Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου επισκέπτεται την Ουάσινγκτον. Οι κορυφαίοι σύμβουλοί του βρίσκονται εδώ και μέρες στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ για να προετοιμάσουν την επίσκεψη.
Στο επίκεντρο της συνάντησης αναμένεται να βρεθεί η Γάζα, όπου «η κατάπαυση του πυρός μοιάζει σήμερα πιο κοντά από ό,τι ήταν τους προηγούμενους μήνες», όπως τονίζει ο Μπρετ ΜακΓκερκ, ο πλέον υψηλόβαθμος σύμβουλος για τη Μέση Ανατολή του τέως προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, σε ανάλυσή του στο CNN.
Ακολουθούν τα τρία σημεία «κλειδιά» της διπλωματίας στη Μέση Ανατολή, όπως όπως αυτή διαμορφώνεται μετά τις πρόσφατες επιθέσεις στο Ιράν.
1. Ανανεωμένη δυναμική στη Γάζα
Σήμερα, υπάρχει νέα δυναμική για συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα, σύμφωνα με τον Μπρετ ΜακΓκερκ. Με βάση την πρόταση που έχει κατατεθεί, η Χαμάς θα απελευθερώσει δέκα ζωντανούς ομήρους σε αντάλλαγμα για εκεχειρία 60 ημερών και με παράλληλη απελευθέρωση Παλαιστινίων κρατουμένων. Εάν οι συνομιλίες συνεχίζονται στο τέλος αυτής της περιόδου για την απελευθέρωση της τελευταίας ομάδας ομήρων, καθώς και για τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τελική διευθέτηση, η εκεχειρία θα συνεχιστεί.
Την 1η Ιουλίου, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ αποδέχτηκε την πρόταση. Η Χαμάς την μελέτησε, ενώ ταυτόχρονα δέχτηκε τεράστια πίεση από την Αίγυπτο και το Κατάρ να δώσει θετική απάντηση. Στις 4 Ιουλίου, η Χαμάς έδωσε την απάντησή της, η οποία φαίνεται να είναι ένα «ναι μεν, αλλά». Ζήτησε περαιτέρω συνομιλίες προκειμένου να διευκρινιστεί πού θα αναπτυχθούν οι ισραηλινές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της 60ήμερης εκεχειρίας, ο αριθμός των Παλαιστινίων κρατουμένων που θα απελευθερωθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας και οι τρόποι παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας.
Οι συνομιλίες για αυτές τις τελικές λεπτομέρειες πρόκειται να επαναληφθούν αυτή την εβδομάδα στην Ντόχα του Κατάρ.
Σε αντίθεση με τη συμφωνία του Ιανουαρίου, όπου η εκεχειρία κατέρρευσε μετά την πρώτη φάση, τώρα έχουν τεθεί οι προϋποθέσεις για τη συνέχισή της έπειτα από 60 ημέρες και ίσως για τον οριστικό τερματισμό του πολέμου.
Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με την ανάλυση στο CNN, επειδή οι περισσότεροι από τους στρατιωτικούς ηγέτες της Χαμάς είναι νεκροί και το Ισραήλ βρίσκεται σε αξιοσημείωτα ισχυρή θέση μετά την επιτυχημένη στρατιωτική του επιχείρηση στο Ιράν τον περασμένο μήνα.
Αυτό επιτρέπει στο Ισραήλ να τερματίσει τον πόλεμο από θέση ισχύος και χωρίς σοβαρό κίνδυνο για μία νέα 7η Οκτωβρίου. Ο Τραμπ αναμφίβολα θα πιέσει τον Νετανιάχου να κάνει λογικούς συμβιβασμούς, ενώ παράλληλα θα πιέσει τον εμίρη του Κατάρ να συμβάλλει στην παράδοση της Χαμάς, τονίζει ο ΜακΓκερκκ.
2. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Οι εκτιμήσεις σχετικά με την έκταση της ζημιάς στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν βρίσκονται σε εξέλιξη, ωστόσο, μακροπρόθεσμη λύση θα απαιτήσει κάποια μορφή διπλωματικής συμφωνίας.
Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους:
Καταρχάς, ως μέλος της Συνθήκης Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Οπλων, το Ιράν έχει την υποχρέωση να λογοδοτεί και να «διαφυλάσσει» όλο το πυρηνικό του υλικό, όπως τα αποθέματα ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού που μπορεί να είναι θαμμένα ή όχι στη βομβαρδισμένη εγκατάσταση στο Φορντό.
Το κοινοβούλιο του Ιράν έχει ψηφίσει νόμο για τη διακοπή των δεσμών με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, ωστόσο η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι παραμένει μέλος της συνθήκης και θα συνεχίσει να συναλλάσσεται με τον διεθνή οργανισμό μέσω του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας.
Σε περίπτωση που το Ιράν αρνηθεί τέτοια συνεργασία, τότε η Γαλλία και η Βρετανία έχουν την εξουσία να επαναφέρουν όλες τις κυρώσεις του ΟΗΕ και τις διεθνείς κυρώσεις από τώρα έως τον Οκτώβριο. Αυτό είναι κάτι που η οικονομία του Ιράν δεν μπορεί να αντέξει. Δεύτερον, εάν το Ιράν θέλει να αποφύγει τον κίνδυνο περαιτέρω ισραηλινών ή αμερικανικών επιθέσεων, θα πρέπει να καταλήξει σε συμφωνία για ό,τι έχει απομείνει από το πρόγραμμα εμπλουτισμού του σύμφωνα με τον αναλυτή του CNN.
