Ενώ ήταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την πρόταση εκεχειρίας των ΗΠΑ για τη Γάζα, το Ισραήλ έκανε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο Κατάρ, στοχοποιώντας κτίρια κατοικιών που στεγάζουν ηγέτες της Χαμάς.
Το CNN χαρτογράφησε τα όσα προηγήθηκαν της επίθεσης, που έχει προκαλέσει οργή στη Μέση Ανατολή και δυσαρέσκεια στις ΗΠΑ.
Ο πρωθυπουργός του Κατάρ κάθισε απέναντι από τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Χαμάς, Χαλίλ αλ Χάγια το βράδυ της Δευτέρας. Οι δύο τους είχαν συναντηθεί πολλές φορές στο παρελθόν σε συνομιλίες που αποδείχθηκαν άκαρπες.
Ωστόσο, τα πράγματα ήταν διαφορετικά αυτή τη φορά. Οι ΗΠΑ είχαν μόλις υποβάλει μια νέα πρόταση εκεχειρίας που θα μπορούσε να τερματίσει τον αιματηρό πόλεμο στη Γάζα. Και ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν μπιν Τζασίμ Αλ-Θάνι πίεζε τον αλ Χάγια να την αποδεχτεί.
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε λίγο πριν τις 9:30 το βράδυ, αλλά η πραγματική δουλειά μόλις είχε αρχίσει. Αφού έφυγε ο αλ Χάγια, οι διαπραγματευτές του Κατάρ επικοινώνησαν τηλεφωνικά με τους Ισραηλινούς ομολόγους τους για να τους ενημερώσουν σχετικά.
Σε αντίθεση με τις περισσότερες προτάσεις, που προέρχονταν από το Κατάρ και την Αίγυπτο – τους δύο βασικούς μεσολαβητές που μπορούσαν να συνομιλήσουν με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη Χαμάς – αυτό το σχέδιο προήλθε απευθείας από την κυβέρνηση Τραμπ. Οι διαπραγματευτές του Κατάρ είχαν συναντηθεί και με τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ στο Παρίσι την προηγούμενη εβδομάδα, και ο Ντόναλντ Τραμπ ήθελε να δει πρόοδο αυτή τη φορά.
Η τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ των διαπραγματευτικών ομάδων του Κατάρ και του Ισραήλ διήρκεσε μέχρι τις 5:00 το πρωί. Η Χαμάς είχε υποσχεθεί να απαντήσει στους διαπραγματευτές του Κατάρ 12 ώρες αργότερα.
Το Ισραήλ όμως είχε άλλα σχέδια.
Μήνες σχεδιασμού
Για περισσότερο από δύο μήνες, το Ισραήλ σχεδίαζε μια στρατιωτική επιχείρηση που ήταν τόσο τολμηρή όσο και αυθάδης: μια επίθεση εναντίον ανώτερων ηγετών της Χαμάς στη Ντόχα.
Η πόλη έχει γίνει ένας ζωτικός κόμβος για τις συνομιλίες για την απελευθέρωση των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου – και συχνά επισκεπτόταν από ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους.
Λίγο μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ κατέστησε σαφές ότι θα στοχεύσει την ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα και στο εξωτερικό. Ωστόσο, επιθέσεις και επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν μόνο σε εχθρικά κράτη, όπως η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια στο Ιράν και του Σαλέχ αλ Αρούρι στο Λίβανο.
Η επίθεση στο Κατάρ, ενός κυρίαρχου κράτους που έχει διαδραματίσει κρίσιμο διαμεσολαβητικό ρόλο στις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός και φιλοξενεί μια τεράστια αμερικανική στρατιωτική παρουσία, είναι πρόκληση.
Το Κατάρ είναι και η έδρα ανώτερων ηγετών της Χαμάς, μεταξύ των οποίων και ο αλ Χάγια, καθώς ο επικεφαλής διαπραγματευτής της οργάνωσης ζούσε στη Ντόχα για χρόνια.
