΔΕΕΑΞΕ), αποτελούμενης από γενικούς γραμματείς συναρμόδιων υπουργείων. Η Επιτροπή εισηγείται, αλλά την τελική απόφαση διατηρεί ο Υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος μπορεί να εγκρίνει, να απορρίψει ή να εγκρίνει υπό όρους κάθε επένδυση.
Η απόφαση πρέπει να εκδοθεί εντός 60 ημερών από την εισήγηση· σε διαφορετική περίπτωση, η επένδυση θεωρείται εγκριθείσα.
Κεντρικό στοιχείο της πρωτοβουλίας είναι η ταυτοποίηση του τελικού επενδυτή, ώστε να αποφεύγεται η απόκρυψη μέσω σύνθετων εταιρικών σχημάτων. Το νομοσχέδιο δεν αποκλείει επενδυτές βάσει εθνικότητας, αλλά αποσκοπεί στη διαφάνεια της προέλευσης των κεφαλαίων.
Η εθνική αυτή πρωτοβουλία ενισχύει τον υφιστάμενο ευρωπαϊκό κανονισμό 2019/452, που επιτρέπει την κοινή εποπτεία επενδύσεων εφόσον ζητηθεί από τουλάχιστον 9 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Το ευρωπαϊκό σύστημα, όμως, παραμένει περιορισμένο στην αποτελεσματικότητά του, όπως απέδειξε η δυσκολία ενεργοποίησης ελέγχου στην περίπτωση της εξαγοράς της ιταλικής Piaggio από την τουρκική Baykar.