Παρά τις προβλέψεις ότι οι αμερικανικές επιθέσεις θα καθιστούσαν αδύνατη τη διπλωματία, το Ιράν δηλώνει ότι είναι έτοιμο να συνεργαστεί ξανά με την αμερικανική πλευρά και αναμένω ότι αυτές οι συνομιλίες θα ξεκινήσουν σύντομα, τονίζει ο ΜακΓκερκ.
3. Επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ
Πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023, η τάση στη Μέση Ανατολή ήταν προς την ευρύτερη περιφερειακή οικονομική συνεργασία και την ειρήνη με βάση τις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Οι Παλαιστίνιοι ήταν μέρος αυτής της διαδικασίας και ήταν έτοιμοι να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από τέτοιες συμφωνίες, σύμφωνα με τον ΜακΓκερκ.
Η Χαμάς και οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν σύμμαχοί της εκτροχίασαν αυτή την πολλά υποσχόμενη ατζέντα, αλλά δεν την ανέτρεψαν. Οι δεσμοί μεταξύ του Ισραήλ και των χωρών της Συμφωνίας του Αβραάμ, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, παραμένουν ισχυροί και υπάρχει ευρεία επιθυμία για επιστροφή σε ετική ατζέντα μόλις υποχωρήσει ο πόλεμος στη Γάζα και τεθεί σε ισχύ διαρκής εκεχειρία. Οι εντυπωσιακές στρατιωτικές και μυστικές επιτυχίες του Ισραήλ καθιστούν αυτή την τάση πιο πιθανή με την πάροδο του χρόνου, τονίζει ο αναλυτής του CNN, καθώς οι χώρες επιδιώκουν να επωφεληθούν από τους αμυντικούς και τεχνολογικούς τομείς του για να προωθήσουν την αμυντική και οικονομική τους ανάπτυξη.
Σε ένδειξη του πόσο πολλά έχουν αλλάξει από τις 7 Οκτωβρίου, και όχι με τον τρόπο που επιδίωκαν η Χαμάς και το Ιράν, οι δύο νέοι υποψήφιοι για ειρήνη με το Ισραήλ είναι ο Λίβανος και η Συρία, αναφέρεται ακόμη στην ανάλυση.
Ο Λίβανος βρίσκεται επίσημα σε κατάσταση πολέμου με το Ισραήλ, αλλά μετά την ήττα της Χεζμπολάχ πέρυσι, η χώρα χαράζει διαφορετική πορεία. Η νέα κυβέρνηση στη Βηρυτό, με επικεφαλής τον πρώην Αρχηγό Αμυνας Τζόζεφ Αούν, στοχεύει να αποτρέψει τη Χεζμπολάχ από το να επανεξοπλιστεί και να επιλύσει τελικά μέσω διαπραγματεύσεων την οριοθέτηση των χερσαίων συνόρων του Λιβάνου με το Ισραήλ.
Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, τερματίζοντας ουσιαστικά μία σύγκρουση που διαρκεί πάνω από 75 χρόνια.
Στη Συρία, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη.
Το περασμένο φθινόπωρο, μετά την ήττα της Χεζμπολάχ και μια εκεχειρία με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ στον Λίβανο, ο μακροχρόνιος σύμμαχος του Ιράν, Μπασάρ αλ Ασαντ, κατέφυγε στη Μόσχα καθώς το καθεστώς του κατέρρευσε. Ο νέος πρόεδρος της Συρίας είναι ο Αχμεντ αλ-Σαράα, κάποτε επικεφαλής μιας εξτρεμιστικής ομάδας ανταρτών με δεσμούς με την Αλ Κάιντα.
Εκτοτε, ο Σαράα έχει πει ό,τι χρειάζεται για να επιστρέψει η Συρία σε μια ευρύτερη περιφερειακή ομάδα χωρίς να απειλήσει κανέναν από τους γείτονές της, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, τονίζει ο ΜακΓκρεκ.
Σήμερα, το Ισραήλ βρίσκεται σε παρασκηνιακές συνομιλίες με τη Συρία και μπορεί να υπάρξει άνοιγμα για πιο επίσημες συνομιλίες που θα οδηγήσουν σε πιθανή συμφωνία μη επίθεσης. Χωρίς αμφιβολία, μια τέτοια συμφωνία θα είναι δύσκολη δεδομένων δεκαετιών δυσπιστίας, εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας και της ανάγκης η Συρία να συμβιβαστεί στην ισραηλινή κυριαρχία επί των Υψιπέδων του Γκολάν.
Αλλά ακόμη και η πιθανότητα δείχνει τις νέες δυνατότητες στην περιοχή.
Για το Ισραήλ, αν επιθυμεί πραγματικά να μεταφράσει τη στρατιωτική επιτυχία σε διαρκή στρατηγικά οφέλη, δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από αυτήν την περιφερειακή ατζέντα που περιλαμβάνει τη Σαουδική Αραβία.
Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει διαρκή εκεχειρία στη Γάζα και σε αυτήν θα πρέπει να εστιάσουν στο εξής Τραμπ και Νετανιάχου, τονίζει ο ΜακΓκρεκ στην ανάλυσή του στο CNN.
Πηγή: CNN