Την ίδια ώρα, οι σχέσεις του Κατάρ με τις ΗΠΑ έχουν αναπτυχθεί σταθερά. Το Πεντάγωνο χρησιμοποιεί την αεροπορική βάση Al-Udeid ως τη μεγαλύτερη εγκατάστασή του στην περιοχή για περισσότερο από δύο δεκαετίες, ενώ το 2022, ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κήρυξε το κράτος του Κόλπου σημαντικό σύμμαχο εκτός ΝΑΤΟ.
Πέρυσι, πηγές από τις ΗΠΑ και το Κατάρ δήλωσαν στο CNN ότι η χώρα είχε συμφωνήσει να εκδιώξει τους ηγέτες της Χαμάς, αλλά η υπόσχεση αυτή δεν υλοποιήθηκε, καθώς αρκετοί από τους ηγέτες της οργάνωσης παρέμειναν στη Ντόχα.
Τον Μάιο, ο Τραμπ έγινε ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε το κράτος του Κόλπου, υποσχόμενος στο Κατάρ ότι «θα προστατεύσουμε αυτή τη χώρα». Η Ντόχα δεσμεύτηκε να επενδύσει 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής του Τραμπ στη χώρα και δώρισε στην κυβέρνησή του ένα τζάμπο τζετ για να το χρησιμοποιεί ως Air Force One.
Από την άλλη, το Ισραήλ έχει περίπλοκη σχέση με το Κατάρ. Οι δύο χώρες της Μέσης Ανατολής δεν έχουν επίσημους δεσμούς, αλλά εδώ και χρόνια, αξιωματούχοι ταξιδεύουν εκατέρωθεν. Το Κατάρ καθιέρωσε διπλωματικές σχέσεις χαμηλού επιπέδου με το Ισραήλ το 1996, αλλά έκλεισε το ισραηλινό εμπορικό γραφείο στη Ντόχα το 2000. Οι σχέσεις τους αναπτύχθηκαν σημαντικά το 2018, όταν ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ενέκρινε τη μεταφορά εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων από το Κατάρ στη Γάζα.
Τα χρήματα, που μεταφέρθηκαν σε βαλίτσες με μετρητά κατά τη διάρκεια συχνών επισκέψεων του απεσταλμένου της Ντόχα στο έδαφος που κυβερνά η Χαμάς, προορίζονταν για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, τις οικογένειες που είχαν ανάγκη και κοινωφελείς υπηρεσίες.
Ωστόσο, οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί σημαντικά
από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, με Ισραηλινούς αξιωματούχους να
εκφράζουν την οργή τους προς το Κατάρ, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι προσφέρει καταφύγιο στη Χαμάς και δεν ασκεί επαρκή πίεση για να συμφωνήσει η οργάνωση σε κατάπαυση του πυρός.
Η ισραηλινή κυβέρνηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επίθεση στο Κατάρ άξιζε τον κίνδυνο και, τις τελευταίες εβδομάδες, επιτάχυνε τον σχεδιασμό της.
Καθώς οι IDF λεηλατούσαν την πόλη της Γάζας, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία προετοιμαζόταν για την πρώτη ισραηλινή επίθεση σε αραβική χώρα του Κόλπου. Το μόνο ερώτημα ήταν το πότε θα γινόταν το χτύπημα.
Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, υποστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, και ο επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια επισκεπτόταν τακτικά τη Ντόχα, αμφισβήτησαν το χρονοδιάγραμμα της επιχείρησης.
Ωστόσο, πρόσφατα, οι δύο άνδρες έχουν παραγκωνιστεί σε ορισμένες από τις βασικές αποφάσεις του Ισραήλ σε θέματα ασφάλειας, καθώς ο Νετανιάχου φαίνεται πως δίνει προτεραιότητα στις απαιτήσεις των ακροδεξιών εταίρων του.
Ο Ζαμίρ είχε δηλώσει αντίθετος στο σχέδιο της κυβέρνησης να καταλάβει την πόλη της Γάζας, προειδοποιώντας ότι αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τους στρατιώτες και τους 48 ομήρους. Αλλά οι ανησυχίες του αγνοήθηκαν. Τον Φεβρουάριο, ο Μπαρνέα αντικαταστάθηκε ως επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας του Ισραήλ από τον έμπιστο του Νετανιάχου, Ρον Ντέρμερ.
Η επιχείρηση έλαβε προκαταρκτική έγκριση τη Δευτέρα, σύμφωνα με ισραηλινό αξιωματούχο. Η υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας του Ισραήλ, Σιν Μπετ, η οποία έχει την κύρια ευθύνη για την παρακολούθηση της Χαμάς, είχε πληροφορίες ότι ανώτεροι αξιωματούχοι της Χαμάς συνεδρίαζαν στη Ντόχα για να συζητήσουν την πρόταση των ΗΠΑ.
Ο βασικός στόχος ήταν ο αλ Χάγια. Το Ισραήλ καθυστέρησε την επιχείρηση κατά μία ημέρα για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα του στόχου και η τελική έγκριση δόθηκε λίγες ώρες πριν από την επίθεση.
Το Ισραήλ άργησε να ενημερώσει τις ΗΠΑ
Το απόγευμα της Τρίτης, περισσότερα από 10 ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη απογειώθηκαν στον ουρανό της Μέσης Ανατολής για να πραγματοποιήσουν την επίθεση.
Ο ισραηλινός στρατός δεν έχει ανακοινώσει δημοσίως ποια αεροσκάφη ή όπλα χρησιμοποιήθηκαν στην επιχείρηση, αλλά τα μαχητικά αεροσκάφη F-35I, F-15 και F-16 χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς κατά τη διάρκεια της 12ήμερης σύγκρουσης με το Ιράν, σε απόσταση παρόμοια με αυτή της επιχείρησης στο Κατάρ.
Τα αεροσκάφη, που αποκτήθηκαν από τις ΗΠΑ, είχαν αποδείξει την αξία τους, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον γεμάτο με εχθρικά ραντάρ.
Μόνο που τώρα, αμερικανικά ραντάρ σάρωναν τον ουρανό. Το Κατάρ διαθέτει επίσης ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης στην περιοχή, σε συνδυασμό με το σύστημα πυραύλων αεράμυνας Patriot.
Το Ισραήλ έπρεπε να ενημερώσει τις ΗΠΑ χωρίς όμως να θέσει σε κίνδυνο την επιχείρηση. Εάν το έκανε νωρίς, η κυβέρνηση του Τραμπ θα είχε χρόνο να ενημερώσει το Κατάρ, το οποίο με τη σειρά του θα μπορούσε να ενημερώσει τη Χαμάς για την επικείμενη επίθεση.
Καθώς τα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη διέσχιζαν τον ουρανό προς τον στόχο τους, ο Νετανιάχου κρυβόταν στο Κέντρο Ειδικών Επιχειρήσεων της Σιν Μπετ στο κέντρο του Ισραήλ. Σε μια φωτογραφία που δημοσίευσε η Σιν Μπετ, ο υπουργός Άμυνας Ισραήλ Κατζ και ο αρχηγός του προσωπικού του Νετανιάχου φαίνονται να κοιτάζουν πάνω από τους ώμους του.
Στις 3:46 το απόγευμα, περισσότερα από 10 πυρομαχικά χτύπησαν ένα κτίριο κατοικιών στο κέντρο της Ντόχα, σε μια επιχείρηση που ο ισραηλινός στρατός χαρακτήρισε «ακριβή επίθεση».
Το Ισραήλ περίμενε σκόπιμα μέχρι την τελευταία στιγμή για να ενημερώσει την κυβέρνηση Τραμπ για την επίθεση, γνωρίζοντας ότι οι ΗΠΑ θα ενημέρωναν αμέσως το Κατάρ. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πώς ακριβώς πραγματοποιήθηκε η ενημέρωση.
Αντί για μια άμεση τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών – κάτι που δεν θα ήταν ασυνήθιστο μεταξύ του Νετανιάχου και του Τραμπ – η κρίσιμη ενημέρωση πραγματοποιήθηκε με έναν περίπλοκο τρόπο.
Ο ανώτατος Αμερικανός στρατηγός, πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Νταν Κέιν, ενημέρωσε τον Τραμπ για την επιχείρηση. Ο Τραμπ ενημέρωσε τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος στη συνέχεια ενημέρωσε τους Καταριανούς.
Όταν οι Καταριανοί έλαβαν την κλήση, η επίθεση είχε ήδη πραγματοποιηθεί 10 λεπτά νωρίτερα.
Δύο φορές μίλησαν μιλήσει Τραμπ – Νετανιάχου μετά το χτύπημα
Το Ισραήλ ανέλαβε αμέσως την ευθύνη για την επίθεση, με τον Νετανιάχου να τονίζει πως επρόκειτο για μια «απολύτως ανεξάρτητη ισραηλινή επιχείρηση». Η δήλωση αυτή έγινε κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ.
Ο πρωθυπουργός του Κατάρ, ο οποίος είχε πιέσει τη Χαμάς να αποδεχτεί την πρόταση για εκεχειρία μια ημέρα νωρίτερα, εμφανίστηκε εξοργισμένος και χαρακτήρισε την επίθεση «κρατική τρομοκρατία».
Σε συνέντευξη στο CNN, ο Αλ Θάνι δήλωσε: «Αν εξετάσουμε το μοτίβο των ενεργειών του Νετανιάχου από τις 7 Οκτωβρίου, από την έναρξη του πολέμου, θα διαπιστώσουμε ότι προσπαθεί με πολύ συστηματικό τρόπο να υπονομεύσει κάθε πιθανότητα σταθερότητας, κάθε πιθανότητα ειρήνης και κάθε πιθανότητα να ανακτήσει τους ομήρους του».
Αλλά για το Ισραήλ, το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν οι ΗΠΑ. Ο Τραμπ δήλωσε ότι ήταν «πολύ δυσαρεστημένος με κάθε πτυχή» της επίθεσης. Ορισμένοι σύμβουλοι του Τραμπ ήταν θυμωμένοι με την απόφαση να πραγματοποιηθεί η επίθεση, ενώ πολλοί ήταν απογοητευμένοι που δεν μπόρεσαν να επηρεάσουν την απόφαση ή να προειδοποιήσουν τους Καταριανούς.
Λίγες ώρες μετά την επίθεση, ο Νετανιάχου μίλησε με τον Τραμπ σε δύο ξεχωριστές τηλεφωνικές συνομιλίες. «Οι συνομιλίες ήταν πολύ καλές», δήλωσε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος.
Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, δεν καταδίκασε τη στοχοποίηση ηγετών της Χαμάς στο εξωτερικό, παρότι επέκρινε την επιχείρηση.
«Η μονομερής βομβιστική επίθεση στο Κατάρ, ένα κυρίαρχο έθνος και στενός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών που καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες και αναλαμβάνει με θάρρος κινδύνους μαζί μας για να μεσολαβήσει στην ειρήνη, δεν προάγει τους στόχους του Ισραήλ ή της Αμερικής», τόνισε την Τρίτη.
Το Ισραήλ χαρακτήρισε την επίθεση ως ένα βήμα που θα μπορούσε να φέρει πιο κοντά το τέλος του πολέμου, τον ίδιο ισχυρισμό που έκανε μετά τη δολοφονία των ηγετών της Χαμάς, Γιαχιά Σινουάρ και Μοχάμεντ Σινουάρ στη Γάζα.
Ωστόσο, δεν φαίνεται πως μετά το χτύπημα αυτό υπάρχει κάποια ελπίδα για τις διαπραγματεύσεις.
Επίσης, το χτύπημα στη Ντόχα δεν είχε και τα αποτελέσματα που περίμεναν οι Ισραηλινοί καθώς η ηγεσία της παλαιστινιακής οργάνωσης επέζησε, όπως επιβεβαιώθηκε τις επόμενες ώρες.
Πηγή: skai.